Viện lý do đang làm đề tài nghiên cứu để bán đất hiếm không hóa đơn

Ngày 13/5, phiên xét xử cựu Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Linh Ngọc cùng các bị cáo trong vụ án khai thác, buôn lậu đất hiếm tiếp tục được diễn ra ở phần xét hỏi.

Theo cáo buộc, từ năm 2019 - 2023, bị cáo Lưu Anh Tuấn, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Đất hiếm Việt Nam đã giúp bị cáo Đoàn Văn Huấn (Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Thái Dương) che giấu doanh thu từ việc bán đất hiếm, để ngoài sổ sách kế toán số tiền hơn 20 tỷ đồng, gây thất thu thuế hơn 7 tỷ đồng.

Trong đó, bị cáo Trương Thị Hiển (kế toán Công ty Đất hiếm Việt Nam) cùng bị cáo Lưu Anh Tuấn giúp bị cáo Huấn để ngoài sổ sách kế toán số tiền hơn 9 tỷ đồng theo 2 hóa đơn năm 2020 và 2021, gây thất thu số tiền thuế hơn 3 tỷ đồng.

Lưu Anh Tuấn, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Đất hiếm Việt Nam. (Ảnh: M.H)

Bị cáo Lưu Anh Tuấn còn chỉ đạo nhân viên liên hệ, trực tiếp chuyển tiền để lấy 15 hóa đơn của các Công ty cung cấp hóa chất, phản ánh số lượng vật tư đầu vào nhiều hơn thực tế mua bán với tổng trị giá hơn 16 tỷ đồng để hạch toán kế toán trái quy định, vi phạm quy định về kế toán, gây thiệt hại cho Nhà nước số tiền thuế là hơn 4 tỷ đồng.

Cáo buộc còn cho rằng, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Đất hiếm Việt Nam, chỉ đạo nhân viên dùng hồ sơ nhập khẩu nguyên liệu sản xuất xuất khẩu để hợp thức cho việc xuất khẩu trái pháp luật 473.980kg “Tổng Oxit đất hiếm” với trị giá hơn 379 tỷ đồng, được sản xuất từ nguồn đất hiếm hàm lượng TREO 18-20% mua của Công ty Thái Dương.

Trả lời thẩm vấn tại tòa, bị cáo Tuấn khai, cổ đông thành lập công ty có 6 người, trong đó bị cáo nắm 29% cổ phần và là người điều hành công ty, bởi bị cáo là người hiểu biết về đất hiếm. Bị cáo làm nghề sản xuất đất hiếm để phục vụ xuất khẩu bằng con đường chính ngạch, có khai báo hải quan điện tử.

Về mục đích chế biến sâu đất hiếm, bị cáo Lưu Anh Tuấn cho biết, sản phẩm của công ty chủ yếu xuất khẩu sang Nhật Bản, phục vụ cho các ngành điện tử, hàng không và xe điện. Đặc biệt, bị cáo nhấn mạnh: “Từ năm 1976 đến nay, Việt Nam chưa bao giờ xuất hiện sản phẩm đất hiếm xuất khẩu sang Nhật Bản, công ty bị cáo, là công ty duy nhất xuất khẩu sang Nhật cho đến thời điểm này”.

Liên quan đến nguồn nguyên liệu đầu vào, bị cáo Lưu Anh Tuấn thừa nhận đã mua 3.500 tấn đất hiếm từ Công ty Thái Dương để phục vụ 3 đề tài khoa học cấp Nhà nước. Sau khi chế biến tại nhà máy ở Hà Nam, công ty thu được ôxít đất hiếm đạt hàm lượng 97% và độ tinh khiết dưới 0,05%, trong đó một phần phục vụ nghiên cứu, phần còn lại xuất khẩu sang Nhật Bản theo hình thức chính ngạch với tổng số lượng hơn 487 tấn, thông qua hình thức xuất khẩu chính ngạch và khai báo hải quan điện tử.

Tại phiên tòa, trả lời câu hỏi của Hội đồng xét xử về việc ký hợp đồng mua đất hiếm với bị cáo Đoàn Văn Huấn, bị cáo Tuấn xác nhận 2 bên có ký kết hợp đồng, nhưng phía Công ty Thái Dương yêu cầu chỉ xuất hóa đơn giá trị thấp hơn giá trị thực tế. Khi tòa truy về việc hợp thức hóa phần nguyên liệu không có hóa đơn, bị cáo Tuấn nói: “Không cần hợp thức hóa đầu vào, vì nguyên liệu vẫn còn trong hệ thống sản xuất”. Đối với đầu ra, bị cáo Tuấn cho biết sản phẩm đã pha trộn giữa nguyên liệu hợp pháp trong nước và nguyên liệu nhập khẩu.

Trước trình bày của bị cáo Lưu Anh Tuấn, thẩm phán Trần Nam Hà hỏi bị cáo có văn bản nào thể hiện việc được giao đề tài cấp nhà nước về nghiên cứu sản xuất đất hiếm không, bị cáo cho biết sẽ nhờ luật sư chuyển đến Hội đồng xét xử. Bị cáo khẳng định thêm, bản thân đã bỏ ra 80 tỷ đồng để nghiên cứu đề tài này và được Nhà nước cấp cho 10 tỷ đồng đề làm nhiệm vụ nghiên cứu khoa học.

Về hành vi bị cáo buộc buôn lậu, Chủ tịch Công ty đất hiếm Việt Nam thừa nhận cáo trạng nhưng cho rằng vẫn còn một số điều lấn cấn. Theo trình bày của bị cáo, các tờ khai hải quan điện tử phải khai báo chính xác, đây chính là bằng chứng thể hiện vi phạm của bị cáo. Nhưng bị cáo lại không hề vi phạm gì theo tờ khai.

Bị cáo Tuấn hiện có 5 triệu cổ phần của Công ty Đất hiếm Việt Nam, tổng trị giá 50 tỷ đồng bị kê biên, phong tỏa. Ngoài ra, có 20 sổ tiết kiệm tổng giá trị 40 tỷ đồng đứng tên Phó Giám đốc Đỗ Hạnh Hương, bị cáo Tuấn xin được tòa trả lại.

Trả lời thẩm vấn tại tòa, bị cáo Trương Thị Hiển thừa nhận hóa đơn của Công ty Thái Dương không thể hiện đầy đủ lượng hàng hóa thực tế. Khi đó bị cáo gọi cho Lưu Anh Tuấn thì Tuấn bảo bị cáo gọi cho Huấn. Lúc đó Huấn nói đã trao đổi với Tuấn.

Trong khi đó, bị cáo Đỗ Hạnh Hương cho rằng mình không trực tiếp tham gia mở tờ khai hải quan mà vẫn bị cáo buộc đồng phạm tội buôn lậu với bị cáo Tuấn là điều khiến bị cáo còn băn khoăn.

Lê Thắm