Kỳ cuối: Hướng đi phù hợp nào cho nông nghiệp nước nhà?

	Nâng cao thương hiệu nông sản Việt trên trường quốc tế
	Minh bạch nguồn gốc để nền nông nghiệp phát triển bền vững
	Kỳ 1: Nền Nông nghiệp với nhiều “lỗ hổng”

2 triệu euro là số tiền mà Hà Lan đã mua số liệu vệ tinh thu thập nhằm phục vụ sản xuất nông nghiệp hiệu quả. Ảnh nguồn Internet.

Điểm qua một số quốc gia...

Nhật Bản - Nền Nông nghiệp kiểu mẫu trên thế giới

Nhật Bản là một trong những quốc gia được đánh giá là nghèo nàn về khoáng sản với nền khí hậu tương đối khắc nghiệt, thường xuyên xẩy ra thiên tai, hiện tượng động đất, sóng thần và núi lửa. Tuy nhiên Nhật Bản đã có những bước tiến đột phá trong việc phát triển nền kinh tế, đặc biệt là kinh tế nông nghiệp, trở thành nền kinh tế đứng thứ 3 trên toàn thế giới chỉ sau Mỹ, Trung Quốc. Đây chính là thành quả cho sự nỗ lực, phát triển của tư duy sáng tạo, cần cù, hăng say lao động của người dân nơi đây.

Nền Nông nghiệp Nhật Bản thành công nhờ có sự phát triển đồng bộ hóa của máy móc và những thiết bị hiện đại giúp tiết kiệm chi phí, nâng cao năng suất lao động. Hiện tại việc canh tác hầu như được làm bằng máy. Các phương pháp canh tác truyền thống nhanh chóng nhường chỗ cho các máy cày, máy ủi và nhiều loại máy móc khác. Khi mức tiêu thụ gạo tính theo đầu người đã giảm đi và chính phủ đã khuyến khích, trợ cấp nông dân để chuyển từ trồng gạo sang các loại khác. Chính phủ cũng dành sự ủng hộ mạnh mẽ cho các trường kỹ thuật nông nghiệp, các trung tâm thử nghiệm và các chương trình mở rộng. Nhà nước lập các trung tâm thử nghiệm để tiến hành lai ghép những loại cây nông nghiệp quan trọng. Các hợp tác xã nông nghiệp đẩy mạnh những hoạt động tích cực kể trên của chính phủ bằng cách cho vay với lãi xuất thấp và tiến hành tiếp thị theo nhóm ở cấp độ nhỏ.

Kết quả cuối cùng là hình thành một lực lượng nông dân giàu có, có học thức, được ưu đãi và có vốn cần thiết để mua giống mới cũng như phân bón để tăng sản lượng, đồng thời mua máy móc để giảm bớt nhu cầu về lao động. Nông nghiệp nhà kính an toàn, sạch sẽ, cho năng suất lao động và chất lượng sản phẩm cực cao. Nông nghiệp trồng trọt tập trung, áp dụng kĩ thuật trồng mới giúp tăng hiệu quả, chất lượng sản phẩm nông nghiệp. Nông nghiệp chăn nuôi bò sữa nhờ sự giúp đỡ của khoa học công nghệ mà giống như một ngành công nghiệp. Bên cạnh đó, ngành nông nghiệp chăn nuôi gà cũng trở thành ngành công nghiệp chăn nuôi trong tương lai.

Hà Lan - Đất nước có nền Nông nghiệp Công nghệ siêu cao

Chính phủ Hà Lan đã đầu tư 2 triệu euro để mua số liệu vệ tinh thu thập nhằm phục vụ sản xuất nông nghiệp hiệu quả. Số liệu do vệ tinh quay quanh quỹ đạo trái đất thu thập nhằm làm cơ sở đưa ra các giải pháp cải thiện tính bền vững và hiệu quả trong trồng trọt, thúc đẩy áp dụng công nghệ nông nghiệp chính xác. Canh tác kỹ thuật số về cơ bản là việc sử dụng công nghệ thông tin trong nông nghiệp để tối ưu hóa nhằm đạt hiệu quả cao. Phương pháp này nhằm tối ưu hóa sản xuất nông nghiệp, tăng năng suất, giảm chi phí đầu vào cũng như tác động môi trường của việc nuôi - trồng. Nó bao gồm các công nghệ dựa trên dữ liệu, kể cả các hệ thống định vị vệ tinh như GPS, viễn thám… và internet trong quản lý cây trồng và giảm thiểu việc sử dụng phân bón, thuốc trừ sâu và nước.

Được biết tại Hà Lan, có trên 10 sản phẩm nông nghiệp công nghệ cao xuất khẩu đứng thứ nhất và thứ hai thế giới như: hoa tươi, cà chua, khoai tây, hành tây, trứng gà, pho mát, sữa đặc, bia đại mạch, bánh ca cao, dầu ca cao, thịt lợn, sô-cô-la và thuốc lá.

Israel - Nền nông nghiệp chủ động và đột phá

Là một đất nước có nguồn tài nguyên đất đai nghèo nàn và khí hậu khắc nghiệt, tuy nhiên bằng sự linh hoạt, nhạy bén và sáng tạo, biết cách vận dụng công nghệ tiên tiến nhất cho sản xuất nông nghiệp cùng với sự đầu tư thỏa đáng đã tạo ra những điều kỳ diệu đưa Israel đã trở thành một cường quốc nông nghiệp hàng đầu thế giới. Công nghệ tưới nhỏ giọt và các giải pháp tưới tiêu vi thủy lợi của Israel là một cuộc cách mạng góp phần thay đổi nền nông nghiệp thế giới. Rất nhiều quốc gia có nguồn đất khô cằn và nghèo nàn đã áp dụng công nghệ này vào trồng trọt đã mang lại hiệu quả kinh tế rất cao. Bên cạnh đó, Israel còn vận dụng rất nhiều tiến bộ khoa học kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp với một quy trình bài bản, khoa học, thân thiện với môi trường như: Sử dụng túi khổng lồ để bảo quản lương thực; diệt sâu bọ, côn trùng bằng phương pháp sinh học, chăn bò bằng máy tính, giải pháp nông nghiệp trực tuyến, đưa giống khoai tây phù hợp trồng trong môi trường sa mạc khắc nghiệt….

Kén tồn trữ và bảo quản lương thực - một trong những sáng tạo đột phá của Israel. Ảnh nguồn Internet

Sự sáng tạo, kiên trì và đổi mới trong cách làm đã giúp Israel từ một quốc gia nghèo vụt trở thành một nước có nền nông nghiệp hàng đầu.

Đến những thay đổi cần thiết

Quay trở lại với nước ta, là một quốc gia có điều kiện khí hậu tự nhiên, thổ nhưỡng phù hợp, nguồn nhân lực có sẵn và có nền tảng văn minh lúa nước, sẽ là điều kiện tiên quyết, thuận lợi cho việc phát triển nền kinh tế nông nghiệp. Vậy cần làm gì để ngành nông nghiệp nước ta tìm được vị trí đứng trên bản đồ nông nghiệp thế giới?

Các nhà phân tích hàng đầu thế giới cho rằng, một cuộc cách mạng công nghệ nông nghiệp là cần thiết, và nông nghiệp kỹ thuật số (hay nông nghiệp chính xác) đang nổi lên như một giải pháp triển vọng chủ đạo với nỗ lực đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng toàn cầu cũng như giải quyết khủng hoảng về môi trường đang gia tăng, trong bối cảnh khả năng cung cấp thực phẩm đang tụt giảm do diện tích đất canh tác bị thu hẹp và biến đổi khí hậu. Người nông dân thời đại canh tác chính xác có thể sử dụng ít nhất các hoá chất (thuốc trừ sâu, phân bón), góp phần bảo vệ đất và nước ngầm trong khi tăng hiệu quả sản xuất; chất lượng sản phẩm được nâng cao nhưng tiêu thụ năng lượng giảm đáng kể.

Muốn đầu tư vào ngành nông nghiệp công nghệ cao, quy mô lớn thì trước tiên phải có quỹ đất. Hiện nay, đất đai tại các vùng nông thôn đều có sự phân tán, chia cắt nhỏ, lẻ cho các nông hộ nên việc tích tụ ruộng đất đang là một vấn đề nan giải, khó thực hiện đối với các dự án có yêu cầu quỹ đất đủ lớn. Nhà nước và chính phủ nên có chính sách tạo quỹ đất cho doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn, bằng các quỹ đất của các nông lâm trường làm ăn kém hiệu quả, các quỹ đất chưa sử dụng, hỗ trợ tiền thuê đất, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận đất đai, có đủ đất sạch để tiến hành sản xuất.

Để thực hiện thành công cuộc cách mạng nông nghiệp công nghệ cao thì một trong những yếu tố không thể bỏ qua đó là phải phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao gắn kết với phát triển và ứng dụng khoa học, công nghệ, từ đó phát triển lợi thế cạnh tranh của Việt Nam trong quá trình phát triển. Vì vậy, công tác đào tạo nguồn nhân lực phải được quan tâm đúng mức, trong đó không chỉ đào tạo nguồn nhân lực lao động trực tiếp, mà ngay cả các cấp quản lý cũng cần được đào tạo và nâng cao trình độ, kiến thức về khoa học, về lĩnh vực quản lý liên quan để có thể lựa chọn dự án ưu tiên và hỗ trợ đầu tư trong số các dự án đầu tư tại địa phương mà mình quản lý.

Việc tập trung nguồn lực nghiên cứu khoa học - ứng dụng công nghệ cho việc phát triển nông nghiệp, theo hướng sản xuất hàng hóa lớn, tập trung, công nghệ cao là một yếu tố vô cùng quan trọng. Phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp sạch là hướng đi bền vững và cũng là hướng đầu tư rất tốt cho phát triển kinh tế. Thúc đẩy thương mại hóa sản phẩm khoa học công nghệ trong nông nghiệp. Có cơ chế khuyến khích hình thành mối liên kết trong nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, ứng dụng chuyển giao, tiếp nhận các sản phẩm khoa học công nghệ giữa các viện, trung tâm nghiên cứu, các doanh nghiệp và nông dân.

Mặt khác, cần có chính sách gắn kết giữa doanh nghiệp và người nông dân. Liên kết trong sản xuất là xu thế phát triển tất yếu của nông nghiệp hiện đại, không thể thiếu được mối liên kết giữa doanh nghiệp và người nông dân. Tuy nhiên, việc gắn kết giữa doanh nghiệp với nông dân theo quy luật cung - cầu của thị trường vẫn chưa mấy thành công, cả hai đều cần đến nhau và mong muốn hợp tác song lại thiếu sợi dây gắn kết bền chặt.Vì vậy, cần có chính sách cụ thể, rõ ràng để rằng buộc và gắn kết một cách bền chặt mối liên kết giữa doanh nghiệp và người nông dân theo hướng nguyên tắc, bình đẳng và tuân thủ “luật chơi”, trong đó tính pháp lý của mối quan hệ này phải được đặt lên hàng đầu. Giải quyết được triệt để các vấn đề nêu trên, thiết nghĩ nền nông nghiệp nước nhà sẽ có bước chuyển mình mang tính “đột phá”, tạo ra lợi thế cạnh tranh thực sự từ nội lực, tạo đà thúc đẩy nền kinh tế đất nước phát triển, đi lên vững chắc và toàn diện.