Rào cản thương mại: Doanh nghiệp Việt vẫn còn bị động

	Gỡ bỏ “rào cản” khuyến mại: Doanh nghiệp vẫn gặp khó
	Đề nghị không cung cấp điện, nước cho dự án vi phạm

Gia tăng rào cản thương mại

Theo Phòng xử lý phòng vệ thương mại nước ngoài, Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương, tính đến thời điểm tháng 5/2018, Việt Nam bị kiện liên quan đến vấn đề lẩn tránh thuế chống bán phá giá là 17 vụ; 12 vụ điều tra chống trợ cấp; chống bán phá giá 77 vụ chiếm 70%.

Thép là một trong những mặt hàng đang vấp phải rào cản thương mại từ Hoa Kỳ.

Tất cả các vụ kiện chống lẩn tránh thuế của Việt Nam hầu hết đến từ các quốc gia như: Hoa Kỳ, Thổ Nhĩ Kỳ, EU, Úc…trong đó, các sản phẩm liên quan bị kiện chống bán phá giá nhiều nhất chủ yếu tập trung vào sản phẩm sắt thép, tiếp đó là sợi, dệt, thủy sản, nông sản.

Trong số các quốc gia “thường xuyên” áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại với Việt Nam, Hòa Kỳ nổi lên là thị trường khó tính nhất. Mặc dù là một trong những thị trường xuất khẩu trọng điểm của Việt Nam, nhưng thị trường này lại chiếm tới 22% tổng số vụ kiện chống bán phá giá, chống trợ cấp mà hàng hóa xuất khẩu Việt Nam phải đối mặt ở nước ngoài. Tiếp đến là các thị trường khác như: Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ, Úc, EU, Canada…

Trong nền kinh tế thị trường, rào cản thương mại được ví như một “lá bùa” hộ mệnh bao bọc, bảo vệ sản phẩm trong nước trước sự tấn công vũ bão của các mặt hàng cùng loại từ các nước xuất khẩu. Vì thế, ngày càng nhiều các rào cản thương mại được các nước nhập khẩu áp dụng, khiến không ít các doanh nghiệp Việt phải điêu đứng.

Chỉ tính riêng thị trường Hoa Kỳ, số liệu từ Bộ Thương mại Hoa Kỳ cho thấy, từ năm 2016 đến nay, số lượng các cuộc điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với tất cả các nước tăng lên theo từng năm. Nếu như năm 2016 mới chỉ có 56 vụ, năm 2017 đã tăng lên 73 vụ và tính đến thời điểm tháng 5/2018 Hoa Kỳ đã điều tra chống bán phá giá với 53 vụ.

Trước diễn biến các rào cản thương mại từ Hoa Kỳ ngày càng có chiều hướng tăng lên, đặc biệt là những xu hướng mới trong chính sách thương mại song phương với các nước dưới thời Tổng thống Donald Trump khi ông cho rằng, sẽ đặt lợi ích của Hoa Kỳ lên trên hết. Ông Daniel Calhoun, Luật sư trưởng Vụ Thực thi và Tuân thủ, Bộ Thương mại Hoa Kỳ tại Hội thảo Xu hướng mới trong pháp luật và thực tiễn phòng vệ thương mại ở Hòa Kỳ cho rằng, về cơ bản thì luật pháp quốc tế về vấn chống bán phá giá, chống trợ cấp và lẩn trốn thuế vẫn được áp dụng như cũ. Mỗi quốc gia sẽ có những quy định riêng để thực thi chính sách này. Tuy nhiên, về cơ bản vấn đề chống bán phá giá, chống trợ cấp và tự vệ thì không thay đổi.

Cần chủ động ứng phó

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế, Việt Nam đã và đang đàm phán và ký kết nhiều Hiệp định thương mại tự do và sẽ mang lại nhiều lợi ích cho các doanh nghiệp khi mức thuế suất về 0%.

Tuy nhiên, các rào cản thương mại tại các thị trường quốc tế sẽ ngày một nhiều hơn, đặc biệt không chỉ xuất hiện ở những thị trường “truyền thống”, mà ngay đối với các quốc gia trong khu vực asean, những năm gần đây họ đã bắt đầu thực hiện kiện Việt Nam liên quan đến các vấn đề lẩn tránh thuế. Thậm chí, nhiều doanh nghiệp còn bị “vạ lây” khi thị trường Trung Quốc, Đài Loan bị áp dụng rào cản thương mại…

Điển hình vào năm 2007 là sản phẩm bật lửa ga, năm 2009 đến sản phẩm điều hoà Việt Nam tiếp tục bị áp thuế, do thuế chống bán phá giá với Trung Quốc chưa kết thúc. Hay với Thổ Nhĩ Kỳ, tháng 12/2014, Thổ Nhĩ Kỳ quyết định kiện đối với sản phẩm đá granite xuất khẩu của Việt Nam. Với lý do chống lẩn tránh thuế, họ muốn ngăn chặn tình trạng doanh nghiệp Trung Quốc tìm đường chạy sang Việt Nam để lấy C/O xuất đi…

Trước thực trạng trên, bà Trần Lan Hương, Phòng xử lý Phòng vệ thương mại nước ngoài (VCCI) cho biết, hiện nước bị điều tra chống bán phá giá nhiều nhất là Trung Quốc. Bởi vậy, vì là nước láng giềng nên các doanh nghiệp Việt Nam cần lưu ý, cái gì cứ dính đến Trung Quốc là dính đến Việt Nam. “Chúng tôi theo dõi, cứ vụ việc đã xảy ra với Trung Quốc thì sớm hay muộn cũng sẽ xảy ra với Việt Nam dưới một dạng nào đó, hoặc điều tra chống lẩn tránh thuế, hoặc chống bán phá giá với Việt Nam”, bà Hương nhấn mạnh.

Đồng quan điểm với bà Hương, đại diện Hiệp hội thép Việt Nam cũng đưa ra các khuyến cáo đối với doanh nghiệp Việt, để tránh bị “vạ lây” các doanh nghiệp không nên tiếp tay cho doanh nghiệp Trung Quốc để họ xuất khẩu theo qua Việt Nam. Bởi lẽ, thông tin mới nhất từ thị trường Hoa Kỳ cho thấy, quốc gia này đã đánh thuế rất cao các loại thép để tránh lẩn, trốn thuế. Với lượng xuất khẩu khoảng vài trăm ngàn tấn thép, thì hiện tại Việt Nam có dư thép cán nóng để xuất khẩu sang Hoa Kỳ.

Với nền kinh tế thị trường, việc các quốc gia áp dụng rào cản thương mại nhằm bảo hộ sản phẩm trong nước là điều khó tránh khỏi. Tuy nhiên thực tế cho thấy, trước các rào cản thương mại, hay các vụ kiện liên quan đến vấn đề chống bán phá giá…doanh nghiệp Việt dường như bị động, thiếu thông tin, thậm chí thiếu nguồn nhân lực có kinh nghiệm về phòng vệ thương mại…Vì thế, khi vấn đề xảy ra doanh nghiệp thường loay hoay trong vấn đề hợp tác, thậm chí chậm cung cấp thông tin liên quan…dẫn đến bị thua thiệt.

Đề cập đến vấn đề này bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO và hội nhập (VCCI) cho rằng, các vụ kiện chống bán phá giá thường có thời hạn rất ngắn, các yêu cầu về kỹ thuật lại rất phức tạp, trong khi các doanh nghiệp Việt Nam không phải lúc nào cũng sẵn sàng cho các vụ kiện ở nước ngoài, chưa kể đến việc lạ về phong tục tập quán, thiếu sự hỗ trợ của luật sư cùng với rất nhiều yếu tố khác, nên chuẩn bị được sớm ngày nào sẽ tốt ngày đó.

Cũng theo bà Trang, bên cạnh việc nâng cao nhận thức, thông tin thị trường, chuẩn bị hồ sơ, chứng từ…các doanh nghiệp cần chú trọng đến công tác phòng vệ thương mại, kịp thời phòng tránh các tác động của phòng vệ thương mại; chủ động nắm bắt thông tin pháp luật, hợp tác đầy đủ với cơ quan điều tra và các bên liên quan trong quá trình theo đuổi các vụ kiện, qua đó chứng minh hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp phù hợp với luật pháp thông lệ quốc tế.

Đỗ Đạt