--> -->
“Đánh thức” di sản văn hóa: Khơi thông dòng chảy sáng tạo

Kỳ 2: Không gian sáng tạo ở Thủ đô, tuy thừa mà thiếu!

Mặc dù có sự gia tăng về số lượng, đa dạng về cách thức tổ chức và mô hình hoạt động nhưng nhìn tổng thể, sự phát triển không gian sáng tạo của Hà Nội vẫn còn hạn chế. Các không gian sáng tạo ở Hà Nội chủ yếu vẫn là những mô hình tự phát, thiếu sự định hướng, hỗ trợ từ phía chính quyền và rơi vào nghịch lý thừa mà thiếu.
“Đánh thức” di sản văn hóa: Khơi thông dòng chảy sáng tạo

Tiếc nuối nhiều không gian sáng tạo bị bỏ quên

Một ngày trời se se lạnh, chúng tôi đến nơi từng là Zone 9 - một không gian sáng tạo, một điểm đến yêu thích của các nghệ sĩ và giới trẻ Hà Nội. Sự tò mò về địa điểm từng được giới trẻ truyền tai nhau như một “lãnh địa ăn chơi” dành riêng cho những bạn trẻ đã thôi thúc chúng tôi đặt chân đến đây và tìm hiểu về nó. Tuy nhiên, thật chạnh lòng khi chứng kiến dãy tường graffiti năm nào đã không còn. Sau nhiều năm bỏ hoang, khuôn viên Zone 9 hiện đã nhường chỗ cho một quán cà phê nhỏ, khai trương từ năm 2020.

Kỳ 2: Không gian sáng tạo ở Thủ đô, tuy thừa mà thiếu!
Khuôn viên Zone 9 hiện đã nhường chỗ cho một quán cà phê nhỏ.

Tiền thân của Zone 9 là một khu xí nghiệp bỏ hoang của công ty dược ngay bên cạnh vườn hoa Yersin, vậy nên nơi này có không gian vô cùng rộng lớn, với nhiều khu nhà khác nhau ăn ra cả hai mặt phố Nguyễn Huy Tự và Trần Thánh Tông. Trải qua rất nhiều năm “dãi nắng dầm mưa”, thời gian và cả thời tiết đã khoác lên khu nhà này một diện mạo hoang tàn và có phần đổ nát. Chính sự cũ kỹ, hoang tàn lại làm nên phong cách cho các bar, quán café, cửa hàng thời trang... biến nơi đây thành khu vui chơi độc nhất vô nhị của giới trẻ Hà thành. Tuy nhiên Zone 9 phải đóng cửa sau thời gian ngắn ngủi.

Hay như tổ hợp sáng tạo 60S Thổ Quan (nằm trong ngõ Thổ Quan, phố Khâm Thiên, quận Ðống Ða) để lại nhiều tiếc nuối hơn khi bị xóa sổ. Tổ hợp này gồm hơn 20 cửa hàng khác nhau, với nhiều loại hình nghệ thuật, sáng tạo kết hợp với các cửa hàng ẩm thực, từ thiết kế, nhiếp ảnh, cho đến âm nhạc. Trong quá trình hoạt động, tổ hợp này đã từng phải tạm dừng. Ðến đầu năm 2021, tổ hợp 60S Thổ Quan dừng hẳn, vì đối tác đòi lại mặt bằng.

Kỳ 2: Không gian sáng tạo ở Thủ đô, tuy thừa mà thiếu!
Không gian nghệ thuật ở Ơ kìa Hà Nội.

Theo định nghĩa của Hội đồng Anh, không gian sáng tạo là “một địa điểm, có thể là địa điểm thực hoặc địa điểm trực tuyến, là nơi đem những con người sáng tạo đến với nhau. Đó là nơi tụ họp, chia sẻ không gian và hỗ trợ cho các hoạt động kết nối, phát triển kinh doanh và thu hút cộng đồng trong các lĩnh vực sáng tạo, văn hóa và công nghệ”.

Không gian sáng tạo là nơi mà các doanh nghiệp có thể kết nối, hỗ trợ cho thuê mặt bằng hoặc hỗ trợ không gian cho các nghệ sĩ trong việc trưng bày, truyền thông, kinh doanh các tác phẩm nghệ thuật, các trò chơi, công cụ giải trí nhằm đưa chúng gần hơn với cộng đồng, kết nối xã hội.

Kết quả rà soát của Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội cho biết, Hà Nội hiện nay có 124 không gian sáng tạo, trong đó 33 không gian thuộc sở hữu Nhà nước, 82 không gian thuộc sở hữu doanh nghiệp tư nhân hoặc cá nhân. 6 không gian công cộng, 21 không gian văn hoá di sản/ sáng tạo, 10 không gian giáo dục; 10 bảo tàng, 11 làng nghề thủ công; 16 doanh nghiệp sáng tạo, 24 không gian nghệ thuật, 4 không gian trực tuyến; 24 không gian sáng tạo bao gồm: Thư viện, phòng tranh, cà phê, không gian làm việc chung.

Có thể kể đến một số không gian sáng tạo tiêu biểu của Thủ đô như: Phố đi bộ Hồ Gươm, phố Sách, phố đi bộ Trịnh Công Sơn; hệ thống các bảo tàng, viện, trung tâm chuyên về văn hóa, nghệ thuật; các hội nghề nghiệp văn học, nghệ thuật; trường đại học, nhà hát, khu triển lãm và cơ sở dành cho hoạt động biểu diễn.... Hay là các không gian của tư nhân xây dựng như: Heritage Space, Café chiều thứ 7, Manzi, Ơ kìa Hà Nội; Liu lo Art, Six Space, CuCa, Hub Café, Trung tâm hỗ trợ và phát triển nghệ thuật đương đại Vicas Art Sudio, Tổ Chim Xanh, Zó Projet…

Kỳ 2: Không gian sáng tạo ở Thủ đô, tuy thừa mà thiếu!
Heritage Space, một trong không gian sáng tạo tiêu biểu của Thủ đô.

Một số không gian sáng tạo mà các nghệ sĩ, họa sĩ mang đến cho công chúng thưởng lãm tác phẩm hội họa như phố bích họa ở Phùng Hưng hay triển lãm nghệ thuật sắp đặt ở phố Phúc Tân. Đặc biệt, dự án cải tạo bờ vở sông Hồng ở ngách 43/32 Bạch Đằng, phường Chương Dương, chỉ cách không gian Phúc Tân chưa đầy 2km, từ một góc nhỏ ven sông đầy rác thải, khu vực này đã được cải tạo thành một nơi đáng sống với khu vui chơi cho trẻ em, tập thể dục cho người lớn, địa điểm thông thoáng trong lành để hội họp cộng đồng, là nơi được coi là vườn rừng đầu tiên của Hà Nội với rất nhiều cây hoa mới.

Mặc dù số lượng không gian sáng tạo nghệ thuật ngày càng gia tăng, nhưng mặt khác, nhiều không gian sáng tạo lại… “chết yểu”. Bởi hiện nay, đa phần các không gian sáng tạo ở Hà Nội là sáng kiến cá nhân, tâm huyết của những nhóm nhỏ. Đây cũng là những lý do khiến cho các không gian sáng tạo ở Hà Nội chỉ tồn tại trong khoảng thời gian ngắn khi mà nỗ lực của các cá nhân không vượt qua được những trở lực của lợi nhuận, đi kèm với sự tâm huyết sụt giảm theo thời gian.

Cần trợ lực để phát huy nguồn lực sáng tạo

Nhà báo Trương Uyên Ly, nhà nghiên cứu độc lập về không gian sáng tạo nhận định, các không gian văn hóa sáng tạo ở Hà Nội hay Việt Nam nói chung chưa có điều kiện phát huy được hết các thế mạnh của mình. Tuy có thể đem lại tác động to lớn thông qua việc phát triển các tài năng và ý tưởng sáng tạo, có thể giúp thay đổi bộ mặt, hình ảnh, thương hiệu của cả một khu vực địa lý, nhưng đời sống lại thường ngắn ngủi, nhiều không gian biến mất sau chưa đầy ba năm, yếu đuối và dễ bị ngã gục trước các thử thách khách quan và chủ quan như thay đổi hoặc mất địa điểm, pháp lý thiếu rõ ràng, giá thuê nhà quá cao, hợp đồng thuê nhà quá ngắn, thiếu kỹ năng quản trị, kỹ năng kinh doanh, nguồn tài chính eo hẹp, sự lệ thuộc vào tài trợ, thị trường nghệ thuật sáng tạo còn nhỏ yếu, và vai trò của nhà nước chưa rõ rệt và mang tính hệ thống…

Kỳ 2: Không gian sáng tạo ở Thủ đô, tuy thừa mà thiếu!
Không gian văn hóa sắp đặt ấn tượng Phố đi bộ Hồ Gươm.

Thực tế, hầu hết các không gian sáng tạo nghệ thuật đều gặp khó khăn về địa điểm. Càng ở những thành phố lớn, những vị trí đẹp thì giá thuê càng cao, đẩy gánh nặng chi phí lên những người sáng lập. Thiết kế và vận hành hoạt động của các không gian sáng tạo hiện nay phần lớn là từ các doanh nghiệp tư nhân, nhỏ lẻ, tự phát. Kinh nghiệm và nguồn vốn của các doanh nghiệp này đều hạn chế. Trong khi đó, nguồn thu từ các hoạt động nghệ thuật của các không gian này luôn bấp bênh.

Mặt khác, chính quyền Thành phố dù rất cố gắng nhưng đến thời điểm hiện nay vẫn chưa có cơ chế hỗ trợ cho những không gian sáng tạo phát triển. Về cơ bản, hiện chưa có một chính sách, chương trình hỗ trợ, ưu đãi về thuế kinh doanh, xuất khẩu sản phẩm và dịch vụ sáng tạo, thuê địa điểm, nhà xưởng, ưu đãi vay vốn kinh doanh, tiếp cận với các nguồn tài trợ từ nhà nước, thành phố... dành riêng cho họ. Bởi vậy, các không gian sáng tạo dễ bị ảnh hưởng khi chịu tác động bởi các biến động về kinh tế, xã hội.

Ngoài những không gian sáng tạo do doanh nghiệp và tư nhân vận hành, hiện nay, Hà Nội có hàng nghìn di tích, danh lam thắng cảnh có giá trị. Lợi thế lớn nhưng nhiều năm qua, chỉ số ít di tích, danh lam thắng cảnh phát huy được giá trị, trở thành không gian sáng tạo thu hút du khách đến tham quan, đạt được “mục tiêu kép” vừa bảo vệ được di sản, vừa đạt được mục tiêu kinh tế. Tuy nhiên, trên thực tế, đây cũng là một bài toán khó không dễ gì thực hiện và hiện nay chỉ có một số di sản đạt tới.

Theo quan sát của phóng viên, những ngày cuối tuần, dịp lễ, tại khu vực như phố đi bộ Hồ Gươm, Trịnh Công Sơn hay các công viên, trung tâm thương mại, siêu thị… chật kín người đến vui chơi, hóng mát, tập thể dục hoặc mua sắm, đi dạo. Thực trạng này phần nào cho thấy cuộc sống người dân đô thị đang ngày càng bị bó hẹp, thiếu hụt không gian công cộng, không gian sáng tạo phục vụ nhu cầu vui chơi giải trí, thư giãn… tại các khu dân cư, khu đô thị.

Trước nghịch lý thừa mà thiếu, ngay lúc này, việc ban hành các chính sách hỗ trợ, khuyến khích tạo dựng, quy hoạch, bổ sung quỹ đất, đầu tư... để nhân thêm nhiều không gian sáng tạo bổ ích, lành mạnh cho người dân là điều cần thiết hơn bao giờ hết.

Phương Bùi

(Còn nữa)

Có thể bạn quan tâm

Nên xem

U23 Việt Nam nhận thưởng "khủng" sau khi giành vé vào chung kết U23 Đông Nam Á 2025

U23 Việt Nam nhận thưởng "khủng" sau khi giành vé vào chung kết U23 Đông Nam Á 2025

Ngay sau chiến thắng nghẹt thở 2-1 trước U23 Philippines tại bán kết, đội tuyển U23 Việt Nam đã nhận được phần thưởng xứng đáng từ Liên đoàn Bóng đá Việt Nam (VFF) với số tiền 500 triệu đồng nhằm khích lệ tinh thần toàn đội trước trận chung kết U23 Đông Nam Á 2025.
Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh thăm, tặng quà người có công

Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh thăm, tặng quà người có công

Nhân kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7/1947 - 27/7/2025), chiều 25/7, đoàn công tác của thành phố Hà Nội do Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch Ủy ban nhân dân (UBND) thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh làm Trưởng đoàn đã đi thăm, tặng quà người có công tiêu biểu trên địa bàn phường Hoàn Kiếm.
“Bữa cơm Công đoàn” ấm áp, gắn kết yêu thương tại Tập đoàn Thái Bình Dương

“Bữa cơm Công đoàn” ấm áp, gắn kết yêu thương tại Tập đoàn Thái Bình Dương

Hướng tới chào mừng các ngày lễ lớn của đất nước và kỷ niệm 96 năm Ngày thành lập Công đoàn Việt Nam (28/7/1929 - 28/7/2025), ngày 25/7, Công đoàn Công ty Cổ phần Tập đoàn Thái Bình Dương (thuộc Liên đoàn Lao động thành phố Hà Nội) đã tổ chức chương trình “Bữa cơm Công đoàn” 2025 - một hoạt động ý nghĩa, thiết thực chăm lo đời sống tinh thần, tạo không gian giao lưu, gắn bó giữa đoàn viên, người lao động và Ban lãnh đạo Tập đoàn.
Lưu ý về ủy quyền nhận lương hưu từ tháng 7/2025

Lưu ý về ủy quyền nhận lương hưu từ tháng 7/2025

Sau ngày 1/7/2025, người hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội (BHXH) phải xác lập lại việc ủy quyền hoặc làm thủ tục chứng thực theo quy định kịp thời để không bị gián đoạn trong việc nhận lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng.
Nhận diện những khó khăn trong thực hiện triển khai dự án đầu tư có sử dụng đất

Nhận diện những khó khăn trong thực hiện triển khai dự án đầu tư có sử dụng đất

Ngày 25/7, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc đã chủ trì Hội thảo khoa học “Nhận diện những khó khăn, vướng mắc trong thực hiện triển khai dự án đầu tư có sử dụng đất và kiến nghị, đề xuất hoàn thiện pháp luật” do Tạp chí Dân chủ và Pháp luật tổ chức.
Hoa hậu Đỗ Mỹ Linh trở thành Đại sứ thương hiệu Văn Lang Empire T&T Golf Club

Hoa hậu Đỗ Mỹ Linh trở thành Đại sứ thương hiệu Văn Lang Empire T&T Golf Club

Với vẻ đẹp thanh lịch, trí tuệ và tinh thần nhân văn, Hoa hậu Việt Nam 2016 Đỗ Mỹ Linh chính thức đồng hành cùng Văn Lang Empire T&T Golf Club trong vai trò Đại sứ thương hiệu mang đến một góc nhìn mới: Golf không chỉ là thể thao, mà là hành trình trải nghiệm văn hóa và phong cách sống hiện đại.
Đại hội Đảng bộ UBND phường Đống Đa: Sẵn sàng cho giai đoạn mới 2025 - 2030

Đại hội Đảng bộ UBND phường Đống Đa: Sẵn sàng cho giai đoạn mới 2025 - 2030

Sáng 25/7 tại trụ sở Đảng uỷ - Hội đồng nhân dân (HĐND) - Ủy ban nhân dân (UBND) - Ủy ban Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam phường Đống Đa đã diễn ra Đại hội Đảng bộ UBND phường Đống Đa lần thứ I, Nhiệm kỳ 2025 - 2030. Đại hội Đảng bộ UBND phường Đống Đa lần thứ I được tổ chức thành công tốt đẹp - ghi dấu ấn 98/98 tổ chức Đảng trực thuộc Đảng bộ phường Đống Đa hoàn thành việc tổ chức Đại hội. Hội nghị với tinh thần khẩn trương, nghiêm túc, hiệu quả; sẵn sàng tiến tới Đại hội Đảng bộ phường Đống Đa lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030.

Tin khác

Đẩy mạnh tuyên truyền Giải Báo chí về phát triển văn hóa và xây dựng người Hà Nội thanh lịch năm 2025

Đẩy mạnh tuyên truyền Giải Báo chí về phát triển văn hóa và xây dựng người Hà Nội thanh lịch năm 2025

Ngày 25/7, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội đã có công văn đề nghị các cơ quan báo chí đẩy mạnh tuyên truyền và tích cực tham gia Giải Báo chí về phát triển văn hóa và xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh lần thứ VIII - năm 2025.
Chính quyền địa phương hai cấp: Chìa khóa nâng tầm du lịch Thủ đô

Chính quyền địa phương hai cấp: Chìa khóa nâng tầm du lịch Thủ đô

Mô hình chính quyền hai cấp đang tạo ra những cơ hội mới cho du lịch Thủ đô. Việc phân quyền rõ ràng giúp các địa phương chủ động hơn trong việc phát triển du lịch, thu hút đầu tư và nâng cao chất lượng dịch vụ. Sự linh hoạt này không chỉ đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của du khách mà còn góp phần quảng bá văn hóa và hình ảnh của Hà Nội ra thế giới.
“Không có vùng cấm" khi xử lý nghệ sĩ sử dụng ma túy

“Không có vùng cấm" khi xử lý nghệ sĩ sử dụng ma túy

Chiều 24/7, tại Hà Nội, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) đã tổ chức họp báo thường kỳ quý II/2025. Ông Cao Lê Tuấn Anh, Chánh Văn phòng, Người phát ngôn Bộ VHTTDL chủ trì họp báo.
Công bố mẫu biểu trưng quà tặng kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9

Công bố mẫu biểu trưng quà tặng kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) đã ban hành Quyết định 2553/QĐ-BVHTTDL về việc phê duyệt mẫu biểu trưng quà tặng kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám (19/8/1945 - 19/8/2025) và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025).
Công bố Thể lệ Giải báo chí toàn quốc "Vì sự nghiệp phát triển Văn hoá Việt Nam" lần thứ 3

Công bố Thể lệ Giải báo chí toàn quốc "Vì sự nghiệp phát triển Văn hoá Việt Nam" lần thứ 3

Sáng nay (24/7), Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) đã tổ chức họp báo, công bố Thể lệ Giải báo chí toàn quốc "Vì sự nghiệp phát triển Văn hoá Việt Nam" lần thứ 3.
Lộ diện dàn đại sứ của MC nhí toàn quốc 2025

Lộ diện dàn đại sứ của MC nhí toàn quốc 2025

Mới đây, Ban Tổ chức cuộc thi MC nhí toàn quốc 2025 đã công bố thông tin chính thức về mùa thi thứ 12 - một sân chơi uy tín, chuyên nghiệp dành cho thanh thiếu nhi cả nước đam mê với nghề dẫn chương trình.
Hà Nội tổ chức chương trình nghệ thuật đặc biệt dịp Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9

Hà Nội tổ chức chương trình nghệ thuật đặc biệt dịp Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9

Thành phố Hà Nội sẽ tổ chức hai chương trình nghệ thuật đặc biệt nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9.
“Đi tìm” báo in giữa thời đại 4.0

“Đi tìm” báo in giữa thời đại 4.0

Ở thời buổi công nghệ chiếm lĩnh trong đời sống xã hội, chỉ một cái chạm người ta có thể dễ dàng cập nhật tin tức đang diễn ra khắp nơi trên thế giới một cách nhanh chóng, đâu đó trên các góc phố, vẫn có những khán giả trung thành với báo giấy như một phần không thể thiếu.
Hà Nội yêu cầu tạm dừng hoạt động du lịch tại các di tích để ứng phó bão số 3

Hà Nội yêu cầu tạm dừng hoạt động du lịch tại các di tích để ứng phó bão số 3

Ngày 21/7, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội đã có Văn bản số 3022/SVHTT-QLDSVH gửi Ủy ban nhân dân (UBND) các xã, các đơn vị quản lý di tích, danh thắng tại Hà Nội về việc phòng chống thiên tai tại các di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng cảnh trên địa bàn thành phố Hà Nội.
Seeds of Hope - Những hạt giống hy vọng cho sức khỏe tâm thần học đường Việt Nam

Seeds of Hope - Những hạt giống hy vọng cho sức khỏe tâm thần học đường Việt Nam

Không bắt đầu bằng những buổi tọa đàm, cũng không phải những khẩu hiệu sáo rỗng, hành trình của "Seeds of Hope" (Hạt giống hy vọng) khởi nguồn từ một câu hỏi tưởng như đơn giản: "Ai sẽ lắng nghe các em học sinh khi các em buồn?" Từ trăn trở về khoảng trống trong chăm sóc sức khỏe tâm thần học đường, một người trẻ đã cùng cộng sự của mình tạo nên dự án, nơi 15 học sinh THPT ở Vĩnh Phúc được đào tạo, học cách thở, lắng nghe và thấu cảm để trở thành những "đại sứ" gieo trồng ước mơ và hy vọng. Đứng sau dự án là một nữ leader khiêm tốn nhưng đầy nội lực, với niềm tin rằng: “Nếu các em được quan tâm từ bây giờ, các em có thể mang thay đổi đến cho cả một thế hệ.”
Xem thêm
Phiên bản di động