Kỳ 2: Góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả của chính quyền các cấp

Phát huy vai trò của người đứng đầu

Giai đoạn đầu của việc thực hiện thí điểm mô hình tổ chức chính quyền đô thị tại Hà Nội diễn ra vào đúng cao điểm của đại dịch Covid-19, như thêm một “phép thử” với mô hình tổ chức chính quyền mới.

Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND phường Đồng Tâm - bà Lê Khánh Giang chia sẻ, mô hình chính quyền đô thị đã phát huy tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm và bảo đảm tính minh bạch trong quản lý, huy động mọi nguồn lực cho sự phát triển của phường. Công tác quản lý Nhà nước, thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội của phường đều đạt kết quả theo kế hoạch đã đặt ra, đáp ứng các nhiệm vụ thường xuyên cũng như đột xuất.

Người dân làm thủ tục hành chính tại UBND phường Đồng Tâm.

Theo bà Giang, thay đổi phương thức hoạt động từ chế độ tập thể sang chế độ thủ trưởng đã tạo điều kiện cho Chủ tịch UBND phường chủ động hơn trong điều hành, giải quyết công việc. Đồng thời, việc phân công nhiệm vụ, trách nhiệm rõ ràng đối với Chủ tịch, Phó Chủ tịch và các công chức thuộc UBND phường đã góp phần nâng cao năng lực, trách nhiệm của đội ngũ công chức phường trong thực thi công vụ, phát huy vai trò trách nhiệm, sáng tạo, chủ động của mọi cán bộ, công chức. Việc sắp xếp kiện toàn tổ chức bộ máy và công tác cán bộ tại các phường đã đảm bảo phù hợp với vị trí việc làm, năng lực chuyên môn.

"Về cơ bản, tôi thấy việc không tổ chức HĐND phường và mô hình chính quyền đang thực hiện thí điểm là phù hợp. Trong giai đoạn chống dịch, có nhiều nhiệm vụ mang tính đột xuất, yêu cầu phải giải quyết ngay, với nguyên tắc làm việc theo chế độ thủ trưởng của mô hình mới, Chủ tịch UBND phường đã phát huy vai trò là người đứng đầu, lãnh đạo, chịu trách nhiệm quản lý toàn diện mọi hoạt động của UBND phường, tổ chức thực hiện các nhiệm vụ cấp bách tại cơ sở nhanh chóng”, bà Ngô Thị Minh Hằng, Chủ tịch UBND phường Đội Cấn, quận Ba Đình cho hay.

Bà Ngô Thị Minh Hằng, Chủ tịch UBND phường Đội Cấn cho rằng, việc không tổ chức HĐND phường và mô hình chính quyền đang thực hiện thí điểm là phù hợp.

Nhiều lãnh đạo UBND phường cũng chia sẻ, với những quy định mới trong mô hình chính quyền đô thị, họ có quyền tự quyết định và chịu trách nhiệm cá nhân về mọi vấn đề trong phạm vi thẩm quyền phường mình quản lý, do đó, việc quản lý tập trung thống nhất, chủ động hơn, quyết định nhanh được những vấn đề cấp bách tại địa phương...

Việc áp dụng chính quyền đô thị đã bảo đảm được mục đích phục vụ người dân tốt hơn, thuận tiện, thông suốt hơn; hiệu lực quản lý và điều hành của chính quyền thống nhất.

Quản lý tập trung thống nhất, chủ động hơn

Từ thực tiễn sau gần 2 năm thực hiện có thể thấy, việc triển khai mô hình tổ chức chính quyền đô thị và chính quyền nông thôn khác nhau là xu thế tất yếu và hướng đi đúng đắn. Mô hình thí điểm đã đem lại hiệu quả, sự hài lòng và sự tin tưởng của nhân dân; các cơ chế, chính sách, quy định và thủ tục hành chính được thực hiện nhanh gọn, linh hoạt, hiệu quả.

Vai trò lãnh đạo của cấp ủy Đảng, vai trò trách nhiệm và mối quan hệ của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội tại phường với UBND phường trong thực hiện các nhiệm vụ tại địa phương có sự phối hợp đồng bộ, thống nhất cao.

Mô hình chính quyền đô thị giúp cho việc điều hành quản lý của chính quyền quận với các phường thuận lợi hơn là đánh giá của ông Nguyễn Đình Khuyến - Phó Bí thư Quận ủy, Chủ tịch UBND quận Tây Hồ. “Cụ thể như Chủ tịch UBND quận chủ động hơn trong sắp xếp bộ máy, bổ nhiệm, điều động, luân chuyển công chức giữa các bộ phận quản lý, nên nếu có vị trí nào yếu kém thì điều chuyển được ngay. Tại các phường, Chủ tịch UBND phường trong vai trò là thủ trưởng cơ quan hành chính thì việc điều hành cũng rõ nét, hiệu quả hơn”, ông Khuyến cho biết.

Ông Nguyễn Đình Khuyến - Phó Bí thư Quận ủy, Chủ tịch UBND quận Tây Hồ đối thoại với công nhân viên chức lao động trên địa bàn quận.

Ông Nguyễn Đình Khuyến cũng cho hay, tại quận Tây Hồ, sau gần 2 năm thực hiện thí điểm, tình hình phát triển kinh tế - xã hội, các lĩnh vực an ninh trật tự, quốc phòng địa phương... nhìn chung đều đạt kết quả tốt.

Theo ông Khuyến, cơ chế quản lý mới có nhiều ưu điểm, ví dụ như trong công tác cán bộ, việc kiện toàn các chức danh Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND các phường, hay cần tăng cường cán bộ có năng lực, điều chuyển cán bộ yếu kém đều rất kịp thời. Với vai trò là thủ trưởng đơn vị hành chính, trách nhiệm của Chủ tịch UBND phường được nâng cao, mọi việc giải quyết cho người dân nhanh hơn. Trách nhiệm của công chức phường cũng được nâng lên với tâm lý phấn khởi vì được liên thông thành công chức cấp quận.

“Không tổ chức HĐND cấp phường là cần thiết, phù hợp thực tiễn. Sau thí điểm, cần thực hiện chính thức luôn. Còn về công tác giám sát hoạt động của UBND các phường, các tổ đại biểu HĐND quận bao quát được nội dung công việc hơn, kết hợp với giám sát của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể nữa, nên hoạt động này vẫn đảm bảo tốt”, ông Khuyến chia sẻ thêm.

Các đại biểu HĐND Thành phố tại kỳ họp.

Theo Nghị quyết 97/2019/QH14, cấp phường không còn là cấp ngân sách, mà là cấp dự toán, UBND Thành phố đã chỉ đạo ban hành các hướng dẫn triển khai các nội dung về tài chính ngân sách như phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi, tỷ lệ phần trăm phân chia nguồn thu giữa ngân sách quận, thị xã; phường; công tác lập dự toán, quyết toán ngân sách hàng năm; lập dự toán, quyết toán ngân sách... Đến nay hoạt động tài chính - kế toán của UBND các phường đã đi vào nề nếp, đúng quy định, kịp thời, không làm gián đoạn hoạt động.

UBND thành phố Hà Nội cũng đã ban hành quyết định tăng cường phân cấp cho các quận với các lĩnh vực quản lý đường bộ, đô thị, dịch vụ công ích, cây xanh, chiếu sáng, thoát nước, để khai thác tối đa tiềm năng, thế mạnh của các quận và qua thực tiễn triển khai cho thấy, việc phân cấp này được thực hiện rất hiệu quả. Năm 2022, HĐND Thành phố cũng ban hành nghị quyết phân cấp cho các quận, thị xã các nhiệm vụ, phù hợp với đặc điểm của chính quyền đô thị.

Dư luận nhân dân đánh giá cao

Nhằm kịp thời đánh giá về kết quả đạt được cũng như những khó khăn, vướng mắc khi triển khai thực hiện thí điểm mô hình chính quyền đô thị, Ban Pháp chế Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội đã tiến hành giám sát công tác sắp xếp bộ máy, biên chế công chức và hoạt động của UBND phường.

Qua giám sát cho thấy, việc rà soát đội ngũ cán bộ, công chức cấp phường chịu tác động, sắp xếp của việc thực hiện thí điểm đã được các quận, phường thực hiện nghiêm túc, trách nhiệm, đúng quy định của Trung ương, chỉ đạo của Thành ủy, hướng dẫn của UBND Thành phố.

Các chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức thuộc đối tượng sắp xếp do thực hiện thí điểm, chính sách cho công chức tư pháp - hộ tịch được ký chứng thực theo ủy quyền đã được thực hiện đầy đủ, kịp thời theo các nghị quyết của HĐND Thành phố.

Đáng mừng, sau sắp xếp, tư tưởng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức ổn định, không phát sinh đơn thư, khiếu nại tố cáo. Việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị, trong đó, đặc biệt là giải quyết các thủ tục hành chính theo thẩm quyền được tiến hành ổn định, đạt hiệu quả tích cực; chỉ số đánh giá sự hài lòng của người dân với kết quả giải quyết của chính quyền cơ bản được giữ ổn định và ở mức cao.

Đại biểu HĐND thành phố Hà Nội tiếp xúc cử tri quận Đống Đa.

“Qua kết quả bước đầu thực hiện của các cơ quan trong hệ thống chính trị ở cơ sở cũng như dư luận nhân dân đánh giá cao việc tổ chức quản lý theo mô hình chính quyền đô thị đang được thực hiện thí điểm tại các quận, thị xã của thành phố Hà Nội”, Báo cáo giám sát nêu rõ.

Nâng cao hiệu quả giám sát của HĐND cấp quận, thành phố

Để phù hợp, thích nghi với mô hình tổ chức chính quyền mới ở phường, HĐND thành phố Hà Nội đã có nhiều đổi mới, trong đó chú trọng mở rộng hoạt động giám sát của HĐND, Thường trực HĐND, các Ban HĐND, các Tổ đại biểu HĐND từ Thành phố xuống tới cơ sở, nhất là ở các địa bàn không tổ chức HĐND phường.

Thường trực HĐND, các Ban HĐND, các Tổ đại biểu HĐND và đại biểu HĐND đã xây dựng kế hoạch giám sát ngay từ đầu năm, trong đó chú trọng lựa chọn nội dung giám sát là những vấn đề dân sinh bức xúc hoặc những tồn tại, hạn chế trong các lĩnh vực quản lý nhà nước được đông đảo dư luận cử tri nhân dân quan tâm.

Đồng thời, đẩy mạnh phối hợp hoạt động giám sát giữa Đoàn Đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội và Thường trực HĐND Thành phố, giữa các Ban HĐND, giữa Tổ đại biểu và Thường trực HĐND quận, thị xã đối với các lĩnh vực có cùng đối tượng giám sát; đẩy mạnh việc tổ chức giám sát tới tận thôn, tổ dân phố, trực tiếp tới từng công trình, dự án cụ thể...

Bên cạnh đó, HĐND các quận và thị xã Sơn Tây đã tăng cường hoạt động giám sát chuyên đề, chủ động phối hợp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc cùng cấp và cấp phường trong việc giám sát thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn của UBND và các cơ quan chuyên môn tại quận, thị xã và UBND, Chủ tịch UBND phường.

Đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường phát biểu tại nghị trường. Ảnh: QH

Thay đổi phong cách hoạt động của UBND phường

Giáo sư, Tiến sĩ Hoàng Văn Cường, đại biểu Quốc hội Đoàn thành phố Hà Nội khóa XIV, XV - người bấm nút cùng Quốc hội khóa XIV thông qua Nghị quyết số 97/2019/QH14 cũng đánh giá cao những đổi thay trong tổ chức, điều hành của bộ máy chính quyền Thủ đô từ khi thực hiện thí điểm chính quyền đô thị trong quá trình ông làm nhiệm vụ đại biểu.

“Thay đổi quan trọng là bộ máy tinh gọn và hiệu lực, hiệu quả hơn. Việc không tổ chức HĐND phường, UBND phường do UBND quận quản lý trực tiếp; Chủ tịch UBND phường do Chủ tịch UBND quận bổ nhiệm và hoạt động theo chế độ thủ trưởng... không chỉ giúp tinh gọn bộ máy hành chính mà điều quan trọng nhất là tạo ra hiệu lực của bộ máy rõ ràng hơn khi không còn các bước trung gian, vừa tránh đùn đẩy, vừa nhanh gọn hơn.

Trên thực tế, từ khi thay đổi mô hình này, phong cách hoạt động của UBND phường thay đổi rất nhiều, vì rõ trách nhiệm hơn. Bộ máy chính quyền cấp phường đang chuyển từ bộ máy hành chính quản lý sang chính quyền phục vụ, điển hình như khi chậm giải quyết thủ tục hành chính cho người dân thì phải gửi thư xin lỗi”, đại biểu Hoàng Văn Cường cho biết.

(còn nữa)

Kỳ cuối: Thực sự đi vào cuộc sống để phụng sự nhân dân tốt hơn