-->

Để di sản là viên ngọc tỏa hào quang

Nói một cách dễ hiểu, di sản là những giá trị vật thể và phi vật thể mà thế hệ trước để lại cho thế hệ sau. Và đó cũng chính là một phần tạo nên “hồn túy” không chỉ của một địa phương mà còn của cả một quốc gia. Có thể, những di sản nếu xét trên góc độ đóng góp trực tiếp vào nguồn thu ngân sách là không lớn, thế nhưng giá trị “vô hình” mà di sản mang lại cho nền kinh tế lại vô cùng lớn. Ví như người ta đến Paris là để được ngắm nhìn Tháp Eiffel, tham quan Bảo tàng Louvre,… Nếu chỉ bán vé thì nguồn thu không thấm vào đâu, nhưng chính vì những di sản này mà hút du khách đến. Nhờ đó, du lịch trở thành nền kinh tế mũi nhọn của nhiều quốc gia. Với Hà Nội cũng vậy. Muốn có dấu ấn của Thủ đô Hà Nội trên bản đồ thế giới, chúng ta phải tập trung bảo tồn, tôn tạo những di sản hiện có, xem đó là trung tâm, là những viên ngọc quý tạo thương hiệu cho Hà Nội. Để từ đó, xây dựng một Thủ đô hiện đại, có bản sắc riêng đáp ứng mọi tiêu chí mà du khách cần. Làm được điều này, không xảy ra xung đột cũ - mới mà đúng trọng tâm như Nghị quyết của Đảng “bảo tồn, phát triển”.
Những di sản văn hóa "lắng hồn núi sông ngàn năm" Đánh thức tiềm năng di sản Thủ đô Cần cơ chế cho Hà Nội phát triển công nghiệp văn hóa

Kỳ 1: Biến di sản thành “tài sản” hữu hình

Hiện nay, thành phố Hà Nội đang đẩy mạnh phát triển toàn diện ngành công nghiệp văn hóa, coi đây là ngành kinh tế mũi nhọn của Thủ đô. Theo các chuyên gia, hướng đi này hoàn toàn có cơ sở dựa trên việc khai thác nguồn tài nguyên di sản đồ sộ và phong phú của Thủ đô. Nếu chọn đúng thế mạnh, đúng hướng đi, thì Hà Nội vừa có thể bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa, vừa biến di sản trở thành một “tài sản” cho hậu thế.

Tạo dấu ấn “di sản” hè phố, tại sao không?

Ngoài những di sản là các công trình tôn giáo, văn hóa, lịch sử; di sản mà cha ông để lại, thì những nét sinh hoạt văn hóa của người dân Thủ đô suốt bao thập kỷ qua cũng là một loại hình di sản. Ví như “văn hóa vỉa hè”. Phải công nhận, “văn hóa vỉa hè” là một trong những nét đặc trưng tạo nên một Hà Nội rất riêng, rất quyến rũ mà không đâu có được. Nhưng tiếc thay, trong cách hành xử với “văn hóa vỉa hè”, văn hóa đường phố, chúng ta đang bị xung đột bởi xây dựng thành phố văn minh gắn với trật tự đô thị và muốn phát triển kinh tế đêm, từ trung tâm là “văn hóa vỉa hè” (ẩm thực vỉa hè).

Chính vì thế, là chuyên gia kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới, người có một tình yêu đặc biệt với Hà Nội, ông Martín Rama đã đề xuất nhiều ý tưởng tâm huyết về bảo tồn di sản và phát triển đô thị. Ông Martín Rama cho rằng Hà Nội cần trở thành một thành phố toàn cầu, có cơ sở hạ tầng đô thị hiện đại, kết nối với thế giới và sôi động với sự sáng tạo. Hơn ai hết, ông luôn tin tưởng tất cả những điều này có thể thực hiện được mà không làm mất đi những nét đặc sắc, tinh tế và đáng yêu của nơi này.

Để di sản là viên ngọc tỏa hào quang
“Văn hóa vỉa hè” là một trong những nét đặc trưng tạo nên một Hà Nội rất riêng. Không riêng gì người Hà Nội, du khách phương xa khi đặt chân đến Hà Nội đều thích thú với nét văn hóa độc đáo này. (Ảnh: Hà Phong)

Năm 2014, ông Martín Rama được nhiều người Việt Nam biết tới với cuốn sách “Hà Nội, một chốn rong chơi”. Cuốn sách sau đó đã đạt Giải thưởng “Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội”. Giờ đây, sau gần một thập kỷ, ông Martín Rama tiếp tục cho ra mắt cuốn sách thứ hai viết về Hà Nội với tựa đề được lấy từ chính tên của giải thưởng: “Vì tình yêu Hà Nội”. Ông Martín Rama cho biết, cuốn sách lần này thêm một bước “hiện thực hóa” tình yêu Hà Nội thông qua đề xuất nhiều ý tưởng tâm huyết về bảo tồn di sản và phát triển đô thị.

Gắn bó với Hà Nội từ đầu những năm 2000, Martín Rama chia sẻ rằng, ông yêu thích vẻ đẹp, sức sống riêng của thành phố này và thường gọi bằng cái tên thân thương: Nàng. Ông nhận thấy, Hà Nội có một bộ sưu tập các phong cách kiến trúc đặc sắc. Đó là hàng loạt những ngôi chùa truyền thống, khu tập thể, văn phòng và biệt thự Pháp cổ, tới các công trình kiểu Xô Viết,… “Không chỉ về kiến trúc, Hà Nội còn rất đặc biệt bởi đời sống xã hội. Có lẽ vì không gian trong nhà quá hạn chế nên nhiều tương tác của người dân được diễn ra ngoài trời. Hà Nội có một nền “văn hóa vỉa hè” phong phú, mọi người ăn uống, giao lưu, kiếm sống, hẹn hò… ở ngoài đường”, ông Martín Rama nói.

Ông Martín Rama nhận định: “Không phải ngẫu nhiên mà người nước ngoài yêu Hà Nội đến thế. Nó không chỉ là một thành phố đẹp như tranh vẽ hay một giấc mơ của các nhiếp ảnh gia, nó là một thành phố đầy cảm xúc”. Với công việc của mình, ông được đi đến nhiều nơi trên khắp thế giới và nhận thấy nhiều thành phố ở các quốc gia đang phát triển nhanh chóng, gần như tương tự nhau, “giống những loại thuốc không có thương hiệu, dù chúng có thể hiệu quả nhưng hầu như không có đặc điểm nào để phân biệt”. Tuy nhiên, ông cho rằng Hà Nội là một ngoại lệ: “Nàng thật đặc biệt”!

“Sau hai thập kỷ, tôi vẫn không hết ngạc nhiên bởi vẻ đẹp hài hòa giữa kiến trúc truyền thống với kiến trúc Pháp, bởi những mặt hồ và những hàng cây, bởi sức sống văn hóa và đời sống vỉa hè sôi động của Nàng”, Martín Rama chia sẻ. Tuy nhiên, ông cũng lo lắng bản sắc và vẻ duyên dáng của thành phố đang dần biến mất do quá trình chuyển đổi kinh tế diễn ra quá nhanh chóng.

Tránh “bảo tàng hóa” di sản

Tình yêu Martín Rama dành cho Hà Nội rất đặc biệt. Ông không nuối tiếc dĩ vãng, càng không cố gắng đưa thành phố trở lại dáng vẻ trong quá khứ, ông trân trọng Hà Nội trong từng khoảnh khắc hiện tại và cả trong những dự định tương lai. Martín Rama cho rằng: “Thăng Long - Hà Nội với nghìn năm lịch sử phong phú, hào hùng, với văn hóa được tích lũy nhiều đời, không phải thủ đô nào trên thế giới cũng có được. Hà Nội không nhất thiết phải lựa chọn mô hình đầu tàu kinh tế, việc mà nhiều địa phương có nhiều thuận lợi và có khả năng làm tốt hơn Hà Nội nhiều”.

Để di sản là viên ngọc tỏa hào quang
Ông Martín Rama (trái) chia sẻ những ý tưởng về bảo tồn di sản và phát triển đô thị trong buổi tọa đàm ra mắt sách mới. (Ảnh: Anh Vũ)

Theo ông Martín Rama, “thay vì chọn một mô hình đô thị khổng lồ với vô vàn vấn nạn, từ tắc nghẽn giao thông đến ô nhiễm môi trường, tệ nạn xã hội, thị trường đất đai rối loạn... cản trở phát triển kinh tế như nhiều đô thị lớn trên thế giới đang gặp, Hà Nội nên chọn cho mình mô hình một thành phố lịch sử, văn hóa, đầu tàu về khoa học - kỹ thuật tiên tiến, có quy mô vừa phải, hợp lý, có môi trường đô thị trong lành, văn minh, công bằng, dân chủ, đủ năng lực khai thác, ứng dụng những thành tựu khoa học tiên tiến của thời đại trong xây dựng, quản lý vận hành, ngõ hầu tạo dựng một môi trường sống lý tưởng…”.

Ông Martín Rama cũng cho rằng, bảo tồn di sản có lẽ là cách hứa hẹn nhất để gìn giữ cá tính độc đáo của Hà Nội. Tuy nhiên, sẽ là một thách thức để xác định đúng đối tượng cần được bảo tồn. Điều mọi người hay nghĩ tới là những công trình nổi bật bởi kiến trúc độc đáo hoặc bởi những sự kiện quan trọng đã diễn ra ở đó, và tất nhiên việc bảo vệ những công trình như vậy là xác đáng. Điển hình như việc tất cả chúng ta đều cảm thấy biết ơn vì Văn Miếu hay Nhà hát Lớn được khôi phục lại vẻ đẹp lộng lẫy ban đầu.

“Tuy nhiên, Hà Nội có hàng trăm nghìn công trình như thế và do đó, cách tiếp cận bảo tồn di sản giống như bảo tàng, cho dù có quyết tâm đến đâu thì cũng khó tạo ra sự khác biệt trong tổng thể. Hơn nữa, các công trình nổi bật này cũng chỉ là một phần của tính cách thành phố”, ông Martín Rama nhận định.

Hà Nội còn đặc biệt bởi những bức tường sơn vàng, những khu vườn trên ban công, những quán ăn vỉa hè, hàng cây lãng mạn... Tuy nhiên, không một đặc điểm nào trong số này có tầm quan trọng đặc biệt về kiến trúc hay lịch sử và do đó không cái nào chính thức được coi là di sản, theo định nghĩa vốn có của từ này.

Từ quan điểm kinh tế học, ông Martín Rama cho rằng: “Những đặc điểm đáng được bảo tồn của thành phố là những đặc điểm giúp tăng giá trị cho thành phố đó. Cư dân cảm thấy hài lòng hơn khi sống ở nơi đây, đất nền đô thị cũng có giá trị hơn. Và điều đó cũng xảy ra khi các học giả tài năng, doanh nhân và nghệ sĩ cảm thấy muốn chuyển đến với Nàng hơn”.

Bảo tồn di sản cần chú ý đến những đặc điểm làm nên nét đặc trưng của Hà Nội và đưa ra những mô hình khả thi về mặt tài chính, có lợi nhuận cao hơn so với việc phá dỡ để xây dựng chung cư cao tầng và trung tâm mua sắm. Khi mô hình kết hợp phát triển với bảo tồn có lợi cho cả nhà đầu tư tư nhân và cộng đồng được thực hiện sẽ chứng minh rằng có cách khác tốt hơn để nâng cấp đô thị nhưng vẫn giữ nét quyến rũ của Hà Nội. “Bằng cách nhìn xa hơn những lợi ích ngắn hạn, các chính sách đô thị sáng tạo có thể làm cho Hà Nội trở nên đáng sống và thịnh vượng”, ông Martín Rama bày tỏ.

“Hà Nội là vùng tài nguyên di sản giàu có nhất, đa dạng nhất của quốc gia. Nội hàm của 12 lĩnh vực công nghiệp văn hóa mà Chính phủ đã xác định trong “Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030” đều liên quan đến di sản văn hóa. Di sản văn hóa là nguồn vốn, là tài nguyên, là chất liệu, là đề tài, là nguồn cảm hứng, là chủ thể… cho các ngành công nghiệp văn hóa.

Với kho tàng di sản phong phú của mình, Hà Nội cần tập trung phát triển công nghiệp văn hóa từ vốn di sản. Để làm được điều này, thành phố cần đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức; chú trọng nhân tố con người trong bảo tồn, phát huy giá trị di sản; cần xây dựng quy tắc đạo đức trong việc sử dụng di sản văn hóa trong kinh tế, xã hội hóa quản lý khai thác di sản, di tích với nội dung mà các công ước quốc tế, luật pháp Việt Nam quy định nhất là vấn đề bảo vệ di sản văn hóa, quyền/lợi ích của chủ thể văn hóa (cộng đồng)...”.

(Tiến sĩ Lê Thị Minh Lý, Ủy viên Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia, Phó Chủ tịch Hội Di sản văn hóa Việt Nam)

(Kỳ 2: Bồi đắp bản sắc tạo những giá trị mới)

Hà Phong

Có thể bạn quan tâm

Nên xem

Công khai và linh hoạt trong lấy ý kiến nhân dân về sắp xếp đơn vị hành chính phường

Công khai và linh hoạt trong lấy ý kiến nhân dân về sắp xếp đơn vị hành chính phường

Nhằm triển khai thực hiện công tác sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã trên địa bàn thành phố Hà Nội đạt hiệu quả cao, trong các ngày 18, 19 và 20/4, toàn quận Hai Bà Trưng đẩy mạnh tuyên truyền, công khai đến tận các tổ dân phố về phương án sắp xếp đơn vị hành chính cấp cơ sở trên địa bàn quận, bằng nhiều hình thức phong phú.
Lấy ý kiến về một phường đặc biệt ở khu vực ngoài đê nội thành Hà Nội

Lấy ý kiến về một phường đặc biệt ở khu vực ngoài đê nội thành Hà Nội

Phường này dự kiến có tên là phường Hồng Hà. Phường hình thành từ diện tích một phần hoặc toàn bộ của nhiều phường thuộc địa bàn 5 quận của Hà Nội gồm Tây Hồ, Ba Đình, Hoàn Kiếm, Long Biên, Hai Bà Trưng; kéo dài từ cầu Nhật Tân đến cầu Vĩnh Tuy.
Nhận định Leicester vs Liverpool: Khác biệt từ hai đầu bảng xếp hạng

Nhận định Leicester vs Liverpool: Khác biệt từ hai đầu bảng xếp hạng

Trận đấu giữa Leicester vs Liverpool diễn ra vào lúc 22h30 ngày 20/4 trong khuôn khổ vòng 33 giải Premier League 2024/25. Cuộc đối đầu giữa hai đội bóng tại vòng 33 Premier League 2024/25 mang ý nghĩa trái ngược nhau. Một chiến thắng thuyết phục cho Liverpool không chỉ giúp họ tiến gần hơn đến chức vô địch, mà còn có thể là “bản án tử” cho số phận của Leicester tại Premier League.
Kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về chuẩn bị các hồ sơ sửa đổi Hiến pháp

Kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về chuẩn bị các hồ sơ sửa đổi Hiến pháp

Tổng Thư ký Quốc hội Lê Quang Tùng vừa ký ban hành Kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc chuẩn bị các hồ sơ liên quan đến việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, vừa được Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến Phiên họp thứ 44.
Tiếp tục nâng cao chất lượng phong trào thi đua yêu nước trong người lao động

Tiếp tục nâng cao chất lượng phong trào thi đua yêu nước trong người lao động

Các phong trào thi đua trong công nhân, viên chức, lao động (CNVCLĐ) được các cấp Công đoàn huyện Thường Tín phát động mang lại nhiều kết quả thiết thực. Từ các phong trào thi đua yêu nước xuất hiện nhiều tập thể, cá nhân tiêu biểu trên các lĩnh vực.
Hiệu quả từ góc sách xanh, sạch, đẹp, an toàn

Hiệu quả từ góc sách xanh, sạch, đẹp, an toàn

Từ nhiều năm nay, Công đoàn Trường Mầm non Bình Yên A (huyện Thạch Thất) đã chú trọng xây dựng trường học “Xanh, sạch, đẹp, an toàn”, góp phần tạo dựng môi trường sư phạm, nâng cao chất lượng dạy và học trong mỗi nhà trường.
Huyện Đan Phượng: Dự kiến còn 3 đơn vị hành chính cấp xã sau sắp xếp

Huyện Đan Phượng: Dự kiến còn 3 đơn vị hành chính cấp xã sau sắp xếp

UBND huyện Đan Phượng đã ban hành hướng dẫn về việc lấy ý kiến nhân dân về sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã trên địa bàn. Dự kiến, sau sắp xếp, trên địa bàn huyện Đan Phượng sẽ có 3 đơn vị hành chính cơ sở, gồm: Đan Phượng, Ô Diên và Thọ Lão.

Tin khác

Nhóm bạn trẻ mang di sản vào đời sống đương đại

Nhóm bạn trẻ mang di sản vào đời sống đương đại

“Kinh đô Kỳ họa” - dự án văn hóa ý nghĩa của nhóm bạn trẻ đến từ Học viện Báo chí và Tuyên truyền đã tạo được những dấu ấn khó phai, không chỉ trong cộng đồng những người trẻ yêu văn hóa dân tộc mà với nhiều tầng lớp công chúng.
Phố cổ Hà Nội tổ chức chuỗi hoạt động kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam

Phố cổ Hà Nội tổ chức chuỗi hoạt động kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam

Chiều 18/4, Ban Quản lý hồ Hoàn Kiếm và Phố cổ Hà Nội tổ chức khai mạc chuỗi hoạt động hướng tới kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam tại khu vực phố cổ Hà Nội.
Khai mạc Festival Phở 2025, tinh hoa di sản trong kỷ nguyên số

Khai mạc Festival Phở 2025, tinh hoa di sản trong kỷ nguyên số

Tối 18/4, Festival Phở 2025 với chủ đề “Tinh hoa phở Việt - Di sản trong kỷ nguyên số” đã chính thức khai mạc tại Hoàng thành Thăng Long (19C Hoàng Diệu, Ba Đình, Hà Nội). Chương trình do Trung tâm Hội nghị thành phố Hà Nội phối hợp cùng Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội và các đơn vị tổ chức.
Những dấu ấn không thể quên trên sóng VTV dịp 50 năm Giải phóng miền Nam

Những dấu ấn không thể quên trên sóng VTV dịp 50 năm Giải phóng miền Nam

Nhân Kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025), Đài Truyền hình Việt Nam (VTV) đã giới thiệu đến công chúng cả nước chuỗi chương trình đặc biệt với nội dung phong phú, hình thức thế hiện đa dạng, trải rộng trên các kênh sóng và nền tảng số.
Quận Hoàn Kiếm đề xuất 10 khu phát triển thương mại và văn hóa

Quận Hoàn Kiếm đề xuất 10 khu phát triển thương mại và văn hóa

Quận Hoàn Kiếm đã chủ động rà soát các khu phố, tuyến phố nghề, khu vực có lợi thế về vị trí thương mại, không gian văn hóa và dự kiến 10 khu vực có tiềm năng để hình thành khu phát triển thương mại và văn hóa trên địa bàn.
Lễ hội Tổng Nam Phù: Di sản nối ký ức – tương lai

Lễ hội Tổng Nam Phù: Di sản nối ký ức – tương lai

Lễ hội Tổng Nam Phù – từ một nghi lễ dân gian – đã trở thành biểu tượng tinh thần của sự từ bi, trí tuệ, gắn kết cộng đồng và gìn giữ bản sắc dân tộc. Việc ghi danh lễ hội vào danh mục Di sản Văn hóa phi vật thể Quốc gia không chỉ là sự khẳng định giá trị truyền thống, mà còn là bước mở ra một chặng đường mới để lan tỏa di sản, kết nối các thế hệ, và bồi đắp tinh thần yêu nước, đạo hiếu trong lòng người Việt.
Triển lãm tranh “Thiên thanh”: Ngợi ca đất nước và hướng đến trái tim thiện lành

Triển lãm tranh “Thiên thanh”: Ngợi ca đất nước và hướng đến trái tim thiện lành

Triển lãm tranh "Thiên thanh” của nữ họa sĩ Lê Thu Huyền diễn ra từ ngày 15 - 23/4 tại Nhà triển lãm Mỹ thuật 16 Ngô Quyền, Hà Nội. Triển lãm giới thiệu tới công chúng 30 tác phẩm hội họa có chủ đề về thiên nhiên, ngợi ca, tôn vinh vẻ đẹp của đất nước.
Vesak 2025: Loạt hoạt động trong ngày hội lớn nhất của Phật giáo tại núi Bà Đen

Vesak 2025: Loạt hoạt động trong ngày hội lớn nhất của Phật giáo tại núi Bà Đen

Ngày 8/5/2025, núi Bà Đen đón hàng nghìn đại biểu đến từ hơn 80 quốc gia và vùng lãnh thổ trong Đại lễ Phật Đản Vesak Liên Hợp Quốc 2025. Nhiều nghi lễ mang tính lịch sử sẽ được tổ chức ngày này.
Loạt chương trình nghệ thuật đặc sắc chào mừng kỷ niệm 50 năm Ngày thống nhất đất nước

Loạt chương trình nghệ thuật đặc sắc chào mừng kỷ niệm 50 năm Ngày thống nhất đất nước

Nhân dịp kỷ niệm 50 năm Ngày thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025), Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) tổ chức chuỗi chương trình nghệ thuật đặc biệt với sự tham gia của các đơn vị nghệ thuật trực thuộc.
Bình yên nghe sóng vỗ

Bình yên nghe sóng vỗ

Tôi đến làng chài nhỏ ở Tam Tiến, Núi Thành, Quảng Nam vào một ngày cuối hạ. Cái nắng chói chang của mùa hè dần dịu bớt, chỉ còn những tia nắng vàng nhẹ trải dài trên mặt biển xanh thẳm. Gió từ biển thổi vào mát rượi, mang theo mùi muối mặn nồng và hương biển thân thuộc. Xóm nhỏ nằm bình yên bên những rặng dừa xanh, tựa như một bức tranh yên ả giữa đất trời.
Xem thêm
Phiên bản di động