Từ 1/7/2025: Trốn đóng BHXH, sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự

Làm rõ hành vi chậm đóng và trốn đóng

Luật BHXH sửa đổi năm 2024 (Luật BHXH năm 2024) và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật BHYT năm 2024 (Luật BHYT năm 2024) có hiệu lực thi hành từ 1/7/2025 đã có những điều chỉnh quan trọng nhằm tăng cường chế tài xử lý nghiêm các hành vi chậm đóng, trốn đóng BHXH, BHYT và bảo hiểm thất nghiệp (BHTN).

Cán bộ BHXH Khu vực I tuyên truyền những điểm mới của Luật BHXH năm 2024 và Luật BHYT năm 2024 tới các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội.

Một trong những điểm nổi bật là Luật đã quy định rõ ràng hơn về hành vi chậm đóng và trốn đóng BHXH, BHYT; bổ sung khả năng truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi trốn đóng BHXH, BHYT.

Luật BHXH năm 2024 và Luật BHYT năm 2024 đã làm rõ hơn về hành vi chậm đóng và trốn đóng BHXH, BHYT. Sự phân biệt này có ý nghĩa quan trọng trong việc áp dụng các chế tài xử lý phù hợp với mức độ vi phạm.

Cụ thể, hành vi chậm đóng BHXH, BHYT là việc: Chưa đóng hoặc đóng chưa đầy đủ số tiền phải đóng BHXH, BHYT kể từ sau ngày đóng BHXH, BHYT chậm nhất; không lập danh sách hoặc lập danh sách không đầy đủ số người phải tham gia BHXH, BHYT trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày hết thời hạn quy định.

Trong khi đó, hành vi trốn đóng BHXH, BHYT mang tính chất nghiêm trọng hơn. Cụ thể: Người sử dụng lao động không lập danh sách hoặc lập danh sách không đầy đủ số người phải tham gia BHXH, BHYT sau 60 ngày kể từ ngày hết thời hạn quy định; không đóng hoặc đóng không đầy đủ số tiền đã đăng ký BHXH, BHYT sau 60 ngày kể từ ngày đóng BHXH, BHYT chậm nhất theo quy định và đã được cơ quan có thẩm quyền đôn đốc theo quy định.

Sự phân định rõ ràng này giúp cơ quan chức năng dễ dàng hơn trong việc xác định hành vi vi phạm, từ đó áp dụng các biện pháp xử lý kịp thời và hiệu quả, đồng thời nâng cao nhận thức của người sử dụng lao động về nghĩa vụ tuân thủ pháp luật.

Tăng cường các chế tài xử lý các hành vi vi phạm

Song song với việc định nghĩa rõ ràng hơn về các hành vi vi phạm, hai bộ Luật nêu trên cũng đã đưa ra những quy định để tăng cường các chế tài xử lý các hành vi vi phạm, nhằm nâng cao tính răn đe và bảo đảm thực thi hiệu quả pháp luật về BHXH, BHYT.

Theo đó, với người sử dụng lao động có hành vi chậm đóng, trốn đóng BHXH, BHYT sẽ: Buộc phải nộp đủ số tiền chậm đóng; nộp số tiền bằng 0,03%/ngày tính trên số tiền BHXH, BHTN trốn đóng và số ngày trốn đóng vào quỹ BHXH, BHYT; bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật; không được xét tặng danh hiệu thi đua hoặc hình thức khen thưởng.

Đặc biệt, đối với hành vi trốn đóng BHXH, BHYT, ngoài các chế tài hành chính và khắc phục hậu quả nêu trên, người sử dụng lao động còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự. Việc bổ sung chế tài hình sự là một bước đi mạnh mẽ, khẳng định quyết tâm của Nhà nước trong việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng của người lao động.

Việc tăng cường chế tài, đặc biệt là khả năng truy cứu trách nhiệm hình sự, được kỳ vọng sẽ tạo sức răn đe mạnh mẽ hơn đối với các hành vi vi phạm pháp luật BHXH, BHYT, góp phần nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật của các đơn vị sử dụng lao động. Điều này không chỉ đảm bảo sự công bằng cho các doanh nghiệp nghiêm chỉnh chấp hành mà còn củng cố niềm tin của người lao động vào hệ thống an sinh xã hội.

Góp phần đảm bảo sự bền vững của hệ thống an sinh xã hội

Có thể nói, những thay đổi trong Luật BHXH năm 2024 và Luật BHYT năm 2024 từ 1/7/2025 mang lại nhiều ý nghĩa và tác động tích cực đối với cả người sử dụng lao động, người lao động và hệ thống an sinh xã hội.

Tham gia đầy đủ, đúng quy định về BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn thể hiện trách nhiệm xã hội và cam kết phát triển bền vững của doanh nghiệp. (Ảnh minh họa).

Đối với người sử dụng lao động: Tham gia đầy đủ, đúng quy định về BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn thể hiện trách nhiệm xã hội và cam kết phát triển bền vững của doanh nghiệp. Việc tuân thủ pháp luật sẽ giúp doanh nghiệp tránh được các rủi ro pháp lý, nâng cao uy tín, xây dựng môi trường làm việc lành mạnh, thu hút và giữ chân nhân tài. Ngược lại, các hành vi vi phạm sẽ phải đối mặt với những chế tài nghiêm khắc, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất kinh doanh và hình ảnh của doanh nghiệp.

Đối với người lao động: Khi được đóng BHXH, BHYT đầy đủ và đúng thời hạn, người lao động sẽ có cơ hội được hưởng các chế độ an sinh chính đáng như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp, khám chữa bệnh, hưu trí,... kịp thời, đầy đủ. Đây là nền tảng vững chắc giúp người lao động ổn định cuộc sống, yên tâm làm việc, giảm bớt gánh nặng tài chính khi gặp rủi ro. Các quy định mới cũng góp phần củng cố niềm tin của người lao động và xã hội vào hệ thống các chính sách an sinh xã hội của Đảng và Nhà nước.

Đối với hệ thống an sinh xã hội: Các quy định mới còn góp phần đảm bảo sự minh bạch, công bằng giữa các đơn vị sử dụng lao động. Những đơn vị chấp hành đúng quy định pháp luật về BHXH, BHYT sẽ không còn bị cạnh tranh không lành mạnh bởi các đơn vị cố tình vi phạm. Đồng thời, việc xử lý nghiêm các hành vi trốn đóng, chậm đóng sẽ giúp giữ vững sự cân đối tài chính bền vững của các quỹ BHXH, BHYT - đảm bảo tính bền vững và hiệu quả của hệ thống an sinh xã hội trong dài hạn.

Có thể nói, Luật BHXH năm 2024 và Luật BHYT năm 2024 có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 với nhiều điểm mới được kỳ vọng sẽ tạo ra một môi trường lao động minh bạch, công bằng, góp phần xây dựng một hệ thống an sinh xã hội vững mạnh và bền vững cho toàn xã hội.