Kỳ cuối: Quan trọng thực hiện đúng chế tài

	Kỳ 3: Giải quyết hài hòa lợi ích
	Kỳ 2: Góc nhìn từ một số quận trung tâm
	Kỳ I : Trật tự đô thị sau một năm ra quân thiết lập

Còn nhiều bất cập

Bên cạnh những kết quả đạt được mà chúng tôi đã đề cập trong các bài báo trước thì công tác cấp phép, quản lý trật tự xây dựng đô thị trên địa bàn Thành phố vẫn còn một số tồn tại, hạn chế: Tình trạng xây dựng không phép, sai phép, sai quy hoạch, lấn chiếm không gian, mật độ xây dựng vẫn xảy ra nhiều, song chậm xử lý hoặc xử lý không triệt để gây bức xúc trong nhân dân.

Không chỉ xử phạt người vi phạm trật tự đô thị mà còn phải xử phạt cơ quan, địa phương để xảy ra mất trật tự đô thị. (Ảnh: Đ.Hà)

Việc xử lý vi phạm trật tự xây dựng trên đất công, đất nông nghiệp chưa kiên quyết, chưa kịp thời và thiếu thống nhất, có nơi áp dụng Nghị định 105/2009/NĐ-CP (nay là Nghị định 102/2014/NĐ-CP xử lý vi phạm về đất đai), nhưng có nơi lại áp dụng Nghị định 121/2013/MĐ-CP xử lý vi phạm về xây dựng…

Các khu vực đã có quy hoạch nhưng chưa thực hiện việc thu hồi đất, khu vực hành lang thoát lũ, khu vực ngoài bãi sông thực hiện thiếu thống nhất, mỗi địa phương vận dụng một cách khác nhau, ảnh hưởng đến quyền lợi nhiều hộ dân đã sinh sống ổn định tại các khu vực này. Việc cấp phép xây dựng nhà ở khu vực nông thôn đã có quy hoạch xây dựng được phê duyệt gặp nhiều khó khăn, kết quả hạn chế, chủ yếu mới thực hiện được đối với một số hộ dân xây dựng nhà ở tại các thị trấn.

Nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên được xác định do một số địa phương chính quyền cấp quận, huyện, thị xã chưa đề cao trách nhiệm, còn giao phó cho chính quyền cấp phường, xã, thị trấn.

Đối với cấp phường, xã, thị trấn, mặc dù được phân cấp quản lý, được tăng cường cán bộ thanh tra xây dựng, nhưng công tác quản lý, giám sát chủ đầu tư xây dựng công trình theo giấy phép và hồ sơ thiết kế đã được phê duyệt chưa thường xuyên, chưa kịp thời. Một bộ phận cán bộ các cấp còn nể nang, né tránh, ngại va chạm hoặc có tiêu cực, vi phạm đạo đức công vụ…

Thêm vào đó, thủ tục cấp giấy phép xây dựng tuy đã được cải tiến, song vẫn còn rườm ra, chất lượng chuyên môn trong cấp phép xây dựng còn hạn chế. Ngoài ra, một số văn bản quy phạm pháp luật mới ban hành chậm có văn vản hướng dẫn, gây khó khăn cho việc triển khai thực hiện kiểm tra, xử lý vi phạm trật tự xây dựng...

Trước thực trạng trên, để giải quyết dứt điểm các tồn tại trong công tác quản lý trật tự xây dựng đô thị rất cần có sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, đặc biệt các cấp chính quyền cơ sở. Thời gian tới, Sở Xây dựng cần tăng cường phối hợp với UBND cấp huyện phổ biến, quán triệt thẩm quyền và trách nhiệm của UBND cấp xã, lực lượng thanh tra xây dựng trong công tác quản lý trật tự xây dựng.

Đồng thời, đôn đốc, kiểm tra tình hình trật tự xây dựng đô thị trên địa bàn, ban hành kịp thời quyết định đình chỉ thi công xây dựng, quyết định cưỡng chế phá dỡ công trình vi phạm trật tự xây dựng đô thị theo thẩm quyền. Kiên quyết xử lý trách nhiệm của cán bộ vi phạm công vụ, thiếu tinh thần trách nhiệm, buông lỏng quản lý để xảy ra vi phạm trật tự xây dựng mà không kịp thời xử lý theo quy định của pháp luật.

Chế tài nghiêm, trách nhiệm rõ

Với mục đích xây dựng một Thành phố thực sự văn minh, Thành phố đã triển khai thực hiện Quy tắc ứng xử nơi công cộng. Trong đó đã liệt kê những việc mà công dân và du khách không nên làm là: Vi phạm nội quy, quy tắc nơi công cộng; nói to, gây ồn ào; kích động, đe dọa, sử dụng bạo lực; nói tục, chửi bậy, xúc phạm danh dự, nhân phẩm người khác; hút thuốc, khạc nhổ, phóng uế tùy tiện; xả rác, chất thải không đúng nơi quy định; tự tiện sử dụng không gian, công trình công cộng vào mục đích cá nhân không đúng quy định; thả rông súc vật nuôi nguy hiểm…

Mặc dù Thành phố đã phát hành 20.000 cuốn sổ tay Quy tắc ứng xử nơi công cộng; lồng ghép thực hiện quy tắc ứng xử trong Tháng hành động về môi trường, Tháng hành động an toàn thực phẩm, triển khai đợt cao điểm bảo đảm trật tự an toàn giao thông; phối hợp Thành đoàn Hà Nội tuyên truyền về Quy tắc ứng xử; tổ chức “Tọa đàm Thanh niên Thủ đô - ứng xử văn hóa, hành động văn minh” nhằm giữ gìn vệ sinh môi trường, nếp sống văn minh đô thị, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh… song hiệu quả thực hiện Quy tắc ứng xử nơi công cộng vẫn còn bị hạn chế.

Điểm qua một số tuyến phố và khu dân cư ngay khu vực nội đô lịch sử của Thành phố ở các quận Hai Bà Trưng, Hoàn Kiếm, Đống Đa, Ba Đình, vẫn còn tình trạng người dân xả rác bừa bãi ở bất kỳ đâu, không thiếu những điểm tập kết rác tự phát nhỏ lẻ, hay những điểm tập kết lớn tại những mảnh đất trống do người dân “ngại” mang đến điểm tập kết hoặc vứt rác vào giờ quy định.

Ngay cả những điểm tập kết rác thải sinh hoạt chờ chuyển đi của công ty môi trường đô thị nhưng không được che phủ bạt cũng góp phần gây mất mỹ quan và “bốc mùi” khó chịu, nhất là vào những ngày hè oi nóng. Tình trạng thả rông súc vật nuôi (chó) nguy hiểm… vẫn diễn ra, phớt lờ các quy định, nhắc nhở về đảm bảo an toàn, vệ sinh.

Với chủ nhân của những con vật này, thả vật nuôi ra đường là cách để chúng… không làm bẩn nhà. Họ cũng phó mặc cho vật nuôi chạy rông, không rọ mõm, không xích, tự do phóng uế, gây khó chịu và tâm lý bất an cho người dân mỗi lần vào “mùa chó, mèo dại”…

Nhiều ý kiến cho rằng, Hà Nội nên học tập Singapore - quốc gia rất nổi tiếng về môi trường trong lành và ý thức cao của người dân trong ứng xử văn minh nơi công cộng. Một trong những biện pháp hữu hiệu chính là hình phạt “nhằm vào sự tự trọng cá nhân”.

Singapore phạt người xả rác bừa bãi lần đầu tiên tối đa là 1.000 đôla Singapore, tái phạm thì mức phạt sẽ tăng lên 2.000 - 5.000 đôla và phải lao động công ích. Trong khoảng vài giờ, người bị phạt trong bộ quần áo sáng màu đặc trưng sẽ phải làm sạch nơi công cộng (như nhặt rác tại công viên, đôi khi phương tiện truyền thông địa phương được mời đến để ghi lại sự kiện).

Khi mới triển khai, đại diện Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội - cơ quan thường trực thực hiện Quy tắc ứng xử này cho biết sẽ phê bình những đối tượng vi phạm trên phương tiện thông tin đại chúng, nhưng đến nay, hầu như chưa trường hợp nào bị “bêu danh”. Việc “thả nổi” cho Quy tắc “tự đi vào đời sống” mà không có lực lượng kiểm tra, nhắc nhở, xử phạt càng khiến cho nhiều nơi của Thành phố mất đi vẻ thanh lịch vốn có, trở nên xô bồ, nhốn nháo, thiếu văn minh.

Thực tế này cho thấy, xây dựng văn minh đô thị đòi hỏi bản thân mỗi người phải nỗ lực, tự nguyện cùng với sự kiên trì, những biện pháp quyết liệt hơn. Song song với đó, sẽ biểu dương những tấm gương tốt, tổ chức khen thưởng những tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc, phê bình những cá nhân có thái độ, hành vi trái pháp luật, có hình thức xử lý kịp thời với những cá nhân cố tình vi phạm.

Đặc biệt, để Thành phố thực sự văn minh, thiết nghĩ thay vì những đợt ra quân rầm rộ như thiết lập lại trật tự vỉa hè, văn minh đô thị, xử lý nhà xây trái phép, điều quan trọng Thành phố cần tiếp tục ban hành các chế tài rõ ràng.

Cụ thể, về trật tự đô thị, khu phố nào được phép kinh doanh; khu phố nào được phép để xe vỉa hè; quy chuẩn sắp xếp hàng quán và nơi để xe ra sao? Quy chuẩn về trật tự xây dựng thế nào? Ngoài chế tài xử phạt các hành vi vi phạm điều quan trọng phải có cơ chế giám sát, xử phạt các cơ quan thực thi pháp luật.

Ví dụ, người vi phạm trật tự đô thị trên địa bàn phường A, quận B nghiễm nhiên phường, quận đó có trách nhiệm xử phạt hành chính. Song, chính phải có cấp cao hơn tiến hành quy trách nhiệm, xử phạt cán bộ, cơ quan chức năng nơi xảy ra vi phạm. Có như thế thì pháp luật mới được thượng tôn và Thành phố mới thực sự văn minh.

Hà Phong