--> -->

Ý nghĩa và nguồn gốc của Tết Hàn thực

Tết Hàn thực là phong tục cổ truyền của người dân được tổ chức vào ngày 3/3 âm lịch hàng năm. Vào ngày này, người Việt thường làm mâm cơm có bánh trôi bánh chay dâng cúng tổ tiên thể hiện lòng thành hướng về cội nguồn.
Những thứ không thể thiếu trên mâm cỗ cúng Tết Hàn thực Nhộn nhịp cảnh mua bán bánh trôi, bánh chay ngày Tết Hàn thực Tết Hàn thực, nhớ về cội nguồn của người Việt

Tết Hàn thực là gì?

Trong văn hóa dân gian Việt Nam, Tết Hàn thực còn được gọi là Tết bánh trôi - bánh chay.

Vào ngày Tết Hàn thực, mỗi gia đình đều chuẩn bị bánh trôi, bánh chay thành kính dâng lên bàn thờ, tưởng nhớ ân đức tổ tiên.

Nguồn gốc và ý nghĩa của Tết Hàn thực

Trong đời sống người Việt, đặc biệt là các dân tộc ở miền núi phía Bắc, Tết Hàn thực là ngày lễ lớn. Vậy nguồn gốc, ý nghĩa của Tết Hàn thực như thế nào?

Theo nghĩa chữ Hán, “hàn” là lạnh, “thực” là ăn, “Tết Hàn thực” là tết ăn đồ lạnh. Phong tục cổ truyền này có nguồn gốc từ Trung Quốc với điển tích Giới Tử Thôi chết cháy.

Chuyện kể rằng vào đời Xuân Thu (770-221), vua Tấn Văn Công nước Tấn gặp loạn nên phải bỏ nước lưu vong sống cảnh nay trú nước Tề, mai ở nước Sở. Trên đường lánh nạn, vua Tấn được hiền sĩ Giới Tử Thôi hết lòng phò trợ. Giới Tử Thôi theo phò vua Tấn Văn Công trong vòng 19 năm trời, cùng nhau nếm mật nằm gai, khổ luyện thành tài. Thậm chí, lúc lương thực cạn kiệt, Giới Tử Thôi còn lén cắt một miếng thịt đùi của mình nấu dâng lên vua.

Ý nghĩa và nguồn gốc của Tết Hàn thực
Tết Hàn thực là phong tục cổ truyền của người dân được tổ chức vào ngày 3/3 âm lịch hàng năm.

Sau khi biết sự việc, vua Tấn đem lòng cảm kích vô cùng. Thế nhưng, khi đoạt lại ngôi báu, lúc phong thần cho những người có công, vua Tấn lại quên mất sự giúp đỡ của Giới Tử Thôi.

Tuy vậy, Giới Tử Thôi vẫn không hề oán giận, ông trở về đưa mẹ già vào trong núi ở ẩn. Một thời gian sau, khi vua nhớ ra bèn cho người đi tìm nhưng Giới Tử Thôi không chịu về lĩnh thưởng. Vua thấy vậy hạ lệnh đốt rừng để ép ông phải ra mặt nhưng lại khiến mẹ con ông bỏ mạng chốn núi rừng vào đúng ngày 3/3 âm lịch.

Cái chết của Giới Tử Thôi khiến vua đau lòng và ân hận. Vua Tấn cho lập miếu thờ, hạ lệnh kiêng dùng lửa suốt 3 ngày và chỉ ăn thức ăn nguội lạnh nấu sẵn. Hàng năm, cứ đến 3/3 âm lịch, người dân bị cấm dùng lửa nấu ăn, ngay cả việc làm cỗ cúng cũng phải làm từ hôm trước.

Theo phong tục cổ truyền, ngày 3/3 âm lịch hàng năm là ngày Tết Hàn thực, tưởng nhớ Giới Tử Thôi.

Tết Hàn thực 2023 diễn ra vào ngày 3/3 âm lịch, nhằm thứ Bảy, ngày 22/4 dương lịch.

Tại sao Tết Hàn thực lại cúng bánh trôi bánh chay?

Mặc dù nguồn gốc của Tết Hàn thực là vậy, tuy nhiên ở Việt Nam, ngày này không phải để tưởng nhớ Tử Thôi mà có ý nghĩa dân tộc sâu sắc. Tết Hàn thực của người Việt mang màu sắc dân tộc riêng, được lưu giữ mãi trong quá trình dựng nước và giữ nước.

Vào ngày 3/3 âm lịch hàng năm, các gia đình làm bánh trôi, bánh chay cúng ông bà, tổ tiên và kiêng không đốt lửa. Ở nhiều nơi, người dân cũng làm bánh trôi, bánh chay cúng thần hoàng. Những món ăn được nấu trong dịp này làm ra đều được cúng gia tiên với ý nghĩa con cháu một lòng hướng về tổ tiên, nguồn cội.

Tại Việt Nam, Tết Hàn thực đã được hợp nhất với Tết bánh trôi, bánh chay, thể hiện rõ nét đặc trưng văn hóa, lối sống riêng của người Việt. Tết Hàn thực của người Việt mang ý nghĩa hướng về cội nguồn, tổ tiên, ghi nhớ công ơn của những người đã khuất. Đồng thời, mâm cúng Tết Hàn thực không thể thiếu bánh trôi, bánh chay. Luôn phải có 5 hoặc 3 đĩa bánh trôi, 3 bát bánh chay dâng lên bàn thờ.

Do Tết Hàn thực có ý nghĩa là mọi nhà ăn đồ lạnh nên vào ngày này, những đĩa bánh trôi, bánh chay - mang hương vị thanh trong của đất trời - luôn được các gia đình chuẩn bị dâng cúng lên tổ tiên. Đây là đồ cúng quan trọng nhất làm nên nét riêng cho Tết Hàn thực ở Việt Nam. Vì thế, người dân một số vùng Bắc Bộ nước ta còn gọi Tết Hàn thực là ngày bánh trôi, bánh chay.

Ý nghĩa và nguồn gốc của Tết Hàn thực
Bánh trôi, bánh chay là món ăn truyền thống ngày Tết Hàn thực của người Việt.

Theo một số nhà nghiên cứu, tục ăn bánh trôi của dân Việt vào ngày Tết Hàn thực nhiều khả năng được du nhập từ thời Lê. Trong Vân đài loại ngữ, nhà bác học Lê Quý Đôn cũng từng cho biết: “Tục nước ta trọng nhất bánh trôi nước, mỗi năm cứ ngày mồng 3 tháng 3 thì làm bánh ấy. Người phương Bắc cũng có, gọi là Thủy đoàn”.

Ngoài ra, vào khoảng thế kỷ XVI, trong Chỉ Nam ngọc âm giải nghĩa có viết: “Trôi nước có hiệu Thủy đoàn, trong đường ngoài bột nổi hòn lênh đênh”.

Cho nên, tục ăn bánh trôi bánh chay đã có từ thời ông bà xưa, tựa như một dấu hiệu may mắn thuận theo cội nguồn dân tộc.

Hình dáng của bánh trôi tròn đều, bên trong phần nhân đường phèn hình vuông, gợi lên câu tục ngữ “mẹ tròn con vuông”. Bánh chay vỏ trắng tính dương, phần nhân đậu xanh bên trong vàng tươi sáng mang tính âm, âm dương giao hòa. Dùng bánh trôi, bánh chay trong Tết Hàn thực thể hiện mong muốn mùa hè không còn oi bức, thời tiết thuận hòa.

Bởi vậy, ăn bánh trôi vào ngày Tết Hàn thực vừa là một cách tưởng nhớ người đã khuất, vừa là cách chiêu cầu may mắn cho bản thân và gia đình. Người có thời gian thì dậy từ sớm, chuẩn bị bột để làm bánh trôi, bánh chay và dâng cả hoa tươi, quả ngọt lên bàn thờ gia tiên. Còn người bận rộn nơi phố thị cũng không quên sà vào quầy hàng bên đường mua nhanh chóng đĩa bánh trôi, bánh chay ăn lấy “khước” (lấy may).

Tục ăn bánh trôi bánh chay từ xa xưa, như tấm lòng hiếu kính thơm thảo của người đời sau nhớ về cội nguồn. Ấy là tục đẹp sẽ còn mãi với thời gian...

H.P

Có thể bạn quan tâm

Nên xem

Hà Đông: Biểu dương 31 tập thể, cá nhân điển hình học tập và làm theo Bác

Hà Đông: Biểu dương 31 tập thể, cá nhân điển hình học tập và làm theo Bác

Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) quận Hà Đông vừa tổ chức biểu dương, khen thưởng 11 tập thể, 20 cá nhân điển hình trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, gắn với hoạt động của tổ chức Công đoàn và các nhiệm vụ chính trị địa phương.
Liên đoàn Lao động tỉnh Nghệ An tổ chức Diễn đàn Lao động sáng tạo năm 2025

Liên đoàn Lao động tỉnh Nghệ An tổ chức Diễn đàn Lao động sáng tạo năm 2025

Ngày 25/5, Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) tỉnh tổ chức Diễn đàn Lao động sáng tạo năm 2025 với chủ đề “Vững niềm tin – Kiến tạo tương lai”.
Liên đoàn Lao động huyện Gia Lâm: Quan tâm sức khỏe đoàn viên

Liên đoàn Lao động huyện Gia Lâm: Quan tâm sức khỏe đoàn viên

Thiết thực hưởng ứng Tháng Công nhân, Tháng hành động về An toàn, vệ sinh lao động năm 2025, trong các ngày từ 23/5 đến 25/5, Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) huyện Gia Lâm phối hợp với Bệnh viện Đa khoa huyện Gia Lâm tổ chức chương trình khám sức khỏe sinh sản, tầm soát phát hiện sớm ung thư miễn phí cho đoàn viên công đoàn, công nhân, viên chức, lao động (CNVCLĐ).
Quốc Oai: Khám sức khỏe, tầm soát phát hiện ung thư sớm miễn phí cho người lao động

Quốc Oai: Khám sức khỏe, tầm soát phát hiện ung thư sớm miễn phí cho người lao động

Mới đây, Liên đoàn Lao động huyện Quốc Oai đã tổ chức chương trình khám sức khỏe sinh sản, tầm soát phát hiện ung thư sớm miễn phí cho 100 lao động nữ là giáo viên các trường học trên địa bàn huyện và người lao động đang làm việc tại Công ty TNHH Sunhouse.
Nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương an nghỉ vĩnh hằng tại quê nhà

Nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương an nghỉ vĩnh hằng tại quê nhà

Đúng 15h00 chiều nay (25/5), Lễ an táng nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương đã diễn ra tại quê nhà (xã Phổ Khánh, thị xã Đức Phổ, tỉnh Quãng Ngãi). Sau bao nhiêu năm công hiến, đồng chí đã trở lại quê nhà yên giấc ngàn thu.
Việt Nam cam kết xây dựng cộng đồng truyền thông dựa trên công nghệ tiên tiến

Việt Nam cam kết xây dựng cộng đồng truyền thông dựa trên công nghệ tiên tiến

Từ ngày 24-27/5, đoàn đại biểu Việt Nam do Thứ trưởng Bộ Văn hóa Thể thao Du lịch (VHTTDL) Phan Tâm dẫn đầu đã tham dự Diễn đàn Hợp tác Truyền thông ASEAN - Trung Quốc 2025, tổ chức tại tỉnh Hà Nam, Trung Quốc. Sự kiện là dịp để Việt Nam tái khẳng định cam kết xây dựng một cộng đồng truyền thông khu vực dựa trên công nghệ tiên tiến và giá trị đạo đức vững bền.
Lễ đón chính thức Thủ tướng Phạm Minh Chính thăm Malaysia

Lễ đón chính thức Thủ tướng Phạm Minh Chính thăm Malaysia

Theo đặc phái viên TTXVN, chiều 25/5, Thủ tướng Chính phủ Malaysia Anwar Ibrahim và Phu nhân đã chủ trì lễ đón chính thức Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Phu nhân cùng Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam thăm chính thức Malaysia và tham dự Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 46 và các Hội nghị Cấp cao liên quan từ ngày 24 - 28/5.

Tin khác

Cảnh sát đường thuỷ Hà Nội phối hợp người dân cứu thanh niên đuối nước trên sông Đuống

Cảnh sát đường thuỷ Hà Nội phối hợp người dân cứu thanh niên đuối nước trên sông Đuống

Lực lượng Cảnh sát giao thông (CSGT) Hà Nội đã phối hợp với người dân, kịp thời cứu sống một nam thanh niên bị đuối nước trên sông Đuống, thuộc địa bàn huyện Gia Lâm.
Tình cảm của người dân dành cho nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương

Tình cảm của người dân dành cho nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương

Ngày 24/5, mưa rơi suốt cả ngày nhưng từng đoàn người vẫn nối nhau tiến vào Nhà tang lễ Quốc gia (số 5 Trần Thánh Tông, Hà Nội) để viếng nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương.
Mưa lũ khiến 28 nhà bị thiệt hại, 56 vị trí đường giao thông sạt lở

Mưa lũ khiến 28 nhà bị thiệt hại, 56 vị trí đường giao thông sạt lở

Mưa lớn, ngập lụt, sạt lở trong ngày 23/5 đã gây thiệt hại cho các tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Tuyên Quang, Cao Bằng, Bắc Kạn.
Người dân được đảm bảo an toàn thông tin khi thực hiện thủ tục hành chính trực tuyến

Người dân được đảm bảo an toàn thông tin khi thực hiện thủ tục hành chính trực tuyến

Việc thực hiện các thủ tục hành chính trực tuyến trên dịch vụ công của Hà Nội hoặc dịch vụ công quốc gia, người dân đều nhập bằng thông tin VNeID, do đó người dân cần chú ý không cung cấp thông tin cho những trang web không chính thống, web lạ, không đáng tin cậy để tránh bị lừa đảo, giả mạo...
4 tháng đầu năm 2025 có 15.614 căn hộ nhà ở xã hội được hoàn thành

4 tháng đầu năm 2025 có 15.614 căn hộ nhà ở xã hội được hoàn thành

Theo Bộ Xây dựng, 4 tháng đầu năm 2025 có 15.614 căn hộ nhà ở xã hội được hoàn thành. Tuy nhiên, cho đến thời điểm này vẫn còn một số địa phương chưa thực sự quan tâm đến công tác phát triển nhà ở xã hội, chưa có dự án được khởi công hoặc có dự án được khởi công, nhưng tỷ lệ hoàn thành thấp...
Cảnh báo chiêu trò “nháy máy 3 giây”: Thủ đoạn không thể coi thường

Cảnh báo chiêu trò “nháy máy 3 giây”: Thủ đoạn không thể coi thường

Trong thời đại công nghệ phát triển mạnh mẽ, các chiêu trò lừa đảo qua điện thoại ngày càng tinh vi. Một trong những thủ đoạn đang gây phiền toái và tiềm ẩn nhiều rủi ro hiện nay là hiện tượng “nháy máy 3 giây”, những cuộc gọi chớp nhoáng từ số lạ, đặc biệt là đầu số quốc tế, chỉ kịp đổ chuông rồi ngắt.
Tháng Năm, thương một mùa sen

Tháng Năm, thương một mùa sen

Tháng Năm đã về, hạ hồng đã rải nắng xuống những con đường và những cánh đồng. Cái nắng nồng nàn và cơn mưa vội vàng của mùa hạ làm tôi nhớ đến những mùa sen ở quê nhà!
Giải mã cơn sốt Lightstick trong giới trẻ

Giải mã cơn sốt Lightstick trong giới trẻ

Với giá bán lại dao động từ 4,5 đến 6 triệu đồng, thậm chí có thời điểm chạm mốc 10 triệu đồng cho một chiếc lightstick (gậy phát sáng). Điều này biến “HELLO, Day-G” trở thành một trong những lightstick cá nhân đắt đỏ nhất từng được săn đón tại Việt Nam.
Phim “Chốt đơn” do hoa hậu Thùy Tiên đóng chính có khả năng sẽ bị “đắp chiếu”

Phim “Chốt đơn” do hoa hậu Thùy Tiên đóng chính có khả năng sẽ bị “đắp chiếu”

Phim “Chốt đơn” do hoa hậu Thùy Tiên đóng chính có khả năng sẽ bị “đắp chiếu” vĩnh viễn sau thông tin nàng hậu bị khởi tố.
Học bơi giúp trẻ em phát triển toàn diện

Học bơi giúp trẻ em phát triển toàn diện

Học bơi không chỉ là cách phòng chống đuối nước hiệu quả, mà còn giúp trẻ rèn luyện sức khỏe, tinh thần và kỹ năng sống. Tại Hà Nội, các chương trình dạy bơi đang góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất lượng sống, tạo nền tảng cho một thế hệ khỏe mạnh và tự tin.
Xem thêm
Phiên bản di động