Vay trực tuyến: Tiềm ẩn nhiều rủi ro

	Kỳ cuối: Loại bỏ “tín dụng đen” phải có biện pháp tài chính căn cơ
	Lao động kỹ năng thấp sẽ phải chịu rủi ro

Đối tượng khách hàng chủ yếu của vay trực tuyến hiện nay là những người không đáp ứng đủ điều kiện vay ngân hàng hoặc công ty tài chính. Các yêu cầu đối với người vay của loại hình này cũng tương đối đơn giản khi chỉ yêu cầu là công dân từ 18-60 tuổi đang sinh sống và làm việc tại TP. Hà Nội hoặc có hộ khẩu nội thành tại TP.HCM. Ngoài ra, các công ty này không hề xác minh về nhân thân, nguồn tiền thu nhập hàng tháng, lịch sử tín dụng... để đưa ra mức chấm điểm tín dụng cho khách hàng.

Ảnh minh họa.

Tín dụng đen với lãi suất “cắt cổ” vẫn tồn tại lâu nay dù các cơ quan chức năng không ngừng truy quét là bởi thủ tụccho vay nhanh gọn và giải ngân ngay lập tức. Tương tự, với chiêu thức đó, các khoản vay trực tuyến cũng thường được giải ngân rất nhanh chóng từ khi đăng ký vay. Những chiêu quảng cáo “vay tiền siêu nhanh”, “giải ngân chỉ sau 10 phút”… luôn thường trực trên các website cho vay trực tuyến để thu hút khách hàng.

Một điểm chung nữa giữa 2 loại hình vay tiền này chính là giá trị khoản vay nhỏ, chủ yếu đáp ứng nhu cầu cấp bách trong ngắn hạn. Thông thường các công ty cho vay trực tuyến chỉ giải ngân các khoản vay từ 2-10 triệu đồng. Một số công ty đã hoạt động lâu năm có mức giải ngân tối đa 30 triệu đồng. Thời gian vay cũng chỉ dao động từ 1-3 tháng, người vay sẽ trả góp hàng ngày với mức lãi suất tính theo ngày lên tới 1-1,2% chưa bao gồm chi phí quản lý khoản vay, chi phí môi giới mà các công ty cung cấp phần mền cho vay.

Theo khảo sát, hiện lãi suất phổ biến của các tiệm cầm đồ khu vực Hà Nội vào khoảng 3.000-5.000 đồng/triệu/ngày, tương đương 180%/năm với khoản vay có tài sản thế chấp. Với những khoản vay không có tài sản thế chấp, mức lãi suất được đẩy lên 7.000-9.000 đồng/ triệu/ngày, tương đương 324%. Mức lãi suất này cao hơn nhiều so với các loại hình vay vốn còn lại của nền kinh tế khi hầu hết bị áp trần lãi suất không được vượt quá 20%.

Trừ trường hợp cho vay của các công ty tài chính hiện nay được cho phép lãi suất thỏa thuận giữa các bên, nhưng lãi suất phổ biến cũng khoảng 20-39%/năm.Trong khi đó, hầu hết công ty cho vay trực tuyến hiện nay đều đưa ra mức lãi suất vào khoảng 39%/tháng, tương đương 468%/năm. Một số công ty niêm yết mức lãi suất là 1,65%/tháng (19,8%/năm) nhưng lại thu phí quản lý khoản vay và phí thẩm định tư vấn khiến chi phí người vay phải chịu đội lên rất nhiều lần.

Theo các chuyên gia tài chính - ngân hàng, bản chất cho vay trực tuyến là loại hình cho vay ngang hàng Peer to Peer (Lending), vốn phổ biến tại một số quốc gia phát triển. Về nguyên tắc, loại hình này luôn có một doanh nghiệp làm trung gian cung cấp công nghệ kết nối người cho vay và người vay.

Bên cho vay và bên vay sẽ tự thỏa thuận lãi suất, doanh nghiệp trung gian chỉ thu phí dịch vụ. Tuy nhiên, loại hình này chưa được pháp luật Việt Nam công nhận nên bên cho vay đã biến tướng lãi suất bằng nhiều loại phí dịch vụ nhằm lách các quy định về lãi suất. Cũng theo các chuyên gia, cho vay trực tuyến nằm ngoài khuôn khổ của Luật Các tổ chức tín dụng vì thế, bên cho vay luôn tính lãi theo dư nợ ban đầu, đặt ra nhiều loại phí liên quan đến khoản vay.

Đặc biệt, trong hợp đồng vay tiền thường "cài" câu chữ cho thấy bên cho vay có quyền tăng lãi suất, phí dịch vụ..., có thể đẩy chi phí vay vốn lên 100%. Nếu người vay không chấp nhận, bên cho vay sẽ áp dụng thêm mức phạt thanh toán trễ hạn và thuê xã hội đen đòi nợ.

Liên quan đến về vấn đề này, mới đây, tại buổi họp báo thường kỳ Chính phủ, trả lời báo chí về trách nhiệm của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) trong việc quản lý hoạt động vay trực tuyến qua internet, Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng thừa nhận có tình trạng cho vay trực tuyến, vay online theo hình thức tín dụng đen.

Bà Hồng cho biết, trong quá trình tổ chức điều hành hoạt động của hệ thống ngân hàng, thời gian qua NHNN liên tục rà soát, chỉnh sửa và bổ sung những quy định về cho vay, trong đó có những văn bản quy định về cho vay tiêu dùng của các tổ chức tín dụng thực hiện theo Thông tư 39 và có ban hành một văn bản riêng đối với tín dụng tiêu dùng của các công ty tài chính.

Theo bà Hồng, việc phát triển và mở rộng hoạt động tín dụng tiêu dùng của các công ty này sẽ giúp người dân tiếp cận được nguồn vốn từ các kênh chính thức, hạn chế và không phải tiếp cận tín dụng từ nguồn tín dụng đen. Chính vì thế, NHNN cũng tăng cường mở rộng mạng lưới hoạt động của hệ thống ngân hàng, đặc biệt ở vùng sâu vùng xa, phát triển tài chính vi mô cũng như mở rộng mạng lưới của ngân hàng chính sách xã hội.

Đây là kênh tín dụng đối với người dân nghèo, người thu nhập thấp và ở vùng sâu vùng xa. Mặt khác, bà Hồng cho rằng, trong quy định của pháp luật, NHNN thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với hoạt động tín dụng cũng như hoạt động của các ngân hàng khác đối với các tổ chức tín dụng; còn đối với tín dụng đen không thuộc trách nhiệm quản lý nhà nước của NHNN nhưng cũng liên quan đến mảng quản lý trật tự an toàn xã hội và vi phạm pháp luật.

Do đó, trong thời gian qua, NHNN đã tích cực phối hợp với các bộ, ngành liên quan rà soát, nắm bắt tình trạng của tín dụng đen và cũng đã có báo cáo Chính phủ, kiến nghị để Chính phủ chỉ đạo các bộ, ban, ngành có giải pháp quản lý chung đối với hoạt động tín dụng, tránh hiện tượng tín dụng đen tràn lan.

Thiết nghĩ, các cơ quan chức năng cần sớm có hình thức quản lý đối với hoạt động này, tránh để xảy ra tình trạng như tín dụng đen hiện nay.

L.Thị Hà