--> -->

Người viết sử ngày Quốc khánh bằng âm nhạc

Dù sáng tác không nhiều và đến nay chỉ có hai ca khúc của nhạc sĩ Bùi Công Kỳ được phổ biến rộng rãi thế nhưng đây đều là những sáng tác bất hủ, mẫu mực. Nếu như “Giọt mưa thu” (cùng với Đặng Thế Phong) được xếp vào những ca khúc hay nhất của tân nhạc Việt Nam thì “Ba Đình nắng” (thơ Vũ Hoàng Địch) lại là một trong số ít tác phẩm thành công phản ánh trực tiếp về sự kiện 2/9/1945 tại quảng trường Ba Đình lịch sử. Điều đặc biệt là khi sáng tác những ca khúc này,  nhạc sĩ Bùi Công Kỳ mới chỉ ở độ tuổi đôi mươi.
nguoi viet su ngay quoc khanh bang am nhac "Sao Độc lập": Tái hiện chặng đường lịch sử vẻ vang và đầy tự hào của dân tộc
nguoi viet su ngay quoc khanh bang am nhac Đảm bảo tuyệt đối an toàn trong dịp Lễ Quốc khánh và khai giảng năm học mới

Nhắc đến Bùi Công Kỳ trước tiên phải nói đến “Giọt mưa thu”- ca khúc mà ông đã được Đặng Thế Phong mời tham gia góp ý. Đó là câu chuyện của 77 năm về trước khi sáng tác xong “Giọt mưa thu”, người đầu tiên Đặng Thế Phong hát cho nghe là Bùi Công Kỳ vì vốn dĩ họ là những người bạn đồng hương Nam Định rất thân thiết. Bùi Công Kỳ đã đề nghị thay đổi một số nốt, tiết tấu cho chậm rãi cũng như thay đổi vài lời của bài hát này và được tác giả chấp thuận.

Tuy nhiên dù được Đặng Thế Phong công nhận là đồng tác giả nhưng cho đến nay khi nhắc đến ca khúc này người nghe thường nghĩ ngay đến Đặng Thế Phong chứ ít nhắc đến Bùi Công Kỳ có lẽ bởi giai điệu và ca từ của nó buồn, ảm đạm như chính cuộc đời mà nhạc sĩ đoản mệnh đã trải qua.

Đến những ngày đầu của Cách mạng Tháng Tám, tên tuổi của nhạc sĩ Bùi Công Kỳ đã được nhiều người biết đến khi ông sáng tác “Hồn Việt Nam”. Đó là ca khúc hùng tráng mà ông muốn cổ vũ, động viên tinh thần chiến đấu của quân và dân ta trong những ngày tháng “nước sôi lửa bỏng” của dân tộc. Đặc biệt chính ông đã là người tự đệm đàn ghi- ta và hát ca khúc này trong những lần biểu diễn của đoàn kịch Anh Vũ do nhà thơ Thế Lữ đứng đầu ở nhiều nơi.

nguoi viet su ngay quoc khanh bang am nhac
Không khí tại Quảng trường Ba Đình ngày tết Độc Lập. Ảnh tư liệu

Kế thừa tinh thần của “Hồn Việt Nam”, Bùi Công Kỳ đã sáng tác “Ba Đình nắng” dựa vào lời thơ của Vũ Hoàng Địch - Em trai của nhà thơ nổi tiếng Vũ Hoàng Chương. Có điều thật đặc biệt là ca khúc này ra đời năm 1947 trong lời thúc giục, chỉ đạo từ cấp trên của ông ở Ty Thông tin Phú Thọ khi có thông tin Nhà nước sẽ tổ chức kỷ niệm 3 năm ngày Quốc khánh 2/9 một cách long trọng.

Trước đó dù không được tham dự sự kiện đặc biệt ngày 2/9/1945 nhưng với bản năng của người nhạc sĩ tài hoa ông vẫn cứ tưởng tượng ra như mình đang cầm bút vẽ, cầm máy thu âm, cầm máy ảnh… ghi lại diễn biến và toàn bộ khung cảnh. Trong suốt thời gian 2 năm, ông đã nung nấu ý định sáng tác một ca khúc về sự kiện ấy mà chưa biết phải bắt đầu từ đâu. Nay được cấp trên giao phó, Bùi Công Kỳ càng thêm động lực, quyết tâm hơn. Đúng lúc bế tắc thì ông tình cờ đọc được bài thơ của thi sĩ Vũ Hoàng Địch. Đọc kỹ bài thơ, Bùi Công Kỳ thấy tứ thơ hay, đầy đủ, hoàn chỉnh và quan trọng hơn là tác giả bài thơ đã nói đúng được tâm trạng, cảm xúc của mình. Chính sự đồng điệu ấy, nhạc sĩ đã quyết định để nguyên bài thơ mà phổ nhạc, không cắt bỏ hoặc thêm bớt một chữ nào sau khi nghiên cứu rất kỹ bài thơ đến mức thuộc làu.

Nhạc sĩ Bùi Công Kỳ (1919-1985), quê gốc ở Nam Định. Ông là người sớm giác ngộ cách mạng và từng giữ những vị trí quan trọng trong một số đơn vị trọng yếu như: Trưởng đoàn văn công sư đoàn 316, Trưởng đoàn văn công Tổng cục Hậu cần, Trưởng ban văn nghệ Đài Tiếng nói Việt Nam, Trưởng ban văn nghệ Đài Truyền hình Việt Nam. Bên cạnh những ca khúc đã nói ở trên, ông còn sáng tác một số ca khúc như: “Anh và tôi”, “Nông dân ơn Đảng”, “Tây Bắc mừng chiến thắng”, “Bài ca biên giới”, “Mừng xuân tuổi thơ vui ca múa”, “Vui đón hòa bình”...

Nhạc sĩ Dân Huyền người bạn thân thiết của ông ở Đài Tiếng nói Việt Nam sau có kể lại với tôi rằng: “Lúc sinh thời, nhạc sĩ Bùi Công Kỳ đã có lần tâm sự khi viết bài hát “Ba Đình nắng” ông cũng không quá lúng túng bởi cảm xúc đã có sẵn trong người rồi và thực sự bài thơ của Vũ Hoàng Địch đã chất chứa quá nhiều điều sâu sắc, không phải thêm bớt nhiều. Và với nhiệm vụ của người làm âm nhạc, ông chỉ cần lựa chọn ngôn ngữ âm nhạc phù hợp để chuyển tải là sẽ cho ra một tác phẩm tuyệt vời”.

Điều đầu tiên làm nên sự thành công của “Ba Đình nắng”, đó là ca khúc đã khéo léo đưa được lời nói đời thường, rất đỗi bình dị của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Tôi nói đồng bào nghe rõ không?” lồng ghép vào trong khuông nhạc một cách uyển chuyển, tự nhiên. Câu nói ấy đã gắn liền với Người – một vị lãnh tụ luôn gần dân, hiểu dân và khi được hát lên cũng thật dung dị, dễ nghe. Mở đầu bài hát tác giả đã sử dụng tiết nhạc “Gió vút lên” ở âm khu cao khiến người nghe tưởng tượng ra tiếng gió mùa thu ào ạt, mạnh mẽ làm lá cờ tung bay phấp phới đầy tự hào, kiêu hãnh. Và ngay tiếp câu thứ hai “cơn gió” ấy đã “vút lên đây bao nguồn sống mới dạt dào” được coi là chủ đề xuyên suốt cho toàn bộ bài hát.

Đúng như vậy, trong lịch sử dân tộc chỉ trong một thời gian ngắn từ ngày Cách mạng tháng Tám thành công đến ngày Bác Hồ đọc bản Tuyên ngôn độc lập, dân tộc ta đã đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác và quả thực nhân dân ta đã có một nguồn sống mới thật dạt dào, tràn đầy niềm tin và hi vọng sau hơn 80 năm lệ thuộc. Hình ảnh lá cờ đỏ sao vàng đã nhuộm thắm cả một không gian bao la, rộng lớn, rực rỡ cả đất trời Thủ đô qua câu hát: “Ba mươi sáu phố phường hôm ấy là những nhánh sông đỏ bóng cờ/ Chói lọi sao vàng hoa vĩ đại/ Năm cánh xòe trên năm cửa ô”. Chỉ có người dân ở một đất nước vừa thoát khỏi ách nô lệ được ngẩng cao đầu hít thở bầu không khí tự do mới có thể có được cảm xúc như vậy.

Tuy bài hát này không nằm trong số những bài hát viết về Bác Hồ được phổ biến rộng rãi nhưng hình ảnh của Người vẫn hiện lên sinh động, thiêng liêng, đáng kính biết chừng nào. Đó là một đoạn nhạc được thay đổi tiết tấu nhanh, vui, náo nhiệt diễn tả cảm xúc, tâm trạng của quốc dân đồng bào khi nhìn thấy Bác bằng xương bằng thịt trên khán đài: “Hoan hô! ta đón cha về, ta đón cha về/ Đón trong nắng vàng tươi ngày độc lập/ Ha ha! Có tiếng người reo sao vàng vừa mọc/ Cha hiện lên giọng nói hẹn thành công”. Và Bác hiện lên thật giản dị trong “Bộ Kaki đã bạc với gió sương/ Người hiện thân sức mạnh của hòa bình”.

Ca khúc ra đời thành công ngoài mong đợi không những đáp ứng được yêu cầu sẽ trình diễn tại Lễ kỉ niệm 3 năm ngày Quốc Khánh như ban đầu mà còn được thu thanh, phát sóng trên Đài Tiếng nói Việt Nam vào đúng ngày lễ qua giọng hát của nghệ sĩ Trần Thụ cùng dàn đồng ca. Sau khi phát sóng, bài hát nhận được sự hưởng ứng của nhân dân cả nước, thậm chí nhiều đồng chí lãnh đạo cao cấp đã có lời khen ngợi cho tác giả và Đài. Tuy nhiên phải đến 10 năm sau khi ra đời (năm 1957), nghệ sĩ Trần Khánh mới thu âm ca khúc này và đó cũng chính là giọng ca “đóng đinh” trong lòng công chúng mấy chục năm qua.

Một điều nữa mà bài hát được nhiều người biết đến, đó là nó có thể hát dưới hình thức hợp xướng nhưng cũng có thể hát tốp ca, đơn ca. Có thể nói trong kho tàng âm nhạc cách mạng Việt Nam, “Ba Đình nắng” mang một giá trị lịch sử đặc biệt, nó như một cuốn hồi ký ghi lại toàn bộ sự kiện trong ngày khai sinh của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nay là nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Sự trường tồn của tác phẩm là ở những chi tiết sinh động, chân thực, ở tính hoành tráng, mang tính chất sử thi anh hùng.

Năm nay, ca khúc “Ba Đình nắng” lại vang lên nghiêm trang bên lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh trong ngày Lễ Quốc khánh khiến mỗi người trong chúng ta không khỏi bồi hồi, xúc động. Đã 72 năm kể từ ngày ra đời nhưng ca khúc vẫn sống mãi trong lòng người con đất Việt mặc dù tác giả phần thơ và nhạc của bài hát này đã trở thành những người thiên cổ./.

Lê Thắm

Có thể bạn quan tâm

Nên xem

Từ 1/7, quy định cấp Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa qua Hệ thống eCoSys chính thức có hiệu lực

Từ 1/7, quy định cấp Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa qua Hệ thống eCoSys chính thức có hiệu lực

Bộ Công Thương vừa ban hành Thông tư số 40/2025/TT-BCT quy định chi tiết về việc cấp Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) và chấp thuận bằng văn bản cho thương nhân tự chứng nhận xuất xứ hàng hóa xuất khẩu. Thông tư được ban hành theo khoản 6 Điều 28 Nghị định số 146/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025 của Chính phủ, nhằm cụ thể hóa chủ trương phân quyền, phân cấp và tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại.
Nghệ An: Lý giải việc chặt 200 cây cau vua trên Đại lộ Lê Nin

Nghệ An: Lý giải việc chặt 200 cây cau vua trên Đại lộ Lê Nin

Những ngày qua, trên mạng xã hội chia sẻ các thông tin về việc chặt hạ hàng cây cau vua tại Đại lộ Lê Nin, nhiều cư dân thành phố cho rằng lãng phí và bày tỏ sự tiếc nuối hình ảnh các cây cau vua cao lớn, gắn bó nhiều năm trên tuyến đường này.
Hà Nội công bố danh sách 126 điểm phục vụ hành chính công xã, phường và thông tin đường dây nóng

Hà Nội công bố danh sách 126 điểm phục vụ hành chính công xã, phường và thông tin đường dây nóng

Từ ngày 1/7/2025, các chi nhánh Trung tâm phục vụ hành chính công thành phố Hà Nội sẽ thực hiện tiếp nhận hồ sơ và trả kết quả giải quyết thủ tục hành chính (TTHC) theo địa bàn và phạm vi mới, cụ thể tại 126 xã, phường sau sắp xếp.
Hệ thống Kho bạc Nhà nước sẵn sàng vận hành phục vụ chính quyền địa phương 2 cấp

Hệ thống Kho bạc Nhà nước sẵn sàng vận hành phục vụ chính quyền địa phương 2 cấp

Từ ngày 1/7/2025, hệ thống Kho bạc Nhà nước chính thức vận hành theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp, bảo đảm tổ chức bộ máy tinh gọn.
Ông Trần Thanh Lâm giữ chức phó trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương

Ông Trần Thanh Lâm giữ chức phó trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương

Ngày 30/6, tại Hà Nội, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương tổ chức Hội nghị công bố Quyết định của Ban Bí thư Trung ương Đảng, Quyết định của Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương về công tác cán bộ. Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa dự và phát biểu tại Hội nghị.
“Dịu dàng màu nắng” tập 21: Tuyết gây rối, Phong vạch mặt Thành trước toàn công ty

“Dịu dàng màu nắng” tập 21: Tuyết gây rối, Phong vạch mặt Thành trước toàn công ty

Trong tập 21 của “Dịu dàng màu nắng” lên sóng lúc 21h tối 1/7 trên VTV1, hàng loạt xung đột căng thẳng tiếp tục nổ ra, đẩy mâu thuẫn nội bộ đến đỉnh điểm giữa các nhân vật.
Từ hôm nay (1/7), giảm 50% nhiều loại phí hỗ trợ người dân, doanh nghiệp đến hết 2026

Từ hôm nay (1/7), giảm 50% nhiều loại phí hỗ trợ người dân, doanh nghiệp đến hết 2026

Thông tư quy định giảm lệ phí cấp Giấy phép hoạt động đưa người lao động đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài; phí xác minh giấy tờ, tài liệu theo yêu cầu của tổ chức, cá nhân trong nước.

Tin khác

“Vợ yêu ơi” - Khúc ca tôn vinh giá trị gia đình

“Vợ yêu ơi” - Khúc ca tôn vinh giá trị gia đình

Ca khúc “Vợ yêu ơi” của nhạc sĩ Lê Bá Thường vừa ra mắt đúng Ngày Gia đình Việt Nam (28/6) mang thông điệp đầy ý nghĩa khi hạnh phúc gia đình là nền tảng của xã hội, là động lực để mỗi người vươn lên trong cuộc sống.
Quang Anh và Mai Chi chia tay “Điểm hẹn tài năng”

Quang Anh và Mai Chi chia tay “Điểm hẹn tài năng”

Sau đêm liveshow 3, Quang Anh và Mai Chi là 2 thí sinh phải dừng cuộc chơi, khép lại hành trình tại “Điểm hẹn tài năng”.
Nghệ sĩ trẻ hát mừng kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam

Nghệ sĩ trẻ hát mừng kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam

Tối 20/6 tại Nhà hát Lớn Hà Nội đã diễn ra chương trình nghệ thuật đặc biệt chào mừng kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam. Chương trình do Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương chỉ đạo, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) chủ trì, phối hợp với Đài Truyền hình Việt Nam, Cục Nghệ thuật biểu diễn, Cục Báo chí và các đơn vị liên quan tổ chức.
Trần Phương Nhung, từ giảng viên công nghệ thông tin đến ngôi vị Quán quân Giọng ca vàng dân ca trữ tình

Trần Phương Nhung, từ giảng viên công nghệ thông tin đến ngôi vị Quán quân Giọng ca vàng dân ca trữ tình

Đam mê ca hát từ bé, nhất là dòng nhạc dân ca, nhưng Trần Phương Nhung không ngờ một ngày nào đó mình sẽ đoạt được danh hiệu Quán quân dòng nhạc dân ca trữ tình, Cuộc thi Giọng ca vàng Dân ca trữ tình & Bolero toàn quốc năm 2025. Từ sân chơi của niềm đam mê nghệ thuật đến vòng hào quang của chiến thắng như một giấc mơ.
Mai Diệu Ly táo bạo làm mới nhạc Trịnh theo phong cách Jazz

Mai Diệu Ly táo bạo làm mới nhạc Trịnh theo phong cách Jazz

Sau hơn hai năm không ra album, ca sĩ Mai Diệu Ly chính thức tái xuất làng nhạc bằng album mới mang tên “Gió qua mùa Thu nhớ”. Trong album mới, Mai Diệu Ly đã táo bạo và liều lĩnh làm mới 6 ca khúc của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn theo phong cách Jazz.
"Tình đất phù sa" ngợi ca vẻ đẹp đồng bằng Bắc Bộ

"Tình đất phù sa" ngợi ca vẻ đẹp đồng bằng Bắc Bộ

Tiếp nối thành công của các tác phẩm "Tình ta Hà Tĩnh" và "Biển trời quê hương", nhạc sĩ Ngọc Lê Ninh vừa cho ra mắt ca khúc mới mang tên "Tình đất phù sa" ngợi ca vẻ đẹp của đồng bằng Bắc Bộ, nơi hội tụ những giá trị văn hóa lịch sử lâu đời cùng những tiềm năng kinh tế to lớn.
Giải mã cơn sốt “Viết tiếp câu chuyện hòa bình”

Giải mã cơn sốt “Viết tiếp câu chuyện hòa bình”

Những ngày qua, ca khúc “Viết tiếp câu chuyện hòa bình” của nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung đang trở thành một hiện tượng âm nhạc đặc biệt trong những ngày tháng Tư lịch sử. Sự lan tỏa chóng mặt của bài hát trên mạng xã hội và trong đời sống tinh thần của người Việt Nam không chỉ là một hiện tượng âm nhạc đơn thuần, mà còn là một minh chứng sâu sắc cho sức mạnh của nghệ thuật trong việc khơi gợi những giá trị cốt lõi của dân tộc: Lòng yêu nước, niềm tự hào và khát vọng hòa bình.
Hơn 20 nghệ sĩ góp giọng trong MV Phật giáo "Đường từ tâm" mừng Đại lễ Vesak

Hơn 20 nghệ sĩ góp giọng trong MV Phật giáo "Đường từ tâm" mừng Đại lễ Vesak

Kính mừng Đại lễ Phật đản Vesak Liên hợp quốc 2025, hơn 20 nghệ sĩ, ca sĩ, diễn viên góp giọng trong MV Phật giáo "Đường từ tâm".
Ra mắt MV “Cho con là người Việt Nam” chào mừng ngày 30/4

Ra mắt MV “Cho con là người Việt Nam” chào mừng ngày 30/4

MV "Cho con là người Việt Nam" được phát hành chính thức vào 20 giờ ngày 28/4/2025 trên kênh Youtube của ca sĩ Tùng Dương và các nền tảng âm nhạc lớn.
Sara Dragan và Dàn nhạc Giao hưởng Hà Nội thăng hoa trong đêm nhạc Tchaikovsky

Sara Dragan và Dàn nhạc Giao hưởng Hà Nội thăng hoa trong đêm nhạc Tchaikovsky

Với kỹ thuật điêu luyện và cảm xúc tràn đầy, nghệ sĩ violin trẻ tuổi Sara Dragan cùng Dàn nhạc Giao hưởng Hà Nội và nhạc trưởng Orhan Salliel đã mang đến một hành trình âm nhạc lắng đọng và mãnh liệt, tôn vinh vẻ đẹp trường tồn của âm nhạc Tchaikovsky.
Xem thêm
Phiên bản di động