-->

Độc đáo tục “Tết lại” ở làng cổ Hà Nội

Làng Yên Trường, xã Trường Yên (huyện Chương Mỹ, Hà Nội) là một ngôi làng cổ nổi tiếng. Ít ai biết, ngoài nếp rêu phong mà ít nơi có được thì làng cổ này còn có lệ tục đón “Tết lại” hết sức độc đáo.
Làng cổ còn mãi trầm mặc theo tháng năm Rộn ràng “Tết làng Việt” chào Xuân Quý Mão 2023 tại Làng cổ Đường Lâm

Lệ tục đón Tết lạ kỳ

Nhắc đến làng cổ, đặc biệt là Yên Trường, kỳ thực tôi đã có đôi lần ghé đến nơi này. Thế nhưng, lần nào cũng vậy, Yên Trường có sức hút rất riêng khác, khiến tôi mỗi lần đến là thêm một lần thấy sự mới mẻ. Đến Yên Trường trong dịp hương xuân vẫn ngập tràn lối nhỏ, như một sự hữu ý, hữu tình, tôi men theo những con ngõ nhỏ, miên man chiêm ngưỡng cổng nhà cổ, giếng cổ và không gian rêu phong, gần gũi.

Độc đáo tục “Tết lại” ở làng cổ Hà Nội
Một góc Yên Trường cổ kính và thơ mộng.

Người dân mộc mạc, chất phác và mến khách. Các thực thể làng gợi chất quê như cây đa, bến nước, sân đình được bảo tồn. Nhiều ngôi nhà ở Yên Trường rất độc đáo với vật liệu làm từ đá ong. Tường nhà, tường rào, cổng nhà... không màu mè, không cầu kỳ, những bức tường đá ong sậm như sáp mật.

Những ngôi nhà cổ ở Yên Trường đẹp và xưa cũ. Nhà được xây dựng theo lối kiến trúc nhà vườn Bắc Bộ với ba gian, hai chái và khoảng sân rộng trước mặt. Tường nhà, tường rào, cổng nhà... không màu mè, không cầu kỳ hoa mỹ, những bức tường đá ong sậm như sáp mật hiện hữu khắp ngõ xóm.

Một cao niên trong làng bảo với tôi, nơi đây xưa được xây dựng hết sức nghiêm cẩn và trật tự. Đường làng, ngõ xóm được thiết kế nối tiếp gắn mạch nhau, ngõ nọ liên thông với ngõ kia, nhỏ bé khá giống làng cổ Đường Lâm và Cự Đà. Ngoài dấu ấn thời gian vương đọng, làng Yên Trường còn có lệ tục đón Tết rất lạ.

Bà Nguyễn Thị Hòa, sinh năm 1948, một cao niên trong làng bảo, ở Yên Trường sau khi đón Tết Nguyên đán (người làng thường gọi nôm là “Tết cả” - PV) thì tất thảy lại hối hả cho dịp Tết tháng Giêng với tên gọi là “Tết lại” hay “Tết cùng”.

Nguồn gốc của việc tổ chức đón Tết hai lần nơi làng cổ cũng có không ít dị bản. Tuy nhiên, được công nhận nhiều hơn cả vẫn là câu chuyện làng đón Tết khi chạy giặc giã. Chẳng là, vào khoảng cuối thế kỷ thứ 19, giặc Cờ Đen kéo vào nước ta, chúng liên tục đụng độ với quân xâm lược Pháp và cũng giành được chiến thắng vài trận. Do đó, triều đình nhà Nguyễn có ý muốn trọng dụng và mong muốn mượn tay đội quân này có thể giúp đánh đuổi giặc Pháp. Tuy nhiên, có một điều không ngờ tới là việc đội quân này chỉ là một toán ô hợp, kỷ luật lỏng lẻo. Chúng núp danh nghĩa là đội quân kháng Pháp để tranh thủ sự ủng hộ của triều đình nhà Nguyễn. Để rồi, chúng chia nhau kéo đi khắp nơi cướp bóc, chém giết.

Khi giặc Cờ Đen kéo đến Yên Trường cũng là cận kề những ngày Tết Nguyên đán. Biết giặc đến, người trong làng khi đó đã phải bỏ đi những niềm vui ngày Tết để kéo nhau đến nơi khác lánh nạn. Trước khi đi tránh giặc, dân làng đã mang theo tài sản, vật dụng, lương thực cần thiết đồng thời rủ nhau đem tất cả bánh chưng, giò chả... đã chuẩn bị đón Tết rồi cất giấu xuống ao hoặc vứt xuống giếng làng. Khi toán giặc cướp đã rút đi, dân làng mới bồng bế, dắt díu nhau quay về chốn cũ.

Có một điều lạ lùng là khi người dân quay về, họ vớt những túi buộc bánh chưng, giò chả từ dưới ao, dưới giếng mà trước khi đi chạy giặc đã bỏ lại, dù hàng tháng đã trôi qua nhưng toàn bộ đều như còn nguyên vẹn, không hề có dấu hiệu hư hỏng, bên trong vẫn còn thơm ngon như mới. Niềm vui ngoài ý muốn đã thôi thúc dân làng tổ chức ăn Tết lại một lần nữa và đặt tên cho nó là “Tết lại” hay “Tết cùng”.

Ngày Tết ấy cũng đúng là ngày cuối cùng của tháng Giêng âm lịch. Như một sự hồi tưởng lịch sử rất riêng biệt, dù không sách vở nào ghi chép lại nhưng từ sau khi thoát nạn giặc cướp, cứ đến ngày cuối cùng của tháng Giêng, dân làng lại nhộn nhịp tổ chức đón Tết.

“Cho đến nay, dù Tết truyền thống của dân tộc hay cái Tết riêng của làng, của xã nhà thì mỗi người con trong làng đều trân quý. Cận Tết về làng, bên những chiếc giếng cổ vẫn thấy cảnh người dân múc nước rửa lá dong, vo gạo, đãi đỗ để gói bánh chưng. Nhờ có giếng làng, nhờ có lệ tục độc đáo trên mà người dân sống chan hòa, gần gũi, đoàn kết với nhau hơn”, bà Hòa chia sẻ.

Và chuyện xây dựng làng quê sạch đẹp

Ở Yên Trường, bên cạnh tục đón “Tết lại” thì nét độc đáo chính là những nếp nhà được gìn giữ bởi những người dân yêu cảnh đẹp bình dị. Từng ngày họ vẫn cố gắng gìn giữ những nét truyền thống của những căn nhà để răn dạy cháu con. Một trong những ngôi nhà đẹp nhất của làng là của gia đình ông Trịnh Nhân Kỳ. Phía bên trong căn nhà là một khung cảnh đẹp.

Theo ông Trịnh Nhân Kỳ, cách bài trí ban thờ, đến sập gụ tủ chè, câu đối, đại tự… đều theo mẫu mực xưa và đều xuất phát từ đôi bàn tay ông. Ông Kỳ tự học chữ cổ và nhờ thợ khắc lên trên hoành phi. Với ông Kỳ và không ít người trong làng Yên Trường, ngôi nhà của ông Kỳ là thứ tài sản tinh thần quý giá. Ông Kỳ bảo với tôi, bản thân ông luôn coi căn nhà như một bảo vật cha ông để lại. Ông cũng xem đó là bảo vật của làng và sẵn sàng tiếp đón khách lạ vào bên trong để hướng dẫn như một chuyên gia du lịch. Ông lấy làm tự hào, vì làng ông là một trong những ngôi làng hiếm hoi của Hà Nội còn giữ được những di sản tổ tiên.

Một điểm đáng trân quý từ ông Kỳ là sự kiên trì bền bỉ cùng tình yêu cây cối khó ai bì được. Ông Kỳ được người khắp trong làng, ngoài xã xác thực “kỷ lục” riêng có khi dành hơn 30 năm để tỉ mẩn tạo dáng cây ô rô thành cổng nhà và tường rào giữa làng quê thanh bình. Theo lời ông Kỳ, từ năm 1992 ông đã bắt tay vào trồng cây ô rô. Trải qua nhiều năm trồng tỉa, cuối cùng ông Kỳ cũng có hàng rào tạm ưng ý. Và giờ thì cứ 5 ngày ông cắt tỉa một lần, nếu là dịp mưa nhiều. Những tháng nắng hạn thì khoảng 8 ngày. Đến nay, công trình cây tuyệt mỹ của ông Kỳ đã có độ tuổi ngoài 30 năm, làm đẹp nhà, đẹp làng và là điểm đến của nhiều khách phương xa.

Quá trình đô thị hóa đã làm mất nhiều cổ thụ làng quê, thì việc làm của ông Kỳ rất ý nghĩa, không chỉ là cách để bảo lưu một giá trị truyền thống, mà còn nhắc nhở mọi người hãy yêu, bảo vệ cây.

Đi quanh làng Yên Trường, nghe về lệ tục đón “Tết lại”, nhìn được những nếp nhà cổ và gặp được người yêu chuộng những nét đẹp xưa cũ… bản thân tôi như thấy lòng mình lắng lại. Thấy cuộc sống thật đẹp đẽ khi đâu đó trên dải đất hình chữ S vẫn còn những con người vì nét văn hóa, vì giá trị cội nguồn mà sắn tay gìn giữ, bảo vệ và tái hiện lại vẻ đẹp hồn hậu của làng quê. Dù chỉ là một chút nhưng cũng đủ làm một nét chấm phá cho mùa xuân đượm hồn Việt.

Luyện Đinh

Nên xem

Bayern Munich hòa đáng tiếc, Dortmund thất thủ trước Leipzig - Cuộc đua Bundesliga căng thẳng

Bayern Munich hòa đáng tiếc, Dortmund thất thủ trước Leipzig - Cuộc đua Bundesliga căng thẳng

Vòng 26 Bundesliga chứng kiến những kết quả đầy bất ngờ khi Bayern Munich bị Union Berlin cầm hòa 1-1, trong khi Dortmund thất thủ 0-2 trước Leipzig. Những kết quả này đang khiến cuộc đua vô địch trở nên kịch tính hơn bao giờ hết.
Cập nhật mới nhất bảng xếp hạng Ngoại hạng Anh 2024-2025

Cập nhật mới nhất bảng xếp hạng Ngoại hạng Anh 2024-2025

Cập nhật bảng xếp hạng Ngoại hạng Anh 2024-2025, lịch thi đấu và kết quả bóng đá Anh mới nhất vòng 29.
Đẩy mạnh xử lý nhà đất dôi dư

Đẩy mạnh xử lý nhà đất dôi dư

Theo thống kê đến cuối năm 2024, có 11.034 cơ sở nhà đất không sử dụng, sử dụng kém hiệu quả, sử dụng không đúng mục đích. Bộ Tài chính đề nghị các bộ, ngành, địa phương, đánh giá xác định nguyên nhân trong việc để các cơ sở nhà đất không sử dụng, sử dụng kém hiệu quả, sử dụng không đúng mục đích.
Bắt giữ gần 4kg nghi là cần sa tại sân bay Đà Nẵng

Bắt giữ gần 4kg nghi là cần sa tại sân bay Đà Nẵng

Chiều ngày 15/3/2025, Cục Hải quan (Bộ Tài chính) thông tin về vụ việc bắt giữ 3,745 kg nghi là cần sa tại Cửa khẩu Sân bay Quốc tế Đà Nẵng, trong nỗ lực tăng cường phòng chống buôn lậu và kiểm soát ma túy.
Trần Quyết Chiến và Bao Phương Vinh vào bán kết Giải Billiards 3 băng Thế giới 2025

Trần Quyết Chiến và Bao Phương Vinh vào bán kết Giải Billiards 3 băng Thế giới 2025

Đội tuyển billiards carom 3 băng Việt Nam tiếp tục ghi dấu ấn tại giải vô địch đồng đội thế giới 2025 khi bộ đôi Trần Quyết Chiến và Bao Phương Vinh xuất sắc giành chiến thắng trước đội tuyển Mexico, chính thức tiến vào bán kết của giải đấu đang diễn ra tại Đức.
Mbappe tỏa sáng, Real Madrid vượt Villarreal giành ngôi đầu La Liga

Mbappe tỏa sáng, Real Madrid vượt Villarreal giành ngôi đầu La Liga

Cú đúp ấn tượng của Kylian Mbappe đã giúp Real Madrid giành chiến thắng nghẹt thở 2-1 trên sân Villarreal ở vòng 28 La Liga rạng sáng 16/3. Chiến thắng này đưa "Kền kền trắng" tạm thời chiếm ngôi đầu bảng xếp hạng.
Lịch thi đấu và phát trực tiếp bóng đá hôm nay 16/3

Lịch thi đấu và phát trực tiếp bóng đá hôm nay 16/3

Cập nhật lịch thi đấu và kênh truyền hình trực tiếp các trận bóng đá quốc tế hấp dẫn ngày 16/3, rạng sáng 17/3. Tâm điểm là những trận đấu tại Premier League, La Liga, Serie A …

Tin khác

"Trả lại" không gian hồ Gươm mà cha ông đã dựng nền

"Trả lại" không gian hồ Gươm mà cha ông đã dựng nền

Nhằm phát huy giá trị không gian di tích quốc gia đặc biệt hồ Hoàn Kiếm và phụ cận, UBND thành phố Hà Nội là quyết định nghiên cứu quy hoạch, cải tạo, chỉnh trang, tái thiết một số khu vực xung quanh hồ theo hướng tăng cường không gian mở, phục vụ cộng đồng, vấn đề này đang nhận được những ý kiến tán đồng cao của các chuyên gia đô thị, cũng như người dân.
HĐND huyện Hoài Đức thông qua Đề án sắp xếp bộ máy hành chính các cơ quan chức năng thuộc huyện

HĐND huyện Hoài Đức thông qua Đề án sắp xếp bộ máy hành chính các cơ quan chức năng thuộc huyện

Sáng 28/2, HĐND huyện Hoài Đức khóa XX, nhiệm kỳ 2021-2026 tổ chức Kỳ họp thứ Mười sáu, Kỳ họp chuyên đề để xem xét và quyết nghị một số nội dung liên quan đến phương án sắp xếp tổ chức bộ máy các phòng chuyên môn trực thuộc UBND huyện Hoài Đức.
Làng cổ Cự Đà - lưu giữ văn hóa đặc trưng vùng đồng bằng Bắc Bộ

Làng cổ Cự Đà - lưu giữ văn hóa đặc trưng vùng đồng bằng Bắc Bộ

Cách trung tâm Hà Nội khoảng 20km về phía Tây, làng Cự Đà thuộc xã Cự Khê, huyện Thanh Oai, Hà Nội được biết tới là một trong những ngôi làng cổ còn giữ nguyên nét truyền thống từ xa xưa. Nằm bên bờ sông Nhuệ yên bình, làng Cự Đà mang đậm dấu ấn của làng quê Bắc Bộ Việt Nam với những mái đình, cổng làng, cây đa, đặc biệt là lối kiến trúc kiểu Pháp còn sắc nét.
Nghề tò he giữa thời 4.0: Gian truân nhưng sáng tạo không ngừng

Nghề tò he giữa thời 4.0: Gian truân nhưng sáng tạo không ngừng

Dưới bàn tay thoăn thoắt khéo léo của người nghệ nhân, những cục bột màu sắc dần hiện lên thành những con giống với hình thù xinh xắn, đa dạng: đây Tôn Ngộ Không, đây Siêu nhân Gao, có cả những nhân vật rất “bắt trend” như chuột lang nước Capybara, công chúa Disney,... Những đứa trẻ tò mò, thán phục vây xung quanh ngắm nhìn người nghệ nhân tạo những nhân vật chúng yêu thích. Nhìn khung cảnh vui vẻ, nhộn nhịp ấy, đâu ai nghĩ rằng đã một khoảng thời gian nghề tò he truyền thống tưởng như đứt đoạn.
Huyện Ứng Hòa: Nhiều thanh niên hăng hái viết đơn tình nguyện lên đường nhập ngũ

Huyện Ứng Hòa: Nhiều thanh niên hăng hái viết đơn tình nguyện lên đường nhập ngũ

Trong không khí vui tươi, phấn khởi của những ngày đầu xuân Ất Tỵ 2025, mới đây, huyện Ứng Hòa đã tổ chức gặp mặt, động viên, tặng quà tân binh chuẩn bị nhập ngũ năm 2025 và quân nhân xuất ngũ tiêu biểu.
Cổng làng, nơi chạm miền ký ức

Cổng làng, nơi chạm miền ký ức

Từ bao đời nay, cổng làng đã trở thành biểu tượng rất đỗi tự hào của người dân, là hình ảnh thân quen tô điểm sức sống văn hoá tinh thần cho mọi làng quê. Là nơi chứng kiến bao cuộc hẹn hò, tiễn đưa và đón đợi những người xa quê trở về làng. Mỗi người xa quê khi nhớ về quê hương là nhớ về hình ảnh cổng làng thân thương bên gốc đa, giếng nước, sân đình.
Chương trình nghệ thuật “Rực rỡ Thăng Long 2025” sẽ không có trình diễn drone

Chương trình nghệ thuật “Rực rỡ Thăng Long 2025” sẽ không có trình diễn drone

Sau khi rà soát, đánh giá, xem xét các yếu tố và tình hình thực tế, Ban Tổ chức quyết định dừng phần trình diễn ánh sáng bằng thiết bị bay không người lái (drone) để đảm bảo sự thành công của chương trình.
Chuyện của những dòng sông

Chuyện của những dòng sông

Thiên nhiên đã ban tặng cho dải đất thân thương nước Việt biết bao dòng sông đẹp. Từ nước bạn chảy vào đất Mẹ, sông luồn qua khe núi, vạt rừng để lại đổ về đồng bằng, nuôi dưỡng các cánh đồng trước khi ra biển lớn. Nơi Hà thành phồn hoa cũng vậy. Những dòng sông chảy mãi, bồi lắng nên làng quê trù phú. Lạ hơn cả, năm nào bên sông mùa xuân cũng về sớm.
Từ cao nguyên nhớ về Hà Nội

Từ cao nguyên nhớ về Hà Nội

Khi những tờ lịch trên tường đã gỡ mỏng dần, thời gian ngày càng tiến về những ngày cuối năm lại khiến những người Hà Nội tình nguyện đến vùng đất cao nguyên Lâm Hà (tỉnh Lâm Đồng) xây dựng vùng kinh tế mới cảm thấy nao lòng, nhớ về những cái Tết kỷ niệm xa xưa ở quê hương.
Vinh danh những “lá chắn” vững vàng, tiêu biểu ở cơ sở

Vinh danh những “lá chắn” vững vàng, tiêu biểu ở cơ sở

Ngày 16/1, Công an thành phố Hà Nội đã tổ chức chương trình giao lưu, tôn vinh các tập thể, cá nhân xuất sắc tiêu biểu đại diện cán bộ Công an xã, thị trấn và lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở.
Xem thêm
Phiên bản di động