--> -->

Cải tạo chung cư cũ hướng đến yếu tố bảo tồn: Tính nhân văn của một đô thị lịch sử

Đối với một đô thị đặc biệt như Hà Nội, nơi mà công trình kiến trúc ở các thời đại đan xen với nhau như những chứng nhân lịch sử, việc xây dựng những kiến trúc mới hiện đại hay bị lai mà vẫn đảm bảo mục tiêu phát triển bền vững, thì nhất thiết phải bảo đảm hài hòa với bảo tồn. Nên chăng trước khi làm một cuộc chuyển mình trong bộ mặt đô thị, Hà Nội cần tính đến yếu tố bảo tồn các nhà chung cư cũ như một di sản kiến trúc đô thị một thời.
Xây mới chung cư cũ: “Nút thắt” đã được tháo gỡ Phát huy trách nhiệm của Nhà nước, doanh nghiệp và nhân dân trong cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ
Cải tạo chung cư cũ hướng đến yếu tố bảo tồn: Tính nhân văn của một đô thị lịch sử
Khu chung cư Ngọc Khánh, quận Ba Đình. Ảnh: Thanh Hải

Ưu điểm về quy hoạch, không gian

Với nhiều thế hệ người Hà Nội, khu tập thể cũ luôn là một trong những không gian đặc biệt, đánh dấu “vàng son” hình ảnh đô thị xã hội chủ nghĩa thời kỳ đầu. Đây là không gian xây dựng, quy hoạch theo mô hình tiểu khu nhà ở nước Nga Xô Viết mà Hà Nội đã tiếp dẫn thành công nhằm giải quyết vấn đề nhà ở trên quy mô lớn trong thời kỳ khó khăn.

Từ những thử nghiệm ban đầu tại khu Nguyễn Công Trứ, Kim Liên, các khu chung cư theo mô hình quy hoạch hoàn chỉnh của một đơn vị ở tại Hà Nội được phát triển mạnh mẽ với sự tiến bộ từng bước về công nghệ xây dựng và tiêu chuẩn như khu Trung Tự, Thành Công, Giảng Võ, Văn Chương.... Những khu nhà tập thể cao 2 – 5 tầng, có hệ thống nhà trẻ, mẫu giáo, trường học, cửa hàng bách hóa, không chỉ giải quyết được một phần đáng kể vấn đề nhà ở cho người dân Hà Nội trong một thời điểm nhất định, mà còn là “chìa khóa” thúc đẩy làn sóng đô thị hóa mạnh mẽ sau này.

Cho dù có nhiều hạn chế nhưng không thể phủ nhận những thành công của mô hình nhà ở này. Cơ cấu quy hoạch tiểu khu với hệ thống trường học từ mẫu giáo đến THCS và các công trình công cộng, cây xanh, sân chơi tập trung tại lõi đô thị, tạo nên một cấu trúc hoàn chỉnh, có bán kính phục vụ hợp lý.

Lý thuyết này vẫn đang được kế thừa trong phát triển các khu đô thị mới ở Hà Nội đương đại, với tên gọi “đơn vị ở”. Điều này thể hiện đặc điểm giá trị của lý thuyết làm nên các khu tập thể cũ. Bên cạnh hạn chế về tiêu chuẩn ở, nhiều chỉ tiêu thiết kế xây dựng khu tập thể cũ đến nay vẫn còn nguyên giá trị, phù hợp với tiêu chí xây dựng khu ở sinh thái hiện đại như khoảng cách giữa hai dãy nhà luôn đảm bảo là 1,5 - 2 chiều cao công trình. Đặc biệt, nổi bật là bố cục không gian thể hiện tính chiều hướng, hướng chính ngôi nhà chủ yếu sắp xếp thích ứng điều kiện khí hậu với hướng gió chủ đạo Đông Nam và Nam ở Hà Nội. Các công trình và căn hộ bố cục chạy dài và song song, số căn sai hướng chỉ được phép tối đa 15%, phụ thuộc vào yêu cầu tổ chức không gian của khu tập thể. Đặc điểm chiều hướng của khu tập thể đã tạo nên sự trật tự đô thị, tuy tổ chức còn ở dạng sơ khai, đơn điệu.

Lối kiến trúc của những dãy nhà tập thể cũ với cầu thang bộ nhỏ hẹp, dãy hành lang chung chạy dài qua ô cửa sổ mỗi căn hộ, hay diện tích đất giữa các dãy nhà được thiết kế trồng cây xanh, là nơi sinh hoạt chung, sân chơi cho người già, trẻ nhỏ… đã hình thành nếp sống chan hòa, gắn kết, tối lửa tắt đèn có nhau mang đặc trưng riêng của Hà Nội thời bao cấp. Hình thái không gian kiến trúc ấy như những xóm, làng “đứng” – một sự tiếp nối của làng xã truyền thống - những tế bào vô cùng bền vững trong lịch sử. Vậy nên, không gian ấm cúng của các khu tập thể cũ sẽ còn nhắc nhớ cho nhiều thế hệ sau về lối sống của người Hà Nội ở một thời gian khó.

Chọn lọc để bảo tồn

Trong vòng 3 thập niên (thập niên 60, 70, 80 của thế kỷ XX) Hà Nội đã xây dựng tổng cộng 1.579 nhà tập thể. Một con số không hề nhỏ trong bối cảnh chiến tranh, cấm vận, nguồn vốn và tiềm lực rất hạn chế. Sau hơn nửa thế kỷ, có thể khẳng định các khu nhà ở tập thể cũ của Hà Nội đã hoàn thành nhiệm vụ của mình, đáp ứng yêu cầu về chỗ ở cho nhiều hộ gia đình, góp phần quan trọng trong sự nghiệp xây dựng hình ảnh đô thị xã hội chủ nghĩa thời kỳ đầu.

Khi Hà Nội bước vào thời kỳ phát triển hiện đại, nhu cầu đòi hỏi chất lượng cuộc sống ở ngày một cao hơn tất nhiên chung cư cũ nếu xuống cấp, lún nứt, gây nguy hiểm đến tính mạng của người dân nhất thiết phải được phá bỏ, xây mới. Song, theo kết quả khảo sát sơ bộ của Sở Xây dựng, có đến 386/401 nhà chung cư cũ (tỷ lệ 96%) chưa đến mức độ nguy hiểm nghiêm trọng. Vì vậy, đối với những tòa nhà kết cấu còn bền chắc, còn niên hạn sử dụng sau khi đã được kiểm định, đánh giá cẩn thận, việc cải tạo theo hướng bảo tồn có thể là một gợi ý hay, cần được nghiên cứu một cách thấu đáo.

Giải pháp bảo tồn một nhóm nhà chung cư cũ thông qua việc loại bỏ những phần cơi nới nhằm trả lại hình dáng kiến trúc nguyên gốc cho tòa nhà cũng như cảnh quan khu vực, kết hợp với các giải pháp kỹ thuật (cải tạo, gia cố, chỉnh trang...) phù hợp, có thể đảm bảo sự bền vững cũng như sự an toàn tuyệt đối của người dân sinh sống ở đó, là hoàn toàn khả thi. Cần phân loại theo vị trí, đặc tính cấu trúc của các khu tập thể cũ để nghiên cứu bảo tồn kết hợp với xây dựng lại những công trình xuống cấp nguy hiểm.

Các công trình chung cư cũ trong khu phố hình thành từ thời Pháp thuộc ở khu vực trung tâm lịch sử hoàn toàn có thể cải tạo thành các homestay phục vụ du lịch – văn hóa nhằm trải nghiệm những không gian xưa cũ. Một số chung cư quần tụ trong cơ cấu tiểu khu hoàn chỉnh trong Vành đai 2 có thể bảo tồn bên cạnh các kiến trúc hiện đại gần nhà ga các tuyến đường sắt đô thị tạo nên khu vực hỗn hợp cả về kiến trúc, cũng như chức năng. Không gian nội thất các chung cư bảo tồn có thể cải tạo theo hướng phù hợp với cuộc sống hiện đại, có thể kết hợp 2 - 3 căn hộ cũ thành 1 căn hộ mới nhằm giảm số căn hộ trên một diện tích mặt bằng, đồng thời góp phần hướng đến mục tiêu giảm tải dân số cho khu vực nội đô vốn đang vượt mức dự báo.

Vẫn biết thay cũ, đổi mới là để phù hợp hơn với xu thế phát triển chung của xã hội, tuy nhiên luôn phải cân nhắc kỹ lưỡng các giải pháp để quy hoạch phát triển Hà Nội một cách hài hòa, bền vững. Những vẻ đẹp xưa cũ, nét văn hóa truyền thống vẫn được song hành bên cạnh một Hà Nội hiện đại sẽ thể hiện tính nhân văn của một đô thị lịch sử, tôn trọng các giá trị đánh dấu của một thời kỳ đáng nhớ. Những cụm nhà tập thể cũ được trả lại nguyên trạng hình dáng kiến trúc ban đầu sẽ là giải pháp tạo sự hài hòa giữa bảo tồn với phát triển tại khu vực lõi trung tâm Thủ đô.

Ở nước Nga ngày nay, nhiều giá trị của chế độ xã hội chủ nghĩa đã và đang được nhìn nhận lại như những di sản quý cần được bảo tồn. Trong đó, những chung cư lắp ghép đầu tiên của Liên Xô (cũ) - tại Belyayevo thuộc ngoại ô Moskva, được xây dựng vào những năm 1950 hiện đang được xem xét như những đối tượng cần được bảo tồn. Thậm chí, giới nghiên cứu Nga cho rằng, những công trình ở đây hiện thân cho sự độc đáo của mô hình Microrayon (tiểu khu) của Liên Xô, cần được đưa vào danh sách di sản cần được bảo vệ của UNESCO.

Theo TS.KTS Vũ Hoài Đức/kinhtedothi.vn

https://kinhtedothi.vn/cai-tao-chung-cu-cu-huong-den-yeu-to-bao-ton-tinh-nhan-van-cua-mot-do-thi-lich-su-437094.html

Có thể bạn quan tâm

Nên xem

Lực đẩy dòng vốn mới cho thị trường chứng khoán

Lực đẩy dòng vốn mới cho thị trường chứng khoán

Nhân dịp 25 năm vận hành thị trường chứng khoán (TTCK), Báo Tài chính - Đầu tư (Bộ Tài chính), tổ chức Tọa đàm “Lực đẩy dòng vốn mới”. Tọa đàm tập trung vào việc giải mã lực đẩy thực sự của dòng vốn trong giai đoạn mới.
Nhiều trường đại học công bố điểm sàn, mở rộng xét tuyển bằng chứng chỉ quốc tế

Nhiều trường đại học công bố điểm sàn, mở rộng xét tuyển bằng chứng chỉ quốc tế

Tính đến ngày 22/7, nhiều trường đại học trên cả nước đã công bố ngưỡng đảm bảo chất lượng đầu vào năm 2025. So với năm trước, điểm sàn năm nay có xu hướng giảm nhẹ ở nhiều ngành, đồng thời mở rộng các phương thức xét tuyển, đặc biệt là kết hợp chứng chỉ ngoại ngữ và bài thi đánh giá năng lực.
Tăng lương tối thiểu nhưng không cắt giảm các chế độ hiện hành của người lao động

Tăng lương tối thiểu nhưng không cắt giảm các chế độ hiện hành của người lao động

Bộ Nội vụ yêu cầu không xoá bỏ hoặc cắt giảm các chế độ tiền lương khi lao động làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm, chế độ bồi dưỡng bằng hiện vật và các chế độ khác khi tăng lương tối thiểu vùng.
Quyết tâm đổi mới vì sự phát triển bền vững

Quyết tâm đổi mới vì sự phát triển bền vững

Đảng bộ UBND phường Thanh Liệt, Hà Nội vừa tổ chức thành công Đại hội lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030. Đây là kỳ đại hội có ý nghĩa đặc biệt, đánh dấu bước chuyển quan trọng sau sáp nhập, khẳng định tinh thần đoàn kết, bản lĩnh chính trị và quyết tâm đổi mới của tập thể cán bộ, đảng viên trong bộ máy chính quyền phường Thanh Liệt.
Lũ lên nhanh, các xã miền núi Nghệ An ngập sâu trong nước

Lũ lên nhanh, các xã miền núi Nghệ An ngập sâu trong nước

Mưa lũ xảy ra nhanh trong đêm khiến nhiều xã miền núi của tỉnh Nghệ An ngập sâu trong biển nước. UBND tỉnh chỉ đạo khẩn, chính quyền các xã và người dân nhanh chóng di dời người và tài sản.
Thực hiện trả lương công chức theo vị trí việc làm trước ngày 1/7/2027

Thực hiện trả lương công chức theo vị trí việc làm trước ngày 1/7/2027

Theo kế hoạch triển khai thi hành Luật Cán bộ, công chức năm 2025, việc bố trí công chức vào vị trí việc làm và xếp ngạch tương ứng với vị trí việc làm phải được thực hiện trước ngày 1/7/2027.
U23 Việt Nam đối đầu Philippines tại bán kết U23 Đông Nam Á: Quyết tâm bảo vệ ngôi vương

U23 Việt Nam đối đầu Philippines tại bán kết U23 Đông Nam Á: Quyết tâm bảo vệ ngôi vương

Sau khi vượt qua vòng bảng với thành tích toàn thắng, đội tuyển U23 Việt Nam chính thức giành quyền vào vòng bán kết Giải U23 Đông Nam Á 2025 với tư cách nhất bảng B. Đối thủ tiếp theo của thầy trò HLV Kim Sang-sik là U23 Philippines - đội nhì bảng A. Trận bán kết sẽ diễn ra lúc 16h00 ngày 25/7 trên sân vận động Bung Karno, Indonesia.

Tin khác

Mang phong cách Chinoiserie vào ngôi nhà Việt hiện đại

Mang phong cách Chinoiserie vào ngôi nhà Việt hiện đại

Giữa dòng chảy hối hả của nhịp sống hiện đại, ngôi nhà không chỉ là nơi để ở, mà còn là chốn tìm về bình yên, nơi thể hiện gu thẩm mỹ và bản sắc cá nhân. Nếu bạn đang “đãi cát tìm vàng”, khám phá một phong cách vượt thời gian, vừa sang trọng, vừa gần gũi với văn hóa Á Đông, thì Chinoiserie chính là “viên ngọc quý” dành cho bạn.
Nhiều quy định mới về cải tạo chung cư cũ tại TP.HCM

Nhiều quy định mới về cải tạo chung cư cũ tại TP.HCM

Ủy ban nhân dân (UBND) Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) vừa ban hành Quyết định số 785 phê duyệt Đề án cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư cũ bị hư hỏng, xuống cấp trên địa bàn thành phố. Đây được xem là giải pháp căn cơ để giải quyết có hiệu quả, tháo gỡ điểm nghẽn và đẩy nhanh tiến độ cải tạo chung cư cũ đang bị "tắc" lâu nay.
TP.HCM ủy quyền cho các quận huyện thực hiện cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư

TP.HCM ủy quyền cho các quận huyện thực hiện cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư

Ủy ban nhân dân (UBND) Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) vừa ban hành Quyết định số 123/QĐ-UBND về việc ủy quyền thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn của UBND Thành phố liên quan đến công tác cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư trên địa bàn.
Nâng cao hiệu quả quản lý đất đai khu vực bãi sông Hồng

Nâng cao hiệu quả quản lý đất đai khu vực bãi sông Hồng

Với những định hướng phát triển cụ thể được quy định trong Luật Thủ đô năm 2024, trục cảnh quan sông Hồng được kỳ vọng sẽ góp phần tạo diện mạo mới cho Thủ đô Văn hiến - Văn minh - Hiện đại. Chính vì vậy, trong khi chờ các bản quy hoạch chung, quy hoạch phân khu của Thủ đô được phê duyệt triển khai, công tác quản lý, kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm những vi phạm về trật tự xây dựng, không để phát sinh các công trình vi phạm… tại bãi sông Hồng là rất quan trọng.
Hà Nội tăng diện tích tách thửa tối thiểu lên 50 m2 từ ngày 7/10

Hà Nội tăng diện tích tách thửa tối thiểu lên 50 m2 từ ngày 7/10

Từ 7/10, Hà Nội yêu cầu diện tích đất ở tối thiểu 50 m2 mới được tách thửa, tăng 20 m2 so với trước. Quy định này nhận nhiều quan tâm do ảnh hưởng đến hạn mức và quy định tách thửa.
Cận cảnh chung cư ở Thủ đô Hà Nội trong cơn bão số 3

Cận cảnh chung cư ở Thủ đô Hà Nội trong cơn bão số 3

Cơn bão số 3 đổ bộ vào Thủ đô Hà Nội chiều tối và đêm qua (7/9) đã gây thiệt hại không nhỏ cho cư dân một số chung cư ở Thủ đô. Nhiều hộ gia đình phải thức cả đêm vật lộn với việc di chuyển xe khỏi hầm ngập, tát nước và gạt nước đối phó với mưa lớn, gió giật mạnh.
Đơn vị thực hiện quản lý vận hành nhà chung cư

Đơn vị thực hiện quản lý vận hành nhà chung cư

Quản lý vận hành nhà chung cư theo Thông tư 05/2024/TT-BXD yêu cầu chủ đầu tư hoặc đơn vị đủ điều kiện đảm nhận trách nhiệm này. Cư dân có vai trò quan trọng trong việc lựa chọn đơn vị quản lý để bảo đảm chất lượng, an toàn và tiện nghi sống.
Quy định về bảo trì nhà chung cư từ ngày 1/8/2024

Quy định về bảo trì nhà chung cư từ ngày 1/8/2024

Hoạt động bảo trì phần sở hữu chung của nhà chung cư bao gồm: Kiểm tra, quan trắc, sửa chữa định kỳ và lớn, duy trì an toàn phòng cháy chữa cháy, thay thế linh kiện, thiết bị chung, và các việc bảo trì khác theo quy định pháp luật về xây dựng.
Những giấy tờ bắt buộc để chứng minh quyền sở hữu nhà ở tại Việt Nam từ 1/8/2024

Những giấy tờ bắt buộc để chứng minh quyền sở hữu nhà ở tại Việt Nam từ 1/8/2024

Từ 1/8/2024, Nghị định 95/2024/NĐ-CP quy định giấy tờ chứng minh quyền sở hữu nhà ở tại Việt Nam: Tổ chức trong nước cần giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp; tổ chức nước ngoài cần giấy chứng nhận đầu tư; cá nhân cần thẻ căn cước, hộ chiếu hoặc giấy tờ xác nhận quốc tịch...
Bitexco Group chính thức ra mắt tổ hợp dịch vụ cao cấp mang thương hiệu AURA

Bitexco Group chính thức ra mắt tổ hợp dịch vụ cao cấp mang thương hiệu AURA

Ngày 13/7, Bitexco Group chính thức ra mắt tổ hợp dịch vụ cao cấp mang thương hiệu AURA tại khu đô thị The Manor Central Park (TMCP). AURA được kiến tạo và phát triển để mang đến những trải nghiệm dịch vụ đẳng cấp và khác biệt, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống, đồng thời tạo nên bản sắc riêng cho khu đô thị tinh hoa nhiều lần được vinh danh “Khu đô thị đáng sống”.
Xem thêm
Phiên bản di động