Với phương châm: "Làm ba ca bốn kíp; đội nắng, đội rét, ăn tranh thủ, ngủ khẩn trương", bất chấp cái rét, cái ẩm ướt của những ngày Hà Nội nồm ẩm, đội ngũ kỹ sư, người lao động vẫn miệt mài làm việc trên những công trình trọng điểm của Thủ đô để cùng Đảng bộ, chính quyền Thành phố quyết tâm đưa các dự án hoàn thành, hoàn thành vượt tiến độ...

Xác định hạ tầng là "đòn bẩy" cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Cùng với triển khai thực hiện đồng bộ các giải pháp phát triển kinh tế - xã hội, Hà Nội đã và đang dành nhiều nguồn lực đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, nhất là hạ tầng giao thông. Nhiều dự án, công trình giao thông, công trình phục vụ dân sinh được triển khai với tầm nhìn chiến lược, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt, sản xuất của nhân dân.

Hà Nội đang có những chuyển biến vô cùng mạnh mẽ từ cách nghĩ, cách làm, ngày càng quyết liệt hơn, sáng tạo hơn trong đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông khung. Hiệu quả thực tế đã rất rõ nét với hàng loạt dự án, công trình lớn được hoàn thành, hoặc chuẩn bị đầu tư kỹ càng, nhanh chóng.

Theo đó, năm 2025, Thành phố có 282 dự án được cấp vốn đầu tư công xây dựng cơ bản tập trung, trong đó 233 dự án chuyển tiếp, 49 dự án xây mới. Có 84 dự án sẽ hoàn thành trong năm nay, trong đó 76 dự án chuyển tiếp và 8 dự án mới.

Theo Cục Thống kê thành phố Hà Nội, với khối lượng công việc "khổng lồ" xoay quanh việc phát triển hạ tầng giao thông Thủ đô, các nguồn lực dành cho các công trình này tương đối lớn. Cụ thể, theo tính toán, kế hoạch đầu tư bằng nguồn vốn ngân sách địa phương năm 2025 gần 104,6 nghìn tỷ đồng, tăng 26,2% so với kế hoạch vốn của năm 2024. Trong đó, nguồn Thành phố được Trung ương hỗ trợ đầu tư theo mục tiêu là 12,4 nghìn tỷ đồng, tăng 74%.

Đến nay, các dự án, công trình trọng điểm trên địa bàn thành phố đang gấp rút thi công khẩn trương, sớm hoàn thành các hạng mục theo kế hoạch đặt ra. Đáng chú ý, tình hình thực hiện một số công trình, dự án trên địa bàn thành phố hiện đã có nhiều chuyển biến tích cực. Cụ thể, Dự án đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô, đây là dự án thuộc nhóm dự án quan trọng quốc gia, tuyến đường đi qua 3 tỉnh, thành phố (Hà Nội, Hưng Yên và Bắc Ninh), kết nối cao tốc Hà Nội - Lào Cai và Nội Bài - Hạ Long. Dự án có tổng chiều dài 112,8 km với tổng mức đầu tư giai đoạn 1 hơn 75 nghìn tỷ đồng, tổng khối lượng giải phóng mặt bằng 1.386 ha, trên tuyến xây dựng 3 cầu lớn vượt sông Hồng, sông Đuống và 8 nút giao khác. Sau hơn 1 năm khởi công, đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô Hà Nội đang dần hình thành, đã giải ngân 14,2% kế hoạch vốn.

Dự án đường Vành đai 1, đoạn Hoàng Cầu - Voi Phục (giai đoạn 1) có chiều dài 2,3 km, mặt cắt ngang 50 m và hợp phần 2 cầu vượt tại nút giao Láng Hạ - Nguyễn Chí Thanh. Điểm đầu tuyến đường giao với đường Cát Linh - La Thành - Yên Lãng tại Hoàng Cầu (quận Đống Đa) và điểm cuối tại nút giao thông Voi Phục (quận Ba Đình).

Mức đầu tư giai đoạn 1 dự án hơn 7,2 nghìn tỷ đồng từ nguồn ngân sách Thành phố, trong đó chi phí xây dựng 627 tỷ đồng, chi phí giải phóng mặt bằng 5,8 nghìn tỷ đồng. Đến nay dự án đã giải ngân 50,8% kế hoạch vốn.

Dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 6 đoạn Ba La - Xuân Mai cải tạo 21,7 km, đoạn nút giao Ba La quận Hà Đông đến Thị trấn Xuân Mai huyện Chương Mỹ. Dự án nâng cấp thành 4 - 6 làn xe, vận tốc thiết kế 80 km/h, chiều rộng nền đường được mở 50m - 60m góp phần hoàn chỉnh trục đường hướng tâm kết nối Quốc lộ 21A đường Hồ Chí Minh và tuyến đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô. Tổng vốn đầu tư 8,1 nghìn tỷ đồng từ nguồn ngân sách Thành phố, trong đó trên 5,1 nghìn tỷ đồng giải phóng mặt bằng; 2,9 nghìn tỷ đồng chi phí xây dựng, mua sắm thiết bị. Đến nay dự án đã giải ngân 15,2% kế hoạch vốn.

Dự án tuyến đường cao tốc Đại lộ Thăng Long, đoạn nối từ Quốc lộ 21 đến cao tốc Hà Nội - Hòa Bình có chiều dài 6,7 km, điểm đầu kết nối giữa cao tốc Đại lộ Thăng Long với Quốc lộ 21, xã Thạch Hòa, huyện Thạch Thất, điểm cuối kết nối với đường Hòa Lạc - Hòa Bình; mặt cắt ngang từ 120m - 180m. Tổng mức đầu tư toàn dự án 5,2 nghìn tỷ đồng. Đến nay dự án đã giải ngân 22,4% kế hoạch vốn.

Dự án hệ thống xử lý nước thải Yên Xá thành phố Hà Nội có mức đầu tư 16,3 nghìn tỷ đồng, trong đó, 84,1% vốn vay ODA từ Chính phủ Nhật Bản. Dự án bao gồm một nhà máy xử lý nước thải với công suất 270 nghìn m3/ngày đêm và tuyến cống gom nước thải dọc sông Tô Lịch, sông Lừ, sông Sét, một phần sông Nhuệ với diện tích phục vụ khoảng 4.874 ha. Đến nay, hệ thống dẫn nước thải từ sông Tô Lịch về nhà máy trên để xử lý đã cơ bản hoàn thành, trong 6 tháng đầu năm 2025, nhà máy xử lý nước thải Yên Xá đi vào vận hành thử nghiệm. Đến nay dự án đã giải ngân 36,3% kế hoạch vốn.

Đáng chú ý, mới đây nhất (ngày 5/3), Văn phòng UBND thành phố Hà Nội ban hành thông báo kết luận, chỉ đạo của Chủ tịch UBND Thành phố Trần Sỹ Thanh tại buổi họp nghe báo cáo về kế hoạch xây dựng cầu Tứ Liên và đường dẫn hai đầu cầu, cầu Trần Hưng Đạo, cầu Ngọc Hồi và đường dẫn hai đầu cầu. Theo đó, Thành phố quyết tâm khởi công xây dựng cầu Tứ Liên và đường dẫn hai đầu cầu trong dịp 19/5/2025 và sau đó tiếp tục khởi công xây dựng cầu Trần Hưng Đạo. UBND Thành phố giao Sở Xây dựng chủ trì, phối hợp với các đơn vị có liên quan hoàn chỉnh kế hoạch chi tiết để đảm bảo tiến độ nêu trên.

Về phương án tuyến, vị trí tuyến, yêu cầu Sở Quy hoạch - Kiến trúc, Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình giao thông thành phố khẩn trương phối hợp với UBND các quận, huyện có liên quan thực hiện theo đúng chỉ đạo của UBND Thành phố. Về việc lựa chọn nhà thầu thực hiện các gói thầu tư vấn đối với dự án đầu tư xây dựng cầu Tứ Liên và đường dẫn hai đầu cầu (đoạn từ nút giao với đường Nghi Tàm đến nút giao với đường Trường Sa) và xây dựng cầu Trần Hưng Đạo, Thành phố giao Sở Xây dựng chủ trì cùng Sở Tài chính, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình giao thông Thành phố nghiên cứu, áp dụng các quy định của pháp luật mới ban hành để thực hiện chỉ định thầu, rút ngắn thời gian thực hiện; trường hợp cần thiết, báo cáo UBND Thành phố xem xét, chỉ đạo, báo cáo cơ quan có thẩm quyền khi triển khai.

Đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô là dự án trọng điểm quốc gia, có chiều dài 112,8km đi qua thành phố Hà Nội và 2 tỉnh Hưng Yên, Bắc Ninh với tổng mức đầu tư hơn 85.000 tỷ đồng. Tại địa phận Hà Nội, tuyến đường dài 58,2km, đi qua 7 quận, huyện: Sóc Sơn, Mê Linh, Hoài Đức, Đan Phượng, Hà Đông, Thanh Oai, Thường Tín. Dự án có kế hoạch hoàn thành năm 2026 và đưa vào khai thác năm 2027. Chính bởi tầm quan trọng đặc biệt đó, trên các công trình thi công dự án, đâu đâu cũng rộn lên tiếng máy vào ca, tiếng đất đá cựa mình. Đội ngũ công nhân lao động tại dự án thi công trọng điểm đều thể hiện tinh thần "chỉ bàn làm, không bàn lùi" với quyết tâm cán đích vượt tiến độ đề ra.

Anh Nguyễn Trung Thành, công nhân lái máy của Công ty cổ phần sông Hồng, khu vực thi công gói thầu số 11 Dự án đầu tư xây dựng đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô Hà Nội là một trong nhiều công nhân, kỹ sư luôn túc trực trên công trường bất kể mưa gió. Anh Thành chia sẻ, ngay từ những ngày đầu năm, tinh thần làm việc khẩn trương, nghiêm túc được quán triệt đến từng người lao động như anh. Tính riêng tại gói thầu số 11, liên doanh nhà thầu (Công ty cổ phần Tập đoàn Cienco4 - Công ty cổ phần Thương mại và xây dựng Hoàng Long - Công ty cổ phần Xây dựng sông Hồng) đã huy động hơn 120 công nhân, 40 đầu máy, thiết bị và 40 ô tô làm nhiệm vụ vận chuyển nguyên vật liệu phục vụ công trường.

Anh Nguyễn Tuấn Nhân, Đội trưởng Thi công, Công ty cổ phần Tập đoàn Cienco4 chia sẻ, đường song hành của tuyến Vành đai 4 sẽ hoàn thành vào tháng 6 năm 2026. Tuy nhiên, thực hiện chỉ đạo của Thành phố, đơn vị đang tăng tốc, đẩy nhanh tiến độ thi công, phấn đấu hoàn thành khối lượng công việc đề ra vào cuối năm nay.

Theo tìm hiểu từ Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình giao thông Hà Nội, hiện công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) của Dự án đạt gần 99%, di chuyển mộ đạt hơn 99%, hoàn thành 13/13 khu tái định cư và bố trí tái định cư cho các hộ dân đạt 35%, hoàn thành di chuyển 10/16 điểm giao chéo điện cao thế. Dự kiến phấn đấu hoàn thành toàn bộ công tác GPMB dự án trong quý I/2025.

Đáng chú ý, để triển khai dự án trọng điểm quốc gia vô cùng quan trọng này, GPMB được đánh giá là nhiệm vụ cực kỳ nặng nề với khối lượng công việc, nhiệm vụ khổng lồ. Với vai trò tập hợp khối đại đoàn kết toàn dân, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hà Nội từ sớm đã nhận trách nhiệm là hạt nhân giúp các cá nhân, tổ chức chung tay vào cuộc nhằm thúc đẩy nhanh nhất công tác GPMB tại 7 quận, huyện. Tại huyện Mê Linh, địa phương đã hoàn thành rất nhanh chóng công tác GPMB phục vụ thi công dự án Vành đai 4 (đoạn qua huyện), mặt trận các cấp đã phát huy vai trò đặc biệt hiệu quả.

Theo đó, Dự án đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô đoạn qua huyện Mê Linh dài 11,2km, đi qua 5 xã, cần di dời 370 ngôi mộ và diện tích giải phóng mặt bằng diện tích đất lên đến 140ha. Theo Bí thư Chi bộ, Trưởng ban Công tác Mặt trận thôn Kim Tiền, xã Kim Hoa, ông Hà Văn Quyết, thôn Kim Tiền có 3,2ha đất của 53 hộ gia đình và 24 ngôi mộ nằm rải rác ở các xứ đồng, cũng thuộc diện phải di dời, giải phóng mặt bằng. Hiểu được tầm quan trọng của dự án đường Vành đai 4, ông Quyết chủ động phối hợp chặt chẽ với các đơn vị chức năng trong việc cắm, bàn giao mốc giới và triển khai công tác đền bù, hỗ trợ giải phóng mặt bằng theo chỉ đạo của xã, huyện, thành phố. Với tinh thần nêu gương, ông Quyết đã vận động gia đình mình gương mẫu đi đầu bàn giao cho chính quyền toàn bộ hơn 1.000m2 đất nông nghiệp đang canh tác của gia đình. Cùng với đó, bằng sự kiên trì và gần gũi, khéo léo vận động của ông Quyết và các thành viên, thôn Kim Tiền trở thành thôn đầu tiên trên địa bàn xã Kim Hoa tổ chức di dời được toàn bộ 24 ngôi mộ nằm trong chỉ giới đường đỏ về nghĩa trang thôn.

Không chỉ quyết liệt trong lĩnh vực giao thông, các dự án phục vụ dân sinh thiết yếu như nạo vét sông cũng đang được quyết liệt triển khai. Chẳng hạn, để làm sạch sông Tô Lịch và bổ cập nước vào sông Tô Lịch nhằm cải thiện môi trường Thủ đô, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh giao Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật và nông nghiệp thành phố chủ trì, phối hợp với Sở Xây dựng rà soát toàn bộ các cửa xả nước thải dọc sông Tô Lịch để bổ sung hệ thống cống thu gom triệt để nước thải 2 bên sông Tô Lịch về Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá và nghiên cứu xây dựng các đập dâng trên sông Tô Lịch (bao gồm đập chữ T tại ngã ba sông Tô Lịch gần chùa Long Quang, huyện Thanh Trì và các đập cao su để giữ mực nước trên sông) để bổ sung vào Dự án hệ thống xử lý nước thải Yên Xá đang triển khai. Thành phố giao Sở Xây dựng Hà Nội chủ trì, phối hợp với Công ty TNHH Một thành viên Thoát nước Hà Nội thực hiện ngay việc nạo vét tổng thể sông Tô Lịch, cơ bản hoàn thành trong tháng 8/2025.

Ông Trịnh Ngọc Sơn - Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH Một thành viên Thoát nước Hà Nội cho biết, dự kiến, Công ty sẽ thực hiện nạo vét khoảng 50.000 m3 bùn dưới lòng sông Tô Lịch. Công ty phấn đấu hoàn thành xong trước mùa mưa năm 2025, làm sạch sông Tô Lịch, góp phần làm cho Thủ đô xanh, sạch, đẹp. Để thực hiện mục tiêu đó, Công ty đã bố trí công nhân lao động làm cả ngày và đêm. Ca ngày từ 9h đến 16h, ca đêm từ 20h đến 3h sáng hôm sau. Tính đến thời điểm hiện tại, Công ty đã thực hiện nạo vét được hơn 5.000 m3, vận chuyển về đúng nơi quy định.

Thực hiện Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 05/5/2022 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Thành ủy Hà Nội đã ban hành Nghị quyết số 18-NQ/TU ngày 30/12/2022 về "Chuyển đổi số, xây dựng thành phố Hà Nội thông minh đến năm 2025, định hướng đến năm 2030" với mục tiêu đến năm 2030, Hà Nội sẽ cơ bản trở thành thành phố thông minh, hiện đại, từng bước kết nối với mạng lưới đô thị thông minh trong khu vực và thế giới.

Qua kinh nghiệm thực tiễn triển khai trên thế giới cho thấy việc hình thành phát triển hệ thống giao thông thông minh giữ vai trò quan trọng, có tính nền tảng và là một trong các trụ cột chính của Thành phố thông minh (không thể có được thành phố thông minh nếu không phát triển được hệ thống giao thông thông minh).

Với quy mô diện tích của Thành phố khoảng 3.358,6 km² và dân số tính đến hết năm 2023 là khoảng 8,5 triệu dân được xác định là một trong những thành phố có số dân và mật độ dân cư cao của cả nước nên giao thông Hà Nội có tầm quan trọng lớn trong việc đáp ứng nhu cầu đi lại và vận chuyển hành khách và hàng hóa ngày một tăng.

Tuy nhiên, công tác đầu tư xây dựng và quản lý hệ thống giao thông vận tải hiện chưa đáp ứng được nhu cầu ngày càng lớn của người dân. Tình trạng ùn tắc giao thông, mất an toàn giao thông, ô nhiễm môi trường… là những thách thức lớn với các cơ quan quản lý giao thông Thành phố. Giải pháp hiệu quả cho những bài toán đó là ứng dụng các tiến bộ khoa học công nghệ vào công tác quản lý, điều hành giao thông. Đó chính là nội hàm của hệ thống giao thông thông minh, xu hướng phát triển của tất cả các hệ thống giao thông các nước.

Những năm gần đây, Hà Nội đã đạt được nhiều kết quả trong giải pháp này như giám sát giao thông bằng camera, giám sát các phương tiện vận tải bằng thiết bị giám sát hành trình, xây dựng một số ứng dụng phục vụ đỗ xe, tìm tuyến xe bus… Đây là những tiền đề đầu tiên để triển khai hệ thống giao thông thông minh ITS trong Thành phố.

Đặc biệt hơn cả, tại Kỳ họp thứ 19, Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội đã thông qua Đề án "Giao thông thông minh trên địa bàn thành phố Hà Nội". Ngày 11/12/2024, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội đã ban hành Quyết định số 6369/QĐ-UBND về việc phê duyệt Đề án "Giao thông thông minh trên địa bàn thành phố Hà Nội".

Đây là quyết sách đúng đắn và mang tính chất bản lề bởi khi đề án thông qua sẽ giải quyết các tồn tại, hạn chế hiện nay; hình thành hệ thống giao thông thông minh của Thành phố theo các giai đoạn, thực hiện mục tiêu đến năm 2030 Hà Nội sẽ cơ bản trở thành Thành phố thông minh, hiện đại, từng bước kết nối với mạng lưới đô thị thông minh trong khu vực và thế giới.

Trở lại với câu chuyện phát triển hạ tầng giao thông, các chuyên gia giao thông nhận định, dân số Hà Nội đến năm 2030 tăng lên khoảng 11,5 triệu người, ùn tắc giao thông diễn biến ngày càng phức tạp, sẽ tiếp tục tạo ra các gánh nặng, kìm hãm sự phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô. Bởi vậy, phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD) - một mô hình phát triển đô thị lấy giao thông công cộng làm trung tâm, tăng khả năng, sự thuận tiện cho người dân tiếp cận các điểm trung chuyển, các ga đường sắt đô thị, qua đó giảm thiểu nhu cầu sử dụng phương tiện cá nhân, khuyến khích người dân sử dụng giao thông công cộng và tạo ra các khu đô thị bền vững, thân thiện với môi trường.

Tại Thủ đô Hà Nội, việc phát triển TOD có tầm quan trọng đặc biệt, góp phần đồng bộ hóa giao thông, là giải pháp căn cơ để giảm thiểu ùn tắc. Tại Hội thảo khoa học về Phát triển hệ thống đường sắt đô thị Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, TS. KTS Lê Chính Trực, Phó Viện trưởng Viện Quy hoạch Xây dựng Hà Nội nhận định, TOD phát triển nhằm tối ưu hóa 3 chức năng chính của đô thị là: Nơi ở, nơi làm việc và giải trí, trong khu vực có khả năng đi bộ và được hỗ trợ bởi hệ thống giao thông công cộng. Theo đó, 6 đặc điểm cơ bản của vùng TOD bao gồm: Sử dụng tối đa tiềm năng của vùng đô thị hiện tại; Giảm thiểu sự xâm lấn của đô thị hóa; Liên kết chặt chẽ đất đô thị và giao thông; Giảm thiểu giao thông cá nhân; Giảm thiểu ô nhiễm môi trường; Đảm bảo đa dạng hiệu quả kiến trúc nhà ở; Thiết kế đô thị.

Rõ ràng, dưới sự lãnh đạo của Thành ủy, quản lý, điều hành của chính quyền, sự tham gia tích cực của các tổ chức chính trị - xã hội và các tầng lớp nhân dân Thủ đô công cuộc xây dựng, phát triển hạ tầng giao thông đang có những bước chuyển mạnh mẽ. Tin tưởng rằng, với tinh thần "chỉ bàn làm, không bàn lùi", khắc phục mọi khó khăn "vượt nắng thắng mưa", trong tương lai không xa, bằng sự quyết tâm không ngừng nghỉ, Hà Nội sẽ trở thành trung tâm, động lực thúc đẩy phát triển vùng đồng bằng sông Hồng, vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, vùng Thủ đô và cả nước.

---------------

Nội dung: Đinh Luyện - Thiết kế: P.Thắng