Những năm gần đây, công tác cải cách thủ tục hành chính của thành phố Hà Nội có nhiều chuyển biến tích cực, thực chất, hiệu quả, được Trung ương và người dân, doanh nghiệp ủng hộ, ghi nhận. Với phần lớn thủ tục hành chính liên quan đến người dân được giải quyết tại cơ sở thuộc lĩnh vực tư pháp - hộ tịch, cán bộ, công chức ngành Tư pháp Thủ đô đã và đang đóng góp quan trọng vào thành công chung đó. Bằng tinh thần trách nhiệm, tâm huyết và yêu nghề, nhiều cán bộ tư pháp đã đề xuất các mô hình sáng kiến cải cách, tạo thuận lợi cho Nhân dân, góp phần xây dựng chính quyền kiến tạo, hành động, phục vụ.

Hiện nay, tại thành phố Hà Nội, Ủy ban nhân dân (UBND) cấp phường có thẩm quyền giải quyết 38 thủ tục thuộc lĩnh vực tư pháp. Ở cấp quận và thành phố, số lượng thủ tục hành chính thuộc lĩnh vực tư pháp liên quan trực tiếp đến người dân cũng chiếm số lượng không nhỏ.

Với phần lớn thủ tục hành chính liên quan đến người dân được giải quyết tại cơ sở thuộc lĩnh vực tư pháp - hộ tịch như vậy, những đổi mới, cải cách của ngành Tư pháp trong lĩnh vực sẽ tạo thay đổi đáng kể trong “bức tranh” giải quyết thủ tục hành chính cho người dân. Việc cải tiến quy trình giải quyết các thủ tục như chứng thực, đăng ký khai sinh, khai tử, kết hôn... không chỉ góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ công mà còn thể hiện rõ quyết tâm và nỗ lực của ngành Tư pháp trong việc xây dựng một nền hành chính phục vụ.

Vài năm trước đây, tình trạng quá tải, chậm trễ trong giải quyết thủ tục chứng thực đã xảy ra tại nhiều xã, phường của Thủ đô, gây bức xúc cho người dân. Để khắc phục thực trạng này, cùng với việc tập huấn, bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn để tăng tính chuyên nghiệp trong thực thi công vụ cho công chức, Sở Tư pháp thành phố Hà Nội trình UBND Thành phố Đề án “Thí điểm ủy quyền cho công chức tư pháp - hộ tịch ký một số văn bản chứng thực thuộc thẩm quyền của UBND cấp xã”, đồng thời kiến nghị với Bộ Tư pháp, nhằm rút ngắn thời gian giải quyết, giảm chi phí tuân thủ trong lĩnh vực chứng thực.

Ghi nhận đề nghị của địa phương, trong soạn thảo Nghị định số 32/2021/NĐ-CP quy định chi tiết và biện pháp thi hành Nghị quyết số 97/2019/QH14 của Quốc hội về thí điểm tổ chức mô hình chính quyền đô thị tại thành phố Hà Nội, Bộ Tư pháp đã đề xuất cho phép UBND các phường trên địa bàn thành phố Hà Nội được thí điểm Chủ tịch UBND phường ủy quyền cho công chức tư pháp, hộ tịch đủ điều kiện được ký chứng thực bản sao từ bản chính, chứng thực chữ ký.

Qua thời gian thực hiện thí điểm hiệu quả, Sở Tư pháp thành phố Hà Nội đã kiến nghị, đề xuất Bộ Tư pháp đề nghị sửa đổi, bổ sung Nghị định số 23/2015/NĐ-CP về cấp bản sao từ sổ gốc, chứng thực bản sao từ bản chính, chứng thực chữ ký và chứng thực hợp đồng, giao dịch theo hướng cho phép Chủ tịch UBND cấp xã ủy quyền cho công chức tư pháp - hộ tịch ký chứng thực đối với thủ tục chứng thực bản sao từ bản chính, chứng thực chữ ký.

Sau khi Nghị định 07/2025/NĐ-CP được ban hành, thành phố Hà Nội đã thực hiện đồng loạt Chủ tịch UBND cấp phường ủy quyền cho công chức tư pháp - hộ tịch ký chứng thực, giải quyết dứt điểm tình trạng quá tải, người dân phải chờ đợi, đi lại nhiều lần để làm thủ tục chứng thực bản sao từ bản chính, chứng thực chữ ký.

Cải cách này cũng được đánh giá là một trong những kết quả nổi bật trong công tác cải cách thủ tục hành chính của Hà Nội. Với hàng triệu hồ sơ chứng thực mỗi năm, lợi ích thu được cả về thời gian, tiết kiệm chi phí và công sức cho người dân là rất lớn...

-Việc ủy quyền cho cán bộ tư pháp - hộ tịch cấp phường trực tiếp ký chứng thực bản sao từ bản chính, chứng thực chữ ký đã khắc phục được tình trạng phải chờ đợi lâu cho người dân. Tuy nhiên, do đặc thù công việc, việc đi làm thủ tục hành chính trong giờ hành chính với nhiều người gặp không ít khó khăn, buộc họ phải xin nghỉ làm sớm hoặc đi làm muộn. Thấu hiểu điều này, nhiều xã, phường trên địa bàn Thủ đô đã bố trí cán bộ tư pháp làm thêm ngoài giờ để hỗ trợ người dân, tiêu biểu như phường Đội Cấn, quận Ba Đình, Hà Nội với mô hình “Chứng thực không chờ, ngoài giờ hành chính”.

Theo đó, người dân có thể đến Bộ phận “một cửa” phường Đội Cấn thực hiện thủ tục hành chính chứng thực chữ ký và chứng thực bản sao từ bản chính đến 17h30 các ngày thứ ba và thứ năm hằng tuần. Dành thuận lợi này cho người dân, hai công chức tư pháp - hộ tịch của phường sẽ đi làm về muộn hơn thường lệ vào những ngày này.

Trưởng thành từ cán bộ tư pháp - hộ tịch, bà Ngô Thị Minh Hằng, Chủ tịch UBND phường Đội Cấn rất thấu hiểu những khó khăn, bất cập trong lĩnh vực tư pháp ở cơ sở cần khắc phục. Bà Hằng cho hay, phường Đội Cấn có trụ sở chật hẹp, việc lưu trữ bằng bản giấy rất khó khăn, nên vài năm trước đây, từ khi chưa có chỉ đạo việc số hóa sổ hộ tịch, để thuận tiện cho quản lý, công chức tư pháp - hộ tịch của phường đã tranh thủ làm ngoài giờ, tự cập nhật toàn bộ thông tin khai sinh, khai tử, kết hôn... của công dân trên địa bàn vào máy tính, giúp cho 100% hồ sơ lưu của phường được số hóa.

Từ thực tiễn quản lý, bà Ngô Thị Minh Hằng cho hay: Những năm gần đây, việc cải cách giải quyết thủ tục hành chính lĩnh vực tư pháp, hộ tịch có rất nhiều tiến bộ, giúp cho công tác quản lý của chính quyền cơ sở thêm nhiều thuận lợi.

Ngoài việc ủy quyền ký chứng thực, thực hiện liên thông nhiều nhóm thủ tục, mới đây nhất là khi làm các thủ tục đăng ký khai sinh, khai tử, kết hôn... người dân không phải xuất trình Giấy đăng ký kết hôn, Giấy chứng sinh, Căn cước công dân; hoặc hoàn toàn có thể làm thủ tục đăng ký trực tuyến... đã mang lại sự hài lòng cho công dân, tổ chức. Với người già yếu, khi làm các thủ tục cần có chữ ký của công dân, công chức tư pháp - hộ tịch đến tận nhà để hỗ trợ làm thủ tục. “Người dân đồng tình, đánh giá rất cao những thay đổi này của ngành Tư pháp”, bà Hằng cho biết.

Chủ tịch UBND phường Đội Cấn cũng phấn khởi chia sẻ luôn nhận được sự phối hợp hỗ trợ rất tốt của Phòng Tư pháp quận Ba Đình. “Mỗi khi có vấn đề vướng mắc, chúng tôi chỉ cần gọi điện là được hướng dẫn, chứ không phải chờ gửi văn bản, nên các vướng mắc được giải quyết rất kịp thời. Những việc mà Phòng Tư pháp không xử lý được, thì lại liên hệ ngay với Sở Tư pháp để xin ý kiến. Phải nói là có sự phối hợp rất tốt trong ngành dọc”, theo bà Hằng.

Giải quyết thủ tục hành chính nhanh gọn hơn không chỉ mang lại sự phấn khởi cho người dân vì tiết kiệm được thời gian, chi phí, mà còn mang đến niềm vui cho công chức. Ông Bùi Quang Huy, công chức tư pháp - hộ tịch phường Đội Cấn cho hay, người dân đến UBND phường được làm thủ tục ngay thì rất phấn khởi. Người dân vui vẻ cũng khiến cán bộ, công chức như anh thấy vui hơn, cảm thấy công việc của mình hiệu quả, cống hiến hơn.

Nhìn lại 5 năm trước đây, khi mới đảm nhận công tác tư pháp - hộ tịch, anh Huy cho hay, quy trình, thời gian giải quyết, giấy tờ công dân phải nộp, phải xuất trình... khi giải quyết các thủ tục hành chính lĩnh vực tư pháp, hộ tịch ở cấp phường đã được rút gọn rất nhiều. “Việc phục vụ Nhân dân được đề cao hàng đầu. Cải cách của ngành Tư pháp đã thật sự tạo thuận lợi cho công dân lên một bậc mới, nhất là việc chứng thực do công chức được ủy quyền trực tiếp ký”, ông Huy cho hay.

Sau khi đón con tan học, tiện trên đường đi làm về, chị Nguyễn Hoài Anh (trú tại phường Tứ Liên, quận Tây Hồ) ghé qua UBND phường Đội Cấn để làm thủ tục chứng thực bản sao từ bản chính. Chị vui vẻ chia sẻ: “Trước đây, mỗi lần cần làm thủ tục chứng thực, tôi phải xin sếp về sớm, vì bắt buộc phải làm trong giờ hành chính, nhưng gần đây, phường Đội Cấn giải quyết thủ tục ngoài giờ cho người dân, nên tôi thường tranh thủ đến sau giờ làm. Tôi rất cảm ơn cán bộ phường đã làm việc ngoài giờ, nhận vất vả về mình để mang đến sự tiện lợi cho người dân”.

Quận Ba Đình cũng là một trong những đơn vị có nhiều sáng kiến trong cải cách giải quyết thủ tục hành chính của Thủ đô. Nhiều mô hình đã được triển khai, mang lại hiệu quả thiết thực như: “Ngày không chờ”, “5 thủ tục, 5 giải quyết tại chỗ”, “Đội phản ứng nhanh trong hỗ trợ giải quyết thủ tục hành chính”; “Công dân số” của phường Quán Thánh; “Bộ phận làm ngay” của Bộ phận “một cửa” UBND quận và UBND phường Cống Vị; “giải quyết thủ tục hành chính ngoài giờ hành chính” của UBND phường Nguyễn Trung Trực; "Ngày thứ 6 hạnh phúc, ấm áp” của phường Phúc Xá...

Trong đó, mô hình “Bộ phận làm ngay” được áp dụng với 5 thủ tục về chứng thực, mô hình “5 thủ tục - 5 giải quyết tại chỗ” cũng áp dụng với thủ tục chứng thực bản sao từ bản chính, chứng thực chữ ký, đăng ký kết hôn, đăng ký khai sinh, đăng ký khai tử; mô hình “Ngày thứ 6 hạnh phúc, ấm áp” lại hỗ trợ công dân thực hiện thủ tục đăng ký kết hôn và trao Giấy chứng nhận kết hôn ngay trong ngày tại trụ sở UBND phường theo hình thức cưới văn minh...

Nhằm thúc đẩy số hóa kết quả giải quyết thủ tục hành chính, tạo thói quen cho người dân dùng giấy tờ hộ tịch được chứng thực điện tử, từ năm 2022, bà Lê Thị Thùy Linh, công chức tư pháp - hộ tịch phường Kim Mã, quận Ba Đình xây dựng mô hình “Một thủ tục hành chính, hai kết quả” thực hiện trên ba thủ tục hành chính: Đăng ký khai sinh, đăng ký kết hôn, đăng ký khai tử.

Theo đó, công dân khi thực hiện một trong các thủ tục hành chính nêu trên, ngoài việc nhận kết quả bản chính giấy tờ hộ tịch, còn được nhận thêm một bản sao chứng thực điện tử miễn phí. Sáng kiến này đã góp phần thúc đẩy việc số hóa giấy các kết quả giải quyết thủ tục hành chính, tạo thói quen cho người dân, doanh nghiệp trong việc sử dụng các giấy tờ hộ tịch được chứng thực điện tử...

Mười năm gắn bó với công tác tư pháp cơ sở, ông Nguyễn Việt Hùng, công chức tư pháp - hộ tịch của thị trấn Sóc Sơn, huyện Sóc Sơn, Hà Nội được người dân địa phương biết đến là một công chức yêu nghề, tâm huyết, trách nhiệm, tác giả của nhiều sáng kiến trong công việc.

Hầu như mỗi năm, ông đều có các sáng kiến kinh nghiệm được công nhận và nhiều cơ quan, đơn vị học hỏi, nhân rộng. Năm 2016, ông Hùng có sáng kiến: “Nâng cao chất lượng, hiệu quả thực hiện thủ tục hành chính công trực tuyến trong lĩnh vực khai sinh, khai tử trên địa bàn thị trấn Sóc Sơn”; năm 2017 có sáng kiến: “Những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác tư pháp - hộ tịch và công tác quản lý dân cư trên địa bàn thị trấn Sóc Sơn”; năm 2018 sáng kiến: “Ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác thi đua khen thưởng; đánh giá, xếp loại cán bộ, công chức, đảng viên và các tổ chức, đoàn thể”.

Cũng từ năm 2018, ông Hùng đã “số hóa” các dữ liệu hộ tịch của công dân đang được lưu giữ tại địa phương, giúp cho công tác tư pháp - hộ tịch của thị trấn được thực hiện thuận tiện, nhanh chóng và chính xác.

Năm 2019, ông Hùng tìm hiểu, nghiên cứu và tạo ra mã QR của các loại thủ tục hành chính công được thực hiện trực tuyến trên cổng Dịch vụ công của thành phố Hà Nội và một số Bộ, ngành khác; năm 2021 ông Hùng tiếp tục sáng kiến “Tạo mã QR để thực hiện dịch vụ công trực tuyến tại bộ phận Một cửa - UBND thị trấn Sóc Sơn”, trực tiếp hướng dẫn cho thành viên các tổ chuyển đổi số, và công dân trên địa bàn tạo lập trên 1.000 tài khoản trên cổng dịch vụ công quốc gia... giúp cho công dân thực hiện các loại thủ tục hành chính công trực tuyến được thuận tiện, dễ dàng hơn.

Để nâng cao hiệu quả trong việc tiếp nhận, giải quyết các thủ tục hành chính, ông Hùng đã biên soạn tài liệu hướng dẫn chi tiết cách thức thực hiện từng loại thủ tục hành chính, và gửi cho công dân qua zalo, messenger, tích cực tuyên truyền trên các trang thông tin điện tử của địa phương để người dân nắm bắt được các yêu cầu, điều kiện khi thực hiện các thủ tục.

Ông Hùng chia sẻ: “Để hoàn thành tốt nhiệm vụ, bản thân tôi không ngừng rèn luyện, học hỏi, luôn làm việc với thái độ cầu thị, nghiêm túc để tự hoàn thiện bản thân. Tôi cũng luôn đổi mới phương pháp làm việc, cập nhật các kiến thức khoa học, khai thác triệt để công nghệ thông tin ứng dụng vào công việc, đúc rút kinh nghiệm để công việc được giải quyết một cách khoa học, giúp cho hiệu quả công tác đạt chất lượng ngày càng cao, bắt kịp với những tiến bộ của thời đại.

Đồng thời, ông Hùng tích cực phối hợp với các cơ quan, đơn vị trên địa bàn huyện để thực hiện công tác chuyển đổi số; hỗ trợ một số địa phương bạn thực hiện nghiệp vụ chứng thực điện tử trên cổng Dịch vụ công quốc gia và ký số các văn bản của UBND cấp xã trên phần mềm quản lý văn bản; phối hợp với Phòng Văn hóa và Thông tin huyện sản xuất 6 video clip “Hướng dẫn thực hiện thủ tục hành chính công trực tuyến”, đăng tải lên Youtube và các trang thông tin điện tử của các xã, thị trấn để tuyên truyền, thu hút hàng chục nghìn lượt xem...

Nội dung: Phương Thảo | Đồ họa: Đức Hà