Những con số “nhảy múa”

	Sân bay, xin đừng lãng phí
	Tăng cường các biện pháp chống lãng phí

Nhưng trước hết hãy nói về “viên thuốc chữa bệnh”, tại kỳ họp thứ ba, Quốc hội khóa XIV, có đại biểu băn khoăn giá một lọ thuốc là 10 triệu đồng nơi này, song cùng lọ thuốc ấy lại có giá ở nơi khác là 40 triệu đồng. Giá chênh lệch vậy cũng chẳng sao. Vậy vì sao giá một lọ thuốc lại có sự chênh lệch cao như vậy.

Rõ ràng là có sự lơ là trong giám sát đấu giá. Mà đường đi của sự đấu giá này, không phải là mới mẻ gì. Người dân biết; cơ quan quản lý cũng biết. Vậy mà nó vẫn tồn tại, để cuối cùng lại đặt gánh nặng lên vai người bệnh. Các cụ có câu “có bệnh thì vái tứ phương”, có bệnh thì vẫn phải dùng thuốc, mà càng thuốc đặc trị thì giá cả càng nhẩy múa.

Tất nhiên đằng sau sự “nhẩy múa” này là khoản “hoa hồng” kếch xù của những chữ ký. Về nghệ thuật cho sự “nhẩy múa” này xin mời cứ xem phim “nơi ẩn nấp bình yên” đang chiếu trên VTV thì thấy người ta chẳng từ một thủ đoạn nào để có được một chữ ký trong hợp đồng cung cấp thuốc và thiết bị y tế cho các bệnh viện.

Người viết bài này vừa được biết có một tờ báo, trước thực trạng giá in, giá giấy tăng vù vù, để tồn tại bắt buộc phải thông cảm với bạn đọc để tăng giá bán báo. Ấy vậy mà phải làm bao nhiêu công văn, tờ trình xin tỉnh, xin Sở Tài chính…Những cơ quan này có chấp nhận mới được tăng. Vậy giá của những viên thuốc, những thiết bị y tế bất thường như vậy, ai cho phép?

Đó là một câu hỏi. Còn câu hỏi nữa, cũng trong kỳ họp Quốc hội lần này, Kiểm toán Nhà nước đã tổng hợp kết quả báo cáo Quốc hội các nội dung về quyết toán Ngân sách Nhà nước năm 2015 trên nhiều lĩnh vực.Trong đó chuyên đề công tác đầu tư, mua sắm, quản lý và sử dụng trang thiết bị y tế (TTBYT) năm 2015, Kiểm toán Nhà nước đã phát hiện nhiều sai phạm.

Cụ thể, theo Kiểm toán Nhà nước, Bộ Y tế cũng như hầu hết các địa phương được kiểm toán chưa xây dựng kế hoạch trung hạn và kế hoạch dài hạn về đầu tư mua sắm TTBYT để làm căn cứ xác định nhu cầu mua sắm trang thiết bị hàng năm.

Về công tác đấu thầu, chưa ban hành các văn bản quy định cụ thể về đấu thầu TTBYT, đặc biệt là công tác xây dựng, phê duyệt kế hoạch đấu thầu mua sắm hóa chất, vật tư tiêu hao còn nhiều bất cập như: Chưa phân nhóm vật tư, hóa chất theo chủng loại, tiêu chuẩn kỹ thuật phù hợp với loại dịch vụ y tế; chưa xây dựng bộ dữ liệu giá trúng thầu của các mặt hàng hóa chất, vật tư tiêu hao trong cả nước để cung cấp cho các cơ sở y tế căn cứ xây dựng giá kế hoạch.

Chính vì vậy, Kiểm toán Nhà nước phát hiện, việc phê duyệt giá kế hoạch giữa các bệnh viện hầu hết là khác nhau cho một loại vật tư, hóa chất của cùng một nhà cung cấp và có sự chênh lệch rất lớn giữa giá được phê duyệt cao nhất và thấp nhất.

Trong đó, một số vật tư có loại gấp 6,7 lần như 1 cái kim cánh bướm tại Bệnh viện Việt Đức 1.090 đồng thì ở Bệnh viện Chợ Rẫy 7.350 đồng; có loại gấp 4,8 lần như 1 dây truyền huyết thanh tại Bệnh viện Bạch Mai 3.675 đồng nhưng Bệnh viên Hữu Nghị Việt Đức lên tới 18.000 đồng. Rồi hàng loạt các loại hóa chất khác nữa đều có sự chênh lệch từ 3 đến 6 lần tại các bệnh viện.

Chuyện lạ hơn nữa là hàng loạt thiết bị y tế được các bệnh viện mua sắm chưa sử dụng đã hỏng, hoặc có những thiết bị mua về hàng tỷ đồng, nhưng cất kho không sử dụng một lần. Như vậy rõ ràng có chuyện một số đơn vị sử dụng TTBYT kém hiệu quả do xác định nhu cầu mua sắm chưa phù hợp với điều kiện cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực tại cơ sở.

Trong đó có rất nhiều bệnh viện thuộc loại “tên tuổi”, như: Bệnh viện Lão khoa TW, Bệnh viện Răng Hàm Mặt TW TPHCM, Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức, Bệnh viện Mắt TW, Bệnh viện Tai Mũi Họng TW, Bệnh viện Da liễu TW. Theo Kiểm toán Nhà nước, có thể kể ra hàng loạt thiết bị chưa hết thời gian tính hao mòn nhưng đã bị hỏng, không sử dụng được.

Ví như: tại Bệnh viện Đa khoa TW Thái Nguyên, máy theo dõi trẻ em S510 Colin, máy đo độ tập trung tuyến giáp, máy X Quang Tăng sáng Siemens, máy theo dõi nhi khoa; Bệnh viện RHM TW Hà Nội có nồi hấp tiệt trùng; Bệnh viện Nhiệt đới TW có hệ thống tagMan PCR-Roche, hệ thống máy chụp XQ cao tần, hệ thống XQ kỹ thuật số Konica...

Từ kết quả kiểm toán 11 tỉnh, thành phố cho thấy, 1.225 trang thiết bị hỏng hoặc hiệu quả sử dụng thấp với nguyên giá 371,836 tỷ đồng. Có thể kể ra những con số, mặc dù chưa đầy đủ, song cũng đủ đau lòng: Trong đó, trang thiết bị hỏng không khắc phục được 649 thiết bị (68,554 tỷ đồng); hỏng chưa được sửa chữa 120 thiết bị (151,763 tỷ đồng); chưa hoặc ít sử dụng 456 thiết bị (151,519 tỷ đồng)…

Nhìn vào những con số khô khan này, hẳn ai cũng phải đặt câu hỏi: “vì sao lại có chuyện lạ lùng này”? Xin thưa, đằng sau sự lạ lùng đó chính là tội ác của sự lãng phí. Và nếu phân tích thấu đáo hơn ta sẽ thấy sự lãng phí này không chỉ đơn thuần là lãng phí mà nó còn mang hơi hướng của sự tham ô, tham nhũng, và không thể không nhắc đến lợi ích nhóm trong câu chuyện này.

Vậy xử lý tình trạng này như thế nào? Chúng tôi nghĩ rằng, khi đã có kết luận của Kiểm toán Nhà nước, rất cần điều tra lại toàn bộ quá trình đấu giá đối với thuốc chữa bệnh và trang thiết bị y tế. Một ngành được trao cho cái quyền cao quý là giành giật lại sự sống, vốn quý nhất của con người thì không thể có những động thái đi ngược lại sự cao quý đó, chỉ vì “hoa hồng” được sản sinh từ những bản hợp đồng béo bở.

Và khi đã điều tra rõ, thì những tập thể, cá nhân để xảy ra sự lãng phí này, thậm chí là tham nhũng trong trang bị thiết bị y tế phải bị xử lý nghiêm minh trước pháp luật theo đúng tinh thần Nghị quyết của Đảng về phòng, chống tham nhũng lãng phí.

Nguyễn Mẫn