-->

Nét xưa nơi cuối nguồn sông Tô

Sông Tô Lịch ngày nay chảy từ phường Nghĩa Đô qua các quận Đống Đa, Thanh Xuân, Cầu Giấy, Hoàng Mai rồi hợp lưu với sông Nhuệ tại làng Tó (xã Tả Thanh Oai, huyện Thanh Trì). Dù tốc độ đô thị hóa của Hà Nội rất nhanh, nhưng nơi cuối dòng sông Tô vẫn còn nhiều làng cổ giàu truyền thống lịch sử - văn hóa, ở đó người dân vẫn giữ được những nét đẹp của làng quê xưa.
net xua noi cuoi nguon song to Du lịch làng cổ ven đô, nét xưa còn đó
net xua noi cuoi nguon song to Nét xưa ở làng cổ ven đô Triều Khúc
net xua noi cuoi nguon song to
Cổng chính làng Đại Từ (phường Đại Kim, quận Hoàng Mai).

Vùng địa linh, nhân kiệt

Làng Thanh Liệt (nay thuộc xã Thanh Liệt, huyện Thanh Trì) còn khá nhiều cổng xóm, cổng ngõ và di tích đình, chùa làng nhìn ra sông. Đường hai bên sông Tô được cải tạo, trồng cây và hoa, tạo cảnh quan đẹp, trữ tình. Xã hội đổi thay, đời sống đi lên nhưng người dân nơi đây vẫn tự hào được sống ở nơi “địa linh, nhân kiệt”.

Thanh Liệt độc đáo ở chỗ một làng mà thành một xã. Trước đây làng có 10 xóm (Chùa Nhĩ, Thượng, Nội, Bơ, Giữa, Cầu, Tràng, Mụ, Vực, Văn), nay chia thành 5 thôn gồm thôn Nội, Tràng, Thượng, Văn và thôn Vực. Thanh Liệt là quê hương lão tướng Phạm Tu (476-545), bậc khai quốc công thần giúp vua Lý Nam Đế đánh giặc Lương, lập nhà nước Vạn Xuân năm 544. Khi qua đời, lão tướng được vua truy phong là Long Biên hầu, phong là Bản cảnh Thành hoàng và sắc cho dân Thanh Liệt lập miếu, đời đời thờ cúng.

Đặc biệt, Thanh Liệt còn là nơi sinh ra bậc hiền giả Chu Văn An (1292-1370), một tấm gương sáng về đạo làm thầy, được hậu thế tôn vinh là “vạn thế sư biểu” - người thầy của muôn đời. Thi đỗ Thái học sinh, song Chu Văn An không ra làm quan mà mở trường dạy học tại làng Cung Hoàng bên kia sông Tô (nay là làng Huỳnh Cung thuộc xã Tam Hiệp, huyện Thanh Trì). Về sau vua Trần Minh Tông (1300-1357) mời ông ra làm Tư nghiệp Quốc Tử Giám, dạy học cho thái tử Trần Vượng (sau này là vua Trần Hiến Tông). Làng Huỳnh Cung hiện vẫn giữ được tấm bia cổ và hai trụ cổng trường. Đền thờ Chu Văn An từ xưa đã được dựng ở một vị trí rất đẹp tại thôn Văn, xã Thanh Liệt, nhìn ra sông Tô Lịch. Trước đền lung linh hoa cỏ và cây cổ thụ, gợi nhớ “người thầy của muôn đời” với nhiều huyền thoại. Ông Đặng Đình Anh, Phó Chủ tịch UBND xã Thanh Liệt chia sẻ: “Dân Thanh Liệt có truyền thống cần cù lao động, chăm chỉ kinh doanh, học tập. Trong quá trình xây dựng nông thôn mới, đường làng, ngõ xóm, đường phố được chỉnh trang, bảo đảm mỹ quan”.

Theo sách Lĩnh Nam Chích Quái, khi Chu Văn An mở trường ở làng Cung Hoàng có một chàng trai tuấn tú đến xin học. Thấy trên chỏm đầu của người này có cánh bèo tấm, thầy Chu biết đó là con vua Thủy Tề. Năm đó nắng hạn dài ngày, toàn vùng thiếu nước, có nguy cơ mất mùa. Biết là cầu mưa, cứu lúa giúp dân là làm trái ý trời, sẽ bị trừng phạt, nhưng người học trò đó vẫn không ngần ngại mà ra giữa sân trường lấy nghiên mài mực, ngửa mặt lên trời cầu khấn rồi dùng bút chấm mực vảy khắp nơi, sau đó tung nghiên và bút lên trời. Lập tức trời liền đổ mưa. Hôm sau xác thuồng luồng nổi lên ở hồ Linh Đàm. Nơi nghiên mực rơi trở thành Đầm Mực (thuộc xã Đại Áng, Thanh Trì ngày nay). Còn quản bút rơi xuống làng Tó (xã Tả Thanh Oai), từ đó làng này trở thành làng hiếu học, làng văn chương, sinh ra dòng họ Ngô Thì nổi tiếng với nhóm Ngô Gia Văn phái. Để tưởng nhớ người học trò - thủy thần, dân 7 làng Bằng Liệt, Tứ Kỳ, Pháp Vân, Linh Đường (phường Hoàng Liệt), Đại Từ (phường Đại Kim, quận Hoàng Mai), làng Tựu Liệt (xã Tam Hiệp), làng Lê Xá (xã Hữu Hòa, huyện Thanh Trì) đều thờ làm Thành hoàng làng, sắc phong của các triều đại tôn là Bảo Ninh Vương.

Bảo tồn, phát huy truyền thống

Cách Thanh Liệt chỉ vài trăm mét là làng Đại Từ (nay thuộc phường Đại Kim, quận Hoàng Mai). Từ xa xưa ở mặt sau cổng chính của làng đã có bốn chữ “Đại Từ Nghĩa Dân”. Cụ Nguyễn Công Bình, một bậc cao niên trong làng cho biết: Truyền thuyết kể rằng, các cô tiên thường tắm ở hồ Linh Đàm. Một lần có cô tiên để quên bầu vú, người làng Đại Từ nhặt được. Kể từ đó phụ nữ Đại Từ nuôi con rất khéo, nhiều sữa. Nhưng vì là vú tiên nên người Đại Từ không lạm dụng mà mong muốn chia một nửa cho thiên hạ. Vì thế làng có tục nhận con nuôi. Từ lúc lọt lòng trẻ làm con nuôi được phụ nữ Đại Từ cho bú mớm, nuôi dưỡng, chăm sóc còn hơn con mình, đến 4-5 tuổi lại cho về với cha mẹ đẻ. Tiếng thơm “quý con người hơn con mình” lan đến tận kinh thành nên nhà vua ban khen bốn chữ “Đại Từ Nghĩa Dân”. Năm 2002 làng đã xây lại cổng, thiết kế kiểu “thượng gia hạ môn”, gồm 2 tầng 8 mái. Mặt sau cổng làng vẫn có 4 chữ “Đại Từ Nghĩa Dân” và đôi câu đối bằng tiếng Việt: “Chính nghĩa tụ ngàn xưa với chữ vua ban càng rực sáng/ Đại Từ thời đổi mới theo lời Bác dạy mãi vươn cao”.

Điều đáng nói, người dân vùng hạ nguồn sông Tô ngày nay vẫn tích cực bảo tồn, phát huy truyền thống hiếu học. Xã Thanh Liệt có 3/5 trường đạt chuẩn quốc gia, có nhiều “Dòng họ hiếu học” như họ Vũ, Phạm, Nguyễn… Toàn xã và ở cả 5 thôn đều thành lập Hội Khuyến học, các trường trên địa bàn đều có Chi hội Khuyến học. Ông Đặng Đình Anh, Phó Chủ tịch UBND xã Thanh Liệt cho biết: “Hằng năm xã có 60% học sinh lớp 12 đỗ đại học, cao đẳng. Vào Ngày Nhà giáo Việt Nam (20-11), tại đình thờ Tiên triết Chu Văn An, UBND xã tổ chức Ngày hội Khuyến học, khen thưởng thầy, cô giáo có thành tích trong công tác dạy học và các học sinh giỏi, thủ khoa, đỗ đại học…”.

Còn ông Trình Quốc Thắng, Phó Chủ tịch UBND xã Tam Hiệp kiêm Chủ tịch Hội Khuyến học xã Tam Hiệp chia sẻ: “Phát huy truyền thống hiếu học nơi thầy Chu Văn An mở trường, các thế hệ người Tam Hiệp đều nỗ lực học hành, vươn lên. Những năm gần đây, bình quân mỗi năm xã có hơn 40 em đỗ đại học, năm 2019 là 45 em. Hằng năm Hội Khuyến học khen thưởng 1.100-1.500 học sinh xuất sắc, đồng thời tôn vinh những thầy, cô giáo đạt thành tích cao. Đó là cách làm hay để nâng cao phong trào học tập trên toàn xã”.

Với hệ thống di tích lịch sử - văn hóa dày đặc như vậy ở vùng hạ lưu sông Tô, ngành Du lịch có thể xây dựng tour tham quan, bắt đầu từ đền thờ Chu Văn An, Miếu Gàn, chùa Quang Ân, chùa Linh Đường, làng cổ Tả Thanh Oai và sang bên kia sông Nhuệ có làng cổ Cự Đà. Bởi Tiên triết Chu Văn An được người đời mến mộ, di tích liên quan đến ông được xây dựng ở nhiều nơi, nhưng không phải ai cũng biết đến vùng quê thanh bình, hiếu học, hiếu nghĩa, nơi hiền tài được sinh ra.

Theo Diên Khánh/hanoimoi.com.vn

http://nhipsonghanoi.hanoimoi.com.vn/tin-tuc/Xua-va-nay/822631/net-xua-noi-cuoi-nguon-song-to

Có thể bạn quan tâm

Ý kiến bạn đọc

Nên xem

Đã có hơn 1.300 lượt ý kiến góp ý sửa đổi Hiến pháp qua VNeID

Đã có hơn 1.300 lượt ý kiến góp ý sửa đổi Hiến pháp qua VNeID

Chiều 7/5, tiếp tục Kỳ họp thứ 9, Quốc hội thảo luận tại tổ về Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013. Qua thảo luận, các ý kiến phát biểu đều bày tỏ sự đồng thuận, nhất trí cao với các nội dung dự kiến sửa đổi.
Nhà Triển lãm Việt Nam trở thành một trong những điểm thu hút hàng đầu của Expo 2025

Nhà Triển lãm Việt Nam trở thành một trong những điểm thu hút hàng đầu của Expo 2025

Trong kỳ nghỉ dài được mệnh danh là “Tuần lễ vàng” của người dân Nhật Bản, Nhà Triển lãm Việt Nam đã trở thành một trong những điểm thu hút hàng đầu của Expo 2025 Osaka, Kansai, Nhật Bản. Ước tính đã có gần 25.000 khách tham quan Nhà Triển lãm Việt Nam trong 7 ngày (30/4 - 6/5/2025).
Toàn văn: Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân

Toàn văn: Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân

Thay mặt Bộ Chính trị, Tổng Bí thư Tô Lâm vừa ký Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân. Báo Lao động Thủ đô trân trọng giới thiệu toàn văn Nghị quyết này.
"Tình đất phù sa" ngợi ca vẻ đẹp đồng bằng Bắc Bộ

"Tình đất phù sa" ngợi ca vẻ đẹp đồng bằng Bắc Bộ

Tiếp nối thành công của các tác phẩm "Tình ta Hà Tĩnh" và "Biển trời quê hương", nhạc sĩ Ngọc Lê Ninh vừa cho ra mắt ca khúc mới mang tên "Tình đất phù sa" ngợi ca vẻ đẹp của đồng bằng Bắc Bộ, nơi hội tụ những giá trị văn hóa lịch sử lâu đời cùng những tiềm năng kinh tế to lớn.
Khẩn trương thực hiện việc sửa chữa, đảm bảo quyền lợi học tập của học sinh

Khẩn trương thực hiện việc sửa chữa, đảm bảo quyền lợi học tập của học sinh

Liên quan đến sự việc vữa trên trần lớp học rơi xuống khiến một học sinh Trường Trung học cơ sở Thanh Quan (quận Hoàn Kiếm) bị rạn mắt cá chân, chiều 7/5, Ủy ban nhân dân (UBND) quận Hoàn Kiếm đã có thông tin chính thức.
Thực hư lòng se điếu giá bạc triệu 1kg

Thực hư lòng se điếu giá bạc triệu 1kg

Video lan truyền trên Internet ghi cảnh chủ quán ăn khoe bộ “lòng se điếu” dài đến hơn 40m đang gây nhiều tranh cãi trên mạng xã hội. Trên nhiều hội nhóm, một kg lòng se điếu được “hét” giá từ 800.000 đến 1 triệu đồng/kg. Đằng sau món ăn đang "gây sốt" này là những câu hỏi lớn về nguồn gốc và mức độ an toàn thực phẩm khiến người tiêu dùng không thể làm ngơ.
Tàu điện lớn nhất thế giới hạ thủy: Bước ngoặt xanh cho ngành vận tải biển

Tàu điện lớn nhất thế giới hạ thủy: Bước ngoặt xanh cho ngành vận tải biển

Mới đây, tàu hai thân chạy điện lớn nhất thế giới Hull 096 với tên gọi China Zorrilla chính thức hạ thủy tại Hobart, Tasmania, đánh dấu một cột mốc lịch sử trong nỗ lực điện khí hóa ngành vận tải biển. Với bộ pin nặng hơn 250 tấn và sức chứa ấn tượng, con tàu đại diện cho một bước tiến mới hướng đến vận tải phát thải thấp.

Tin khác

Ký ức người lính xe tăng về ngày đất nước liền một dải

Ký ức người lính xe tăng về ngày đất nước liền một dải

Chiến tranh đã lùi xa, nhưng ký ức về những tháng năm hoa lửa vẫn in đậm trong tâm trí những người lính trận. Đặc biệt, trong những ngày tháng Tư lịch sử - khi cả nước hân hoan kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025), những kỷ niệm xưa lại ùa về, sống động như mới hôm qua. Mang trong mình phẩm chất cao quý của “Bộ đội Cụ Hồ” - ông Nguyễn Tiến Thưởng người lính xe tăng năm xưa nay vẫn vững vàng trên một mặt trận khác. Ông đồng hành cùng các cựu chiến binh thị xã Sơn Tây tiếp tục dựng xây quê hương, vun đắp hòa bình bằng nghị lực, tình yêu nước và khát vọng cống hiến không ngơi nghỉ.
Bản lĩnh thép của Công an Thủ đô trong kháng chiến chống Mỹ

Bản lĩnh thép của Công an Thủ đô trong kháng chiến chống Mỹ

Chiến thắng mùa Xuân 1975 là bản anh hùng ca của cả dân tộc. Lịch sử mãi ghi tạc chiến công hiển hách của những đoàn quân rầm rập tiến về giải phóng miền Nam. Nhưng trong bản thiên anh hùng ca vĩ đại ấy, có đóng góp của lực lượng Công an Thủ đô - họ là những người giữ vững an ninh trật tự, là "lá chắn thép" bảo vệ hậu phương lớn, góp phần không nhỏ vào thắng lợi cuối cùng.
Hàng nghìn người đến Quảng trường Ba Đình từ sáng sớm để xem lễ thượng cờ ngày 30/4

Hàng nghìn người đến Quảng trường Ba Đình từ sáng sớm để xem lễ thượng cờ ngày 30/4

Sáng sớm ngày 30/4, hàng ngàn người dân đã có mặt tại quảng trường Ba Đình (Hà Nội) để chứng kiến nghi lễ thượng cờ nhân dịp kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.
Xúc động hình ảnh người dân Thủ đô và du khách trang nghiêm tại Lễ chào cờ sáng 30/4 lịch sử trước Lăng Bác

Xúc động hình ảnh người dân Thủ đô và du khách trang nghiêm tại Lễ chào cờ sáng 30/4 lịch sử trước Lăng Bác

Sáng 30/4 lịch sử, tại Thủ đô Hà Nội hàng nghìn người con đất Việt cùng hội tụ về Quảng trường Ba Đình linh thiêng, nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh yên nghỉ. Không quản đường xá xa xôi, không phân biệt tuổi tác, tất cả đều có chung một lòng kính yêu vô hạn dành cho Bác và tình yêu với Tổ quốc. Đồng thời, dự Lễ chào cờ trước Lăng Bác.
Màn pháo hoa chào mừng kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước

Màn pháo hoa chào mừng kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước

Tối 27/4, ngay sau khi kết thúc chương trình "Vang mãi khúc khải hoàn", tại khu vực sân khấu đa năng Công viên Thống Nhất, 600 quả pháo tầm cao cùng 90 giàn pháo hoa tầm thấp đã thắp sáng bầu trời Hà Nội. Sự kết hợp "mãn nhãn" giữa ánh sáng, âm thanh đã tạo nên cảm xúc tự hào dâng trào trong lòng người dân Thủ đô.
Công an Hà Nội tri ân các thế hệ đi trước nhân dịp kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam

Công an Hà Nội tri ân các thế hệ đi trước nhân dịp kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam

Trong khuôn khổ các hoạt động chính trị kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025), Đoàn công tác của Công an thành phố Hà Nội đã đến thăm hỏi tặng quà tri ân những đóng góp đối với sự nghiệp cách mạng của các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Công an Thủ đô.
Quạt giấy Chàng Sơn khẳng định sức sống lâu bền của làng nghề truyền thống

Quạt giấy Chàng Sơn khẳng định sức sống lâu bền của làng nghề truyền thống

Làng Chàng Sơn, xã Thạch Xá (huyện Thạch Thất, Hà Nội) từ lâu đã có nghề làm quạt giấy nổi tiếng bao đời nay. Trải qua những thăng trầm của nghề, quạt giấy Chàng Sơn nay đã vươn mình ra thế giới, nhận được nhiều sự yêu thích của bạn bè khắp bốn phương, góp phần bảo tồn nét văn hóa xưa.
Ước vọng một Hà Nội hào hoa, quyến rũ

Ước vọng một Hà Nội hào hoa, quyến rũ

Hà Nội những ngày cuối xuân thời tiết se se lạnh. Khi trời đã ngả chiều, “xách" xe dạo một vòng từ hồ Gươm, qua Công viên Thống Nhất đến đường Láng, nơi công nhân đang ngày đêm cải tạo sông Tô Lịch… bất chợt nhớ đến lời bài hát “Trời Hà Nội xanh”: Xanh xanh thắm bầu trời xanh Hà Nội/Hồ Gươm xanh như mái tóc em xanh/Thân thương quá nụ cười người Hà Nội/Đã gặp rồi mà bồi hồi nhớ mãi Hà Nội ơi…
Giữ gìn và phát triển nghề thêu tay truyền thống

Giữ gìn và phát triển nghề thêu tay truyền thống

Từ xưa đến nay, những nghệ nhân làng thêu tay truyền thống Quất Động (huyện Thường Tín, Hà Nội) vẫn duy trì tạo ra những sản phẩm cầu kỳ và tinh tế, khéo léo trong từng đường kim mũi chỉ.
"Trả lại" không gian hồ Gươm mà cha ông đã dựng nền

"Trả lại" không gian hồ Gươm mà cha ông đã dựng nền

Nhằm phát huy giá trị không gian di tích quốc gia đặc biệt hồ Hoàn Kiếm và phụ cận, UBND thành phố Hà Nội là quyết định nghiên cứu quy hoạch, cải tạo, chỉnh trang, tái thiết một số khu vực xung quanh hồ theo hướng tăng cường không gian mở, phục vụ cộng đồng, vấn đề này đang nhận được những ý kiến tán đồng cao của các chuyên gia đô thị, cũng như người dân.
Xem thêm
Phiên bản di động