--> -->

Ý nghĩa và nguồn gốc của Tết Hàn thực

Tết Hàn thực là phong tục cổ truyền của người dân được tổ chức vào ngày 3/3 âm lịch hàng năm. Vào ngày này, người Việt thường làm mâm cơm có bánh trôi bánh chay dâng cúng tổ tiên thể hiện lòng thành hướng về cội nguồn.
Những thứ không thể thiếu trên mâm cỗ cúng Tết Hàn thực Nhộn nhịp cảnh mua bán bánh trôi, bánh chay ngày Tết Hàn thực Tết Hàn thực, nhớ về cội nguồn của người Việt

Tết Hàn thực là gì?

Trong văn hóa dân gian Việt Nam, Tết Hàn thực còn được gọi là Tết bánh trôi - bánh chay.

Vào ngày Tết Hàn thực, mỗi gia đình đều chuẩn bị bánh trôi, bánh chay thành kính dâng lên bàn thờ, tưởng nhớ ân đức tổ tiên.

Nguồn gốc và ý nghĩa của Tết Hàn thực

Trong đời sống người Việt, đặc biệt là các dân tộc ở miền núi phía Bắc, Tết Hàn thực là ngày lễ lớn. Vậy nguồn gốc, ý nghĩa của Tết Hàn thực như thế nào?

Theo nghĩa chữ Hán, “hàn” là lạnh, “thực” là ăn, “Tết Hàn thực” là tết ăn đồ lạnh. Phong tục cổ truyền này có nguồn gốc từ Trung Quốc với điển tích Giới Tử Thôi chết cháy.

Chuyện kể rằng vào đời Xuân Thu (770-221), vua Tấn Văn Công nước Tấn gặp loạn nên phải bỏ nước lưu vong sống cảnh nay trú nước Tề, mai ở nước Sở. Trên đường lánh nạn, vua Tấn được hiền sĩ Giới Tử Thôi hết lòng phò trợ. Giới Tử Thôi theo phò vua Tấn Văn Công trong vòng 19 năm trời, cùng nhau nếm mật nằm gai, khổ luyện thành tài. Thậm chí, lúc lương thực cạn kiệt, Giới Tử Thôi còn lén cắt một miếng thịt đùi của mình nấu dâng lên vua.

Ý nghĩa và nguồn gốc của Tết Hàn thực
Tết Hàn thực là phong tục cổ truyền của người dân được tổ chức vào ngày 3/3 âm lịch hàng năm.

Sau khi biết sự việc, vua Tấn đem lòng cảm kích vô cùng. Thế nhưng, khi đoạt lại ngôi báu, lúc phong thần cho những người có công, vua Tấn lại quên mất sự giúp đỡ của Giới Tử Thôi.

Tuy vậy, Giới Tử Thôi vẫn không hề oán giận, ông trở về đưa mẹ già vào trong núi ở ẩn. Một thời gian sau, khi vua nhớ ra bèn cho người đi tìm nhưng Giới Tử Thôi không chịu về lĩnh thưởng. Vua thấy vậy hạ lệnh đốt rừng để ép ông phải ra mặt nhưng lại khiến mẹ con ông bỏ mạng chốn núi rừng vào đúng ngày 3/3 âm lịch.

Cái chết của Giới Tử Thôi khiến vua đau lòng và ân hận. Vua Tấn cho lập miếu thờ, hạ lệnh kiêng dùng lửa suốt 3 ngày và chỉ ăn thức ăn nguội lạnh nấu sẵn. Hàng năm, cứ đến 3/3 âm lịch, người dân bị cấm dùng lửa nấu ăn, ngay cả việc làm cỗ cúng cũng phải làm từ hôm trước.

Theo phong tục cổ truyền, ngày 3/3 âm lịch hàng năm là ngày Tết Hàn thực, tưởng nhớ Giới Tử Thôi.

Tết Hàn thực 2023 diễn ra vào ngày 3/3 âm lịch, nhằm thứ Bảy, ngày 22/4 dương lịch.

Tại sao Tết Hàn thực lại cúng bánh trôi bánh chay?

Mặc dù nguồn gốc của Tết Hàn thực là vậy, tuy nhiên ở Việt Nam, ngày này không phải để tưởng nhớ Tử Thôi mà có ý nghĩa dân tộc sâu sắc. Tết Hàn thực của người Việt mang màu sắc dân tộc riêng, được lưu giữ mãi trong quá trình dựng nước và giữ nước.

Vào ngày 3/3 âm lịch hàng năm, các gia đình làm bánh trôi, bánh chay cúng ông bà, tổ tiên và kiêng không đốt lửa. Ở nhiều nơi, người dân cũng làm bánh trôi, bánh chay cúng thần hoàng. Những món ăn được nấu trong dịp này làm ra đều được cúng gia tiên với ý nghĩa con cháu một lòng hướng về tổ tiên, nguồn cội.

Tại Việt Nam, Tết Hàn thực đã được hợp nhất với Tết bánh trôi, bánh chay, thể hiện rõ nét đặc trưng văn hóa, lối sống riêng của người Việt. Tết Hàn thực của người Việt mang ý nghĩa hướng về cội nguồn, tổ tiên, ghi nhớ công ơn của những người đã khuất. Đồng thời, mâm cúng Tết Hàn thực không thể thiếu bánh trôi, bánh chay. Luôn phải có 5 hoặc 3 đĩa bánh trôi, 3 bát bánh chay dâng lên bàn thờ.

Do Tết Hàn thực có ý nghĩa là mọi nhà ăn đồ lạnh nên vào ngày này, những đĩa bánh trôi, bánh chay - mang hương vị thanh trong của đất trời - luôn được các gia đình chuẩn bị dâng cúng lên tổ tiên. Đây là đồ cúng quan trọng nhất làm nên nét riêng cho Tết Hàn thực ở Việt Nam. Vì thế, người dân một số vùng Bắc Bộ nước ta còn gọi Tết Hàn thực là ngày bánh trôi, bánh chay.

Ý nghĩa và nguồn gốc của Tết Hàn thực
Bánh trôi, bánh chay là món ăn truyền thống ngày Tết Hàn thực của người Việt.

Theo một số nhà nghiên cứu, tục ăn bánh trôi của dân Việt vào ngày Tết Hàn thực nhiều khả năng được du nhập từ thời Lê. Trong Vân đài loại ngữ, nhà bác học Lê Quý Đôn cũng từng cho biết: “Tục nước ta trọng nhất bánh trôi nước, mỗi năm cứ ngày mồng 3 tháng 3 thì làm bánh ấy. Người phương Bắc cũng có, gọi là Thủy đoàn”.

Ngoài ra, vào khoảng thế kỷ XVI, trong Chỉ Nam ngọc âm giải nghĩa có viết: “Trôi nước có hiệu Thủy đoàn, trong đường ngoài bột nổi hòn lênh đênh”.

Cho nên, tục ăn bánh trôi bánh chay đã có từ thời ông bà xưa, tựa như một dấu hiệu may mắn thuận theo cội nguồn dân tộc.

Hình dáng của bánh trôi tròn đều, bên trong phần nhân đường phèn hình vuông, gợi lên câu tục ngữ “mẹ tròn con vuông”. Bánh chay vỏ trắng tính dương, phần nhân đậu xanh bên trong vàng tươi sáng mang tính âm, âm dương giao hòa. Dùng bánh trôi, bánh chay trong Tết Hàn thực thể hiện mong muốn mùa hè không còn oi bức, thời tiết thuận hòa.

Bởi vậy, ăn bánh trôi vào ngày Tết Hàn thực vừa là một cách tưởng nhớ người đã khuất, vừa là cách chiêu cầu may mắn cho bản thân và gia đình. Người có thời gian thì dậy từ sớm, chuẩn bị bột để làm bánh trôi, bánh chay và dâng cả hoa tươi, quả ngọt lên bàn thờ gia tiên. Còn người bận rộn nơi phố thị cũng không quên sà vào quầy hàng bên đường mua nhanh chóng đĩa bánh trôi, bánh chay ăn lấy “khước” (lấy may).

Tục ăn bánh trôi bánh chay từ xa xưa, như tấm lòng hiếu kính thơm thảo của người đời sau nhớ về cội nguồn. Ấy là tục đẹp sẽ còn mãi với thời gian...

H.P

Có thể bạn quan tâm

Ý kiến bạn đọc

Nên xem

Thêm nguồn cung văn phòng và căn hộ hạng sang tại Bình Dương

Thêm nguồn cung văn phòng và căn hộ hạng sang tại Bình Dương

Để sẵn sàng cho việc bàn giao căn hộ vào quý III/2025 và khai thác tòa nhà văn phòng với nhiều dịch vụ tiện ích, ngày 7/5, Công ty TNHH Xây dựng - Dịch vụ - Thương mại - Đầu tư Bất động sản Tường Phong, chủ đầu tư dự án Roxana Plaza, quốc lộ 13, phường Vĩnh Phú, thành phố Thuận An, Bình Dương đã nhập 5 máy biến thế với công suất 1600 KVA về dự án để phục vụ việc hạ trạm, đấu điện cho dự án.
Đại biểu đề nghị bổ sung nghĩa vụ của chủ đầu tư dự án hóa chất đối với người lao động

Đại biểu đề nghị bổ sung nghĩa vụ của chủ đầu tư dự án hóa chất đối với người lao động

Đại biểu Võ Mạnh Sơn đề nghị bổ sung nghĩa vụ của chủ đầu tư dự án hóa chất đối với người lao động và đảm bảo an toàn trong sản xuất, vận chuyển, sử dụng hóa chất.
Giá xăng dầu giảm đến hơn 600 đồng/lít từ 15h ngày 8/5

Giá xăng dầu giảm đến hơn 600 đồng/lít từ 15h ngày 8/5

Liên Bộ Công Thương - Tài chính vừa phát đi thông báo cho biết, từ 15h ngày 8/5, giá xăng dầu được điều chỉnh giảm mạnh ở mức từ 377 đồng/lít đến hơn 600 đồng/lít.
Công an phường Dương Nội vào cuộc sau phản ánh của Báo Lao động Thủ đô

Công an phường Dương Nội vào cuộc sau phản ánh của Báo Lao động Thủ đô

Ngay sau khi Báo Lao động Thủ đô đăng tải bài viết “Phường Dương Nội (quận Hà Đông): Mở nhà hàng trên vỉa hè”, phản ánh tình trạng lấn chiếm lòng đường, vỉa hè trên địa bàn phường, lực lượng Công an phường đã tổ chức ra quân tuyên truyền, nhắc nhở, ký cam kết và kiểm tra, xử lý các trường hợp vi phạm.
LĐLĐ quận Hoàn Kiếm tuyên dương 190 cá nhân tiêu biểu trong phong trào thi đua năm 2025

LĐLĐ quận Hoàn Kiếm tuyên dương 190 cá nhân tiêu biểu trong phong trào thi đua năm 2025

Sáng nay (8/5) tại Di tích Nhà tù Hỏa Lò, Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) quận Hoàn Kiếm tổ chức Lễ dâng hương tại đài tưởng niệm và tuyên dương 190 công nhân giỏi, sáng kiến tiêu biểu trong công nhân, viên chức, lao động (CNVCLĐ) quận năm 2025.
Tạp chí Người Hà Nội đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhì

Tạp chí Người Hà Nội đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhì

Sáng ngày 8/5/2025, tại Bảo tàng Hồ Chí Minh, Tạp chí Người Hà Nội đã long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 40 năm ngày thành lập (8/5/1985 - 8/5/2025) và đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhì do Chủ tịch nước trao tặng. Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội Nguyễn Văn Phong dự buổi lễ.
Kiểm tra đột xuất cơ sở kinh doanh Lòng Chát tại 18 Trần Thái Tông

Kiểm tra đột xuất cơ sở kinh doanh Lòng Chát tại 18 Trần Thái Tông

Sáng nay (8/5), đoàn liên ngành kiểm tra an toàn thực phẩm quận Cầu Giấy (Hà Nội) đã đến quán Lòng Chát kiểm tra nguồn gốc và thông tin về bộ lòng se điếu dài 40m.

Tin khác

Kiểm tra đột xuất cơ sở kinh doanh Lòng Chát tại 18 Trần Thái Tông

Kiểm tra đột xuất cơ sở kinh doanh Lòng Chát tại 18 Trần Thái Tông

Sáng nay (8/5), đoàn liên ngành kiểm tra an toàn thực phẩm quận Cầu Giấy (Hà Nội) đã đến quán Lòng Chát kiểm tra nguồn gốc và thông tin về bộ lòng se điếu dài 40m.
Tập thể cũ - không chỉ là nơi để ở

Tập thể cũ - không chỉ là nơi để ở

Với thế hệ đầu 8X như chúng tôi, những khu nhà tập thể là cả một ký ức tuổi thơ sống động và ngập tràn kỷ niệm. Bởi nơi ấy đã cho chúng tôi có một cuộc sống dù giản dị nhưng hết sức êm đềm, nơi đó “tình làng, nghĩa xóm” là điều không thể thiếu giữa bộn bề phố thị. Có thể, vào thời điểm đó cuộc sống của không ít gia đình còn những khó khăn, vất vả nhưng bọn trẻ con chúng tôi vẫn thật vô tư, hạnh phúc trong khu ở của chính mình.
70 năm đấy vẫn bao nhiêu tình

70 năm đấy vẫn bao nhiêu tình

70 năm trôi qua nhưng Giấy chứng nhận quyền sở hữu ruộng đất (CNQSHRĐ) do Ủy ban hành chính tỉnh Sơn Tây cấp vẫn được chủ nhân của nó giữ nguyên vẹn như thủa ban đầu. Đây là bằng chứng rõ nhất thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đến đời sống nhân dân ngay từ những năm kháng chiến.
Nghệ An: Thót tim cảnh cụ bà 96 tuổi bị rắn hổ mang tấn công

Nghệ An: Thót tim cảnh cụ bà 96 tuổi bị rắn hổ mang tấn công

Ngày 6/5, trên mạng xã hội chia sẻ một đoạn video do camera an ninh ghi lại cảnh một cụ bà ở xã Thuận Sơn, huyện Đô Lương, Nghệ An bị con rắn tấn công ngay trong sân nhà.
Nghệ An nắng nóng gay gắt

Nghệ An nắng nóng gay gắt

Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn quốc gia, ngày 7/5, ở khu vực vùng núi và trung du Bắc Bộ, từ Nghệ An đến Quảng Ngãi có nắng nóng, có nơi nắng nóng gay gắt và đặc biệt gay gắt.
Hướng tới công an xã được tiến hành điều tra vụ án hình sự

Hướng tới công an xã được tiến hành điều tra vụ án hình sự

Tại Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự, cơ quan soạn thảo đã đề xuất bổ sung quy định, công an xã có nhiệm vụ tiến hành điều tra vụ án hình sự. Còn hiện tại, trả lời của Bộ Công an trên Cổng điện tử cho thấy công an cấp xã chỉ có trách nhiệm tiếp nhận, phân loại, kiểm tra, xác minh sơ bộ tố giác, tin báo về tội phạm với chức năng là một cấp hành chính của công an và không có thẩm quyền giải quyết tin báo, tố giác tội phạm.
Xử phạt biên tập viên Quang Minh và MC Vân Hugo do vi phạm về quảng cáo

Xử phạt biên tập viên Quang Minh và MC Vân Hugo do vi phạm về quảng cáo

Do có sai phạm trong hoạt động quảng cáo, ông Trần Quang Minh (biên tập viên Quang Minh) bị xử phạt 37,5 triệu đồng và bà Nguyễn Thanh Vân (MC Vân Hugo) bị xử phạt 70 triệu đồng.
Hành trình yêu thương kiến tạo hơn 100 mái ấm cho người dân miền Tây

Hành trình yêu thương kiến tạo hơn 100 mái ấm cho người dân miền Tây

Với tinh thần “cho đi là còn mãi”, nhóm thiện nguyện Minh Phước đã và đang tiếp tục miệt mài trên hành trình sẻ chia, kiến tạo nên những mái ấm an toàn để giúp đỡ người dân miền Tây vượt qua nghịch cảnh. Mỗi căn nhà là một minh chứng cho sức mạnh của tình người, là nơi những niềm hy vọng nhỏ bé được nhen nhóm và chở che bằng những tấm lòng giàu tình yêu thương.
Thú chơi tượng mini lên ngôi giữa thời đại công nghệ

Thú chơi tượng mini lên ngôi giữa thời đại công nghệ

Trong thế giới của những thú chơi mang đậm dấu ấn cá nhân, tượng mini chân dung - những bức tượng nhỏ có độ chân thật cao, tái hiện lại chính con người trong hình hài tí hon - đang dần trở thành một trào lưu độc đáo.
Vinamilk gửi tặng hơn 150.000 sản phẩm đến người dân tham gia “concert quốc gia”

Vinamilk gửi tặng hơn 150.000 sản phẩm đến người dân tham gia “concert quốc gia”

Chuỗi hoạt động mừng kỷ niệm 50 năm Giải Phóng miền Nam, thống nhất đất nước, với các sự kiện chính diễn ra trong hai ngày 29 và 30 tháng 4, thu hút hàng trăm ngàn người náo nức tham gia. Vinamilk đã đồng hành cùng các khoảnh khắc hân hoan mừng đại lễ tại TP.HCM, tiếp thêm dinh dưỡng cho các lực lượng và người dân.
Xem thêm
Phiên bản di động