-->

Lối dạy văn triệt tiêu cảm xúc

Lối dạy văn mà mấy chục năm nay ta theo đuổi là lối định hướng kỹ thuật viết như một nhà phê bình văn học. Thế nhưng, đó chỉ là sự mô phỏng, học sinh hoàn toàn bị triệt tiêu tư duy độc lập và xúc cảm cá nhân

Không ai có thể phủ nhận được vai trò của môn ngữ văn trong việc bồi dưỡng tâm hồn, trí tưởng tượng, cảm xúc và tư duy trừu tượng cho học sinh. Và dĩ nhiên, trong giáo dục môn ngữ văn, việc lựa chọn khai thác, định hướng, tiếp cận các tác phẩm văn học là một trong những cách thức hợp lý và hữu ích. Tuy vậy, dường như "liều thuốc" này đã bị lạm dụng quá nhiều và tiêm quá mạnh tay, vô tình đòi hỏi học trò phải cố "gồng mình" để biến thành những nhà phê bình văn học bất đắc dĩ.

Quy đồng về mẫu số đáp án

Các thế hệ học trò và giáo viên đã quá ngán ngẩm những lối viết khuôn sáo đại loại như: với biện pháp điệp ngữ tài ba, nhà thơ muốn nhấn mạnh một ý cao siêu nào đó; hay bằng việc sử dụng từ láy, tác giả bộc lộ sắc thái gì?... Thầy cô khai thác từng từ, từng dấu chấm câu để đúc kết ý nghĩa theo công thức quy trình "đi từ nghệ thuật đến nội dung". Và rồi trong kiểm tra đánh giá, học sinh lại trở thành những chú robot sao chép những mẫu chung ấy. Xét đến cùng là mổ xẻ, là chiết tự để quy đồng về một mẫu số đáp án. Lối dạy văn mà mấy chục năm nay ta theo đuổi là lối định hướng kỹ thuật viết như một nhà phê bình văn học. Thế nhưng, đó chỉ là sự mô phỏng, học sinh hoàn toàn bị triệt tiêu mất tư duy độc lập và khả năng xúc cảm cá nhân.

Đành rằng thông qua quá trình tiếp cận tác phẩm theo kiểu này, người học ít nhiều sẽ được bồi đắp cảm xúc, tâm hồn. Thế nhưng, dạy văn là phải dạy cho các em có khả năng suy luận và diễn đạt độc lập. Các em phải ý thức được mình đang viết gì và làm chủ ngòi bút. Dù trên nguyên tắc các nhà biên soạn, các giáo viên luôn khuyến khích những cách cảm thụ mới mẻ song điều đó là không có cơ sở bởi tất cả đã được định khung, ví thử một em học sinh nào đó chỉ nắm bắt một tứ thơ, một khía cạnh mà bỏ qua tính chất toàn diện dàn đều theo khung mẫu thì ắt hẳn bài viết sẽ bị cho là lạc đề hoặc lan man, lỏng lẻo.

Cần liên tưởng, cảm thụ

Văn học là một bộ phận trong bức màn văn hóa. Ngoài chức năng thẩm mỹ, trong cuộc sống hôm nay nó còn phải là môn học công cụ, giúp người học trui rèn tư duy ngôn ngữ, bồi đắp nền tảng văn hóa và kỹ năng giao tiếp xã hội linh hoạt, nhạy bén, văn minh. Mà điều này không thể chỉ khoanh vùng trong kho tàng của các tác phẩm hư cấu.

Văn học phải đi từ ngôn ngữ, từ ngôn ngữ mở chạm đến văn hóa và giao tiếp. Đối với các học sinh chuyên văn hay sinh viên chuyên ngành, việc khai thác tác phẩm theo lối đào sâu cấu trúc là điều hiển nhiên cần thiết. Nhưng với môi trường phổ thông, giáo dục nên lựa chọn một triết lý và quan niệm phù hợp về môn học này để giúp người học được cung cấp những kỹ năng cơ bản nhất và giao tiếp, văn hóa, sử dụng văn như một công cụ để thâm nhập vào phạm vi khoa học xã hội và nhân văn nói chung.

Do đó, không nên dạy văn theo tiến trình lịch sử rất nặng nề. Chỉ nên lựa chọn chấm phá những tác phẩm phù hợp để từ đó mở ra toàn cục qua các bài tiểu dẫn, xác định vị trí, bối cảnh thời đại tác phẩm. Một học sinh phổ thông không cần phải bị nhồi nhét toàn bộ lịch sử tiến trình văn học qua các bài khái quát hàn lâm nặng nề. Mà trên thực tê,́ trừ học sinh chuyên văn, các em hoàn toàn xa lạ và hững hờ với những bài khái quát đó. Vẫn có thể cho các em có một cái nhìn tổng quan nhưng mức độ phải nhẹ nhàng hơn hiện nay và nên khéo xen lồng, giới thiệu.

Có nhiều loại văn bản ngoài tác phẩm hư cấu có giá trị thực tiễn cần được đưa vào giới thiệu, định hướng, đặc biệt là lối văn đề cao tính hùng biện, tranh luận các vấn đề của đời sống. Còn đối với tác phẩm văn học thuần túy, chúng ta nên định hướng theo tinh thần lấy văn học tiếp nhận là trung tâm của quá trình đối thoại. Một người thầy dạy văn tinh tế không bao giờ hỏi học trò "qua chi tiết x y z, nhà văn muốn nói gì" mà sẽ diễn đạt rằng "qua chi tiết x y z, em hiểu được vấn đề gì".

Nói như tinh thần của đề thi tốt nghiệp THPT quốc gia môn ngữ văn năm nay, hình tượng văn học được sinh ra trong tâm trí nhà văn nhưng nó tồn tại, định hình và có những hình sắc riêng trong tâm tưởng bạn đọc. Với môn văn phổ thông, những đòi hỏi nghiêm ngặt về kỹ thuật viết hay cấu trúc thẩm mỹ nên được giản lược qua mà ta chú trọng đến quá trình liên tưởng, cảm thụ, lý giải và đối thoại của học trò với tư cách là người đọc tác phẩm.

Các nhà biên soạn, giáo viên luôn khuyến khích những cách cảm thụ mới mẻ, song điều đó là không có cơ sở bởi tất cả đã được định khung. Một học sinh nào đó chỉ nắm bắt một tứ thơ, một khía cạnh mà bỏ qua tính chất toàn diện dàn đều theo khung mẫu thì ắt hẳn bài viết sẽ bị cho là lạc đề...

Theo nld.com.vn

Có thể bạn quan tâm

Nên xem

Tỷ giá USD hôm nay (24/1): Đồng USD giảm

Tỷ giá USD hôm nay (24/1): Đồng USD giảm

(LĐTĐ) Hôm nay (24/1), Ngân hàng Nhà nước công bố tỷ giá trung tâm của đồng Việt Nam với USD giảm 4 đồng, hiện ở mức 24.328 đồng. Trên thị trường Mỹ, chỉ số US Dollar Index (DXY) đo lường biến động đồng bạc xanh với 6 đồng tiền chủ chốt giảm 0,04%, xuống mức 108,04.
Nhà sản xuất show "Anh trai vượt ngàn chông gai" tiết lộ lãi khủng

Nhà sản xuất show "Anh trai vượt ngàn chông gai" tiết lộ lãi khủng

(LĐTĐ) Yeah1 - nhà sản xuất show "Anh trai vượt ngàn chông gai" vừa công bố kết quả kinh doanh hợp nhất năm 2024 với lợi nhuận sau thuế tăng trưởng ấn tượng 378% so với năm 2023.
Brighton vs Everton: 3 điểm nằm trong tay đội chủ nhà

Brighton vs Everton: 3 điểm nằm trong tay đội chủ nhà

(LĐTĐ) Trận đấu Brighton vs Everton sẽ diễn ra vào lúc 22h00 ngày 25/1, trong khuôn khổ vòng 23 Premier League 2024/25. Nhận định trước trận đấu này, phần thắng nghiêng hẳn về phía đội chủ nhà, và nếu họ có được 3 điểm, đó cũng không phải là điều ngạc nhiên.
Dự báo thời tiết Hà Nội ngày 24/1: Sáng sớm có sương mù nhẹ, trưa chiều trời nắng

Dự báo thời tiết Hà Nội ngày 24/1: Sáng sớm có sương mù nhẹ, trưa chiều trời nắng

(LĐTĐ) Dự báo ngày 24/1, khu vực Hà Nội, nhiều mây, mưa nhỏ vài nơi, sáng sớm có sương mù và sương mù nhẹ rải rác, trưa chiều trời nắng. Gió nhẹ.
Wolves vs Arsenal: Pháo thủ phải thắng để tiếp tục cuộc đua

Wolves vs Arsenal: Pháo thủ phải thắng để tiếp tục cuộc đua

(LĐTĐ) Trận đấu giữa Wolves vs Arsenal trong khuôn khổ Premier League sẽ diễn ra vào lúc 22h00 ngày 25/1. Ở trận đấu này, Pháo thủ buộc phải thắng nếu như muốn tiếp tục cuộc đua vô địch ở Premier League mùa này.
Giá vàng hôm nay (24/1): Đồng loạt giảm nhẹ

Giá vàng hôm nay (24/1): Đồng loạt giảm nhẹ

(LĐTĐ) Hôm nay (24/1), giá vàng thế giới có lúc giảm về 2.738 USD/ounce.
Bức tranh văn hóa đa sắc tại Hội chữ Xuân 2025

Bức tranh văn hóa đa sắc tại Hội chữ Xuân 2025

(LĐTĐ) Chiều ngày 23/1, Hội chữ Xuân Ất Tỵ 2025 đã khai mạc tại khu vực Hồ Văn - Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám. Với chủ đề “Thực học”, Hội chữ Xuân 2025 mang đến một không gian văn hóa đậm đà nét truyền thống, góp phần thu hút và nâng cao trải nghiệm của du khách trong hành trình khám phá văn hóa đầu năm mới.

Tin khác

Dự báo thời tiết Hà Nội ngày 24/1: Sáng sớm có sương mù nhẹ, trưa chiều trời nắng

Dự báo thời tiết Hà Nội ngày 24/1: Sáng sớm có sương mù nhẹ, trưa chiều trời nắng

(LĐTĐ) Dự báo ngày 24/1, khu vực Hà Nội, nhiều mây, mưa nhỏ vài nơi, sáng sớm có sương mù và sương mù nhẹ rải rác, trưa chiều trời nắng. Gió nhẹ.
Hà Nội: Loạt màn hình led tuyên truyền Nghị định 168

Hà Nội: Loạt màn hình led tuyên truyền Nghị định 168

(LĐTĐ) Chiều 23/1, đồng loạt các màn hình led ở nhiều khu vực trung tâm Hà Nội đã hiển thị thông tin tuyên truyền về mức phạt đối với các hành vi vi phạm giao thông theo Nghị định 168/2024.
Hơn 600 camera ở thành phố Vinh đi vào hoạt động

Hơn 600 camera ở thành phố Vinh đi vào hoạt động

(LĐTĐ) Theo ghi nhận của phóng viên, hai ngày nay, khi nắm rõ thông tin hơn 600 camera trên địa bàn thành phố Vinh đi vào hoạt động từ ngày 22/1, người tham gia giao thông đã cẩn trọng hơn để không mắc các lỗi vi phạm, nhất là thời điểm Tết cận kề, các phương tiện tham gia giao thông đông đúc.
Áp lực giao thông tại Hà Nội ngày càng gia tăng

Áp lực giao thông tại Hà Nội ngày càng gia tăng

(LĐTĐ) Thời điểm này, tình hình giao thông những ngày cuối năm trên địa bàn Hà Nội diễn biến khá phức tạp, ùn tắc kéo dài vào nhiều khung giờ, tại nhiều nút giao thông. Thực tế đã chỉ ra, hiện diện tích đất dành cho giao thông tại Hà Nội chỉ tăng 0,3%/năm, nhưng xe cá nhân lại tăng 4 - 5%/năm. Vì vậy, áp lực giao thông của Hà Nội sẽ ngày càng lớn nếu không hạn chế được các loại xe cá nhân.
Dự báo thời tiết Hà Nội ngày 23/1: Ngày nắng, sáng sớm có sương mù

Dự báo thời tiết Hà Nội ngày 23/1: Ngày nắng, sáng sớm có sương mù

(LĐTĐ) Dự báo ngày 23/1, khu vực Hà Nội trời nhiều mây, có mưa nhỏ vài nơi, sáng sớm có sương mù và sương mù nhẹ rải rác.
Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia tổ chức đoàn kiểm tra tại nhiều tỉnh thành

Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia tổ chức đoàn kiểm tra tại nhiều tỉnh thành

(LĐTĐ) Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia sẽ tổ chức đoàn kiểm tra công tác đảm bảo an toàn giao thông tại các tỉnh, thành phố: Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ, Đà Nẵng và một số trung tâm du lịch như thành phố Phú Quốc (tỉnh Kiên Giang), thành phố Nha Trang (tỉnh Khánh Hoà), thành phố Hạ Long (tỉnh Quảng Ninh), Bái Đính - Tràng An (tỉnh Ninh Bình), Tam Chúc (tỉnh Hà Nam)…
Thông xe tạm thời đường Lê Quang Đạo kéo dài

Thông xe tạm thời đường Lê Quang Đạo kéo dài

(LĐTĐ) Đường Lê Quang Đạo kéo dài nối quận Nam Từ Liêm với Hà Đông được cơ quan chức năng tiến hành thông xe tạm thời trên đoạn tuyến dài 1,9km.
Hà Nội lắp đặt biển tuyên truyền về mức phạt theo Nghị định 168 tại các nút giao trọng điểm

Hà Nội lắp đặt biển tuyên truyền về mức phạt theo Nghị định 168 tại các nút giao trọng điểm

(LĐTĐ) Chiều 22/1, Phòng Cảnh sát giao thông (CSGT) Hà Nội triển khai lắp đặt các biển tuyên truyền về mức phạt đối với các hành vi vi phạm giao thông theo Nghị định 168/2024 tại 58 nút giao trên toàn Thành phố.
Sau gần một tuần điều chỉnh, nút giao Khuất Duy Tiến - Nguyễn Trãi đã  thông thoáng

Sau gần một tuần điều chỉnh, nút giao Khuất Duy Tiến - Nguyễn Trãi đã thông thoáng

(LĐTĐ) Sau gần một tuần điều chỉnh giao thông, tại nút giao Khuất Duy Tiến - Nguyễn Trãi - Nguyễn Xiển, các nút đèn tín hiệu đã được điều chỉnh lại hệ thống đèn cho phù hợp. Tại vòng xuyến giữa nút giao, lực lượng chức năng đã điều chỉnh lại các hướng lưu thông, chia tách các dòng phương tiện… nhờ các giải pháp này, nút giao đã từng bước trở nên thông thoáng.
Sẽ "phạt nguội" các trường hợp xe máy đi vào Đại lộ Thăng Long

Sẽ "phạt nguội" các trường hợp xe máy đi vào Đại lộ Thăng Long

(LĐTĐ) "Hành vi vi phạm đã bị chúng tôi phát hiện thì sẽ không thể trốn tránh được, trong trường hợp không thể phạt nóng sẽ tiến hành xác minh, phạt nguội sau chứ không để bỏ lọt vi phạm", đại diện Đội Cảnh sát giao thông (CSGT) đường bộ số 11 nhấn mạnh.
Xem thêm
Phiên bản di động