Khuyến khích phát triển chuỗi giá trị trong nông nghiệp

	Nhãn chín muộn – đặc sản nông nghiệp của Thủ đô
	Triển vọng từ mô hình nông trại sinh thái

Hiệu quả trong sản xuất kinh doanh Xác định rõ tầm quan trọng của phát triển chuỗi giá trị trong sản xuất và phân phối sản phẩm nông nghiệp, Thành ủy, HĐND thành phố Hà Nội đã ban hành nhiều chương trình, nghị quyết về cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển sản xuất nông nghiệp, nông thôn.

Theo đó, UBND Thành phố đã chỉ đạo triển khai việc phát triển sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp theo chuỗi giá trị. Qua khảo sát của Ban Kinh tế - Ngân sách HĐND Thành phố, đến nay, toàn Thành phố đã xây dựng và phát triển được 65 chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp an toàn, trong đó có 27 chuỗi có nguồn gốc động vật, 38 chuỗi nguồn gốc thực vật.

Ban Kinh tế - Ngân sách HĐND Thành phố khảo sát tại HTX rau quả Hồng Thái (xã Hồng Thái, huyện Phú Xuyên).

Một số vùng sản xuất tập trung cũng đã được hình thành và phát triển, vệ sinh an toàn thực phẩm được đảm bảo hơn trước. Qua đó, giá trị sản phẩm nông nghiệp ngày càng tăng; thị trường cơ bản ổn định; hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, hợp tác xã (HTX) tham gia chuỗi ngày càng hiệu quả hơn, từng bước tạo thói quen tiêu thụ sản phẩm sạch, an toàn, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân của thành phố.

Điển hình như HTX đầu tư nông trại xanh và phát triển bò Ba Vì, hiện tại đang chăn nuôi khoảng 500 con bò sữa và bê trên tổng diện tích khoảng 45ha, là trang trại nuôi bò sữa lớn nhất trên địa bàn huyện Ba Vì hoạt động hiệu quả. Với sự đầu tư bài bản, sản phẩm sữa tươi của HTX đã được chứng nhận VietGap, có thể truy xuất nguồn gốc và hiện được thu mua 100% bởi Công ty cổ phần Sữa Ba Vì và Công ty Cổ phần Sữa Quốc tế với hợp đồng liên kết, thu mua dài hạn.

Bên cạnh việc đầu tư phát triển đàn bò sữa, HTX cũng đang lập dự án đầu tư về sản xuất, chế biến các sản phẩm từ sữa để khép kín mô hình, tạo thương hiệu sản phẩm riêng. Một điển hình khác là HTX rau quả Hồng Thái (xã Hồng Thái, huyện Phú Xuyên). Nằm trong chương trình hỗ trợ của UBND thành phố Hà Nội và UBND huyện Phú Xuyên về phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, HTX đã phát triển thành công mô hình trồng rau, củ, quả an toàn, đạt chứng nhận VietGap trên diện tích 7,8ha.

Trong đó có sản phẩm tiêu biểu là măng tây trắng, măng tây xanh cho giá trị kinh tế cao, thời gian khai thác mỗi cụm măng có thể đến khoảng 10 -15 năm. Với diện tích trồng măng tây trắng trong nhà màng đạt trên 7.000m2, diện tích trồng măng tây xanh ngoài trời đạt khoảng 5.000m2, hiện tại HTX đang tiếp tục đầu tư thêm 7.000m2 nhà màng để trồng măng tây xanh nhằm tối ưu hóa năng suất, thời gian khai thác của cây giống.

Đây là một trong các mô hình cho thấy hiệu quả của ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp trên địa bàn Thành phố, liên kết chặt chẽ giữa nơi sản xuất và các đầu mối tiêu thụ sản phẩm. Ông Nguyễn Minh Tuân, Phó Trưởng ban Kinh tế - Ngân sách HĐND Thành phố cho biết, trên địa bàn Thành phố hiện nay, có không ít doanh nghiệp, HTX đã thay đổi cách nhìn nhận về thị trường, xây dựng thương hiệu sản phẩm trong kinh doanh nông sản, bằng sự nghiên cứu thị trường kỹ càng, ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ, đầu tư dài hạn và có chiến lược kinh doanh bài bản, các đơn vị này đã khẳng định hướng đi sản xuất theo chuỗi có ứng dụng các công nghệ tiên tiến đang mang lại kết quả sản xuất, kinh doanh hiệu quả.

Ngoài ra, trong chương trình thành phố Hà Nội hợp tác với các tỉnh, thành để phát triển sản xuât, tiêu thụ nông sản đã xây dựng được 377 chuỗi, trong đó có 182 chuỗi đã được xác nhận chuỗi cung ứng sản phẩm an toàn. Nhiều chuỗi từ các tỉnh thành trong cả nước đang cung cấp thường xuyên cho người tiêu dùng Thủ đô cho thấy việc xây dựng thương hiệu, đảm bảo chất lượng sản phẩm, khả năng liên kết trong tiêu thụ tốt có ý nghĩa quan trọng để lấy lòng tin về nông sản an toàn từ phía người tiêu dùng.

Cần kế hoạch phát triển lâu dài bên cạnh những kết quả đạt được, qua khảo sát, Ban Kinh tế - Ngân sách HĐND Thành phố cũng chỉ ra những hạn chế đòi hỏi sớm có giải pháp để khuyến khích sản xuất nông nghiệp Thủ đô tiếp tục phát triển bền vững. Báo cáo kết quả giám sát nêu rõ, hiện tại Thành phố vẫn chưa có một chính sách đồng bộ, chính sách riêng về khuyến khích phát triển chuỗi giá trị trong sản xuất, phân phối sản phẩm nông nghiệp, mà chủ yếu hiện nay đang vận dụng các cơ chế, chính sách hiện có để áp dụng cho việc triển khai và phát triển các chuỗi giá trị.

Đáng lưu ý, một số nội dung hỗ trợ, khuyến khích phát triển nông nghiệp của Thành phố gặp nhiều khó khăn trong thực hiện nên kết quả đạt được chưa đáng kể (chính sách hỗ trợ lãi suất vốn vay phát triển sản xuất). Tỷ trọng sản phẩm nông nghiệp được sản xuất, phân phối tiêu thụ qua chuỗi giá trị còn thấp (mới chiếm dưới 10% tổng lượng sản phẩm nông nghiệp tiêu thụ tại thị trường Hà Nội), nên không thể tham gia vào hệ thống chuỗi cung ứng tại một số siêu thị trong nước hoặc phục vụ xuất khẩu.

Trong khi đó, khả năng huy động vốn, tiếp cận nguồn vốn vay để đầu tư phát triển sản xuất, kinh doanh; việc tiếp cận và tích tụ đất đai của doanh nghiệp, HTX tham gia phát triển chuỗi còn khó khăn, dẫn đến việc mở rộng, phát triển các chuỗi giá trị còn chậm và ít. HTX Chăn nuôi dịch vụ tổng hợp Hòa Mỹ (xã Vạn Thái, huyện Ứng Hòa) là một ví dụ cho tình trạng gặp khó khăn trong liên kết, tìm kiếm đầu ra để tiêu thụ thịt lợn. Toàn HTX với diện tích chăn nuôi trên 8ha hiện tại nhiều chuồng trại bỏ trống, sản lượng nuôi của HTX giảm 70% so với thời điểm trước năm 2017.

Mặc dù đã đầu tư chăn nuôi khoa học, theo tiêu chuẩn VietGAP, thế nhưng, việc tiêu thụ sản phẩm của đơn vị phụ thuộc chủ yếu vào các khâu trung gian và thương lái; chưa xây dựng được liên kết phân phối bền vững. Một trường hợp khác là Công ty TNHH Thương mại và đầu tư Việt Liên, đơn vị này chưa đạt hiệu quả kinh doanh tốt do chưa tìm được quỹ đất phù hợp và nguồn vốn đầu tư để phát triển sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp an toàn theo chuỗi.

Ngoài ra, một số cơ sở đã thực hiện dự án đầu tư nhưng chưa được UBND Thành phố phê duyệt nên gặp khó khăn trong triển khai, mở rộng thị trường sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp như Dự án “Khu xử lý rơm, rạ và phế phụ phẩm nông nghiệp sau thu hoạch làm thức ăn chăn nuôi” của Công ty Cổ phần Thực phẩm T&T 159 tại huyện Thạch Thất.

Còn có những doanh nghiệp kinh doanh các mặt hàng rau, củ, quả theo chuỗi sản xuất an toàn nhưng lợi nhuận thấp, chưa được người tiêu dùng đánh giá cao và khó khăn trong cạnh tranh với các mặt hàng tương tự tại chợ truyền thống… Bà Phạm Thị Thanh Mai, Trưởng ban Kinh tế - Ngân sách HĐND Thành phố cho rằng, muốn phát triển nông nghiệp chất lượng cao, bền vững, doanh nghiệp, hợp tác xã cần giải quyết tốt bài toán thuê đất để đầu tư sản xuất, phát triển nông nghiệp dài hạn.

Vấn đề này đã được quy định tại Nghị quyết 25/2013/NQ-HĐND của HĐND TP Hà Nội về “Chính sách khuyến khích phát triển vùng sản xuất nông nghiệp chuyên canh tập trung thành phố Hà Nội giai đoạn 2014-2020”. Vì vậy, các doanh nghiệp, hợp tác xã cần nhạy bén nắm bắt chính sách, đề xuất đúng và trúng với cơ quan nhà nước để lập kế hoạch phát triển lâu dài. Bên cạnh đó, các cơ quan quản lý nhà nước ở địa phương và các sở, ngành liên quan cần phân tích, làm rõ các nhóm cơ chế, chính sách với từng đối tượng (doanh nghiệp, hợp tác xã, nông dân, người tiêu dùng) để đề xuất, triển khai thực hiện hiệu quả Nghị quyết.

Bên cạnh việc đổi mới tư duy, nắm bắt kịp thời các chủ trương, chính sách, mỗi doanh nghiệp, hợp tác xã cũng cần tăng cường công tác đào tạo, tập huấn cán bộ quản lý; nghiên cứu nắm bắt thị trường để có chiến lược phát triển cho doanh nghiệp, hợp tác xã của mình bền vững.

Phùng Thị Ngọc Loan