Khát vọng hồi sinh đội tàu du lịch vịnh Hạ Long sau bão Yagi: Cần lối thoát từ chính sách

Thực trạng đội tàu du lịch vịnh Hạ Long

Theo báo cáo của Sở Giao thông vận tải Quảng Ninh, tính đến tháng 2/2025, tổng số tàu du lịch hoạt động trên vịnh Hạ Long là 502 chiếc, giảm 37 tàu so với năm 2016, bao gồm 174 tàu lưu trú, 324 tàu tham quan và 4 tàu nhà hàng. Con số này phản ánh sự kiểm soát chặt chẽ về số lượng tàu nhằm bảo vệ di sản và đảm bảo an toàn môi trường. Tuy nhiên, cơn bão Yagi không chỉ khiến hơn 20 con tàu bị đắm mà còn đẩy nhanh nhu cầu thay thế những con tàu sắp hết hạn sử dụng. Nhiều doanh nghiệp rơi vào khó khăn tài chính và bị kẹt trong vòng xoáy chờ đợi chính sách.

Nhiều doanh nghiệp mòn mỏi chờ đợi một quyết định mang tính bước ngoặt từ Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh: Quyết định ban hành Kế hoạch phát triển, nâng cao chất lượng đội tàu du lịch đến năm 2030. (Ảnh minh hoạ)

Dự thảo Kế hoạch phát triển đội tàu du lịch Quảng Ninh đến năm 2030 đặt mục tiêu đầy tham vọng: 100% tàu du lịch hoạt động trên vịnh Hạ Long và Bái Tử Long sẽ được đóng mới hoặc thay thế bằng vỏ thép (hoặc vật liệu tương đương), đạt tiêu chuẩn an toàn kỹ thuật, bảo vệ môi trường và tiện nghi cao cấp. Kế hoạch cũng khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào tàu có trọng tải lớn (từ 200 khách trở lên), sử dụng năng lượng xanh và đạt chuẩn 3 sao trở lên đối với tàu lưu trú và nhà hàng. Tuy nhiên, việc chậm trễ ban hành quyết định này đang khiến các doanh nghiệp đối mặt với gánh nặng vốn vay và khó khăn trong việc định hướng tương lai, đặc biệt khi phải chuẩn bị cho cả việc thay thế tàu cũ và đóng mới tàu để bù đắp thiệt hại.

Một trong những trở ngại lớn đối với sự phát triển của đội tàu du lịch vịnh Hạ Long là quy định cũ của Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh, yêu cầu các tàu tham quan khi thay thế hoặc đóng mới phải tuân thủ các mẫu thiết kế tiêu chuẩn với sức chứa cố định là 48, 72 hoặc 99 khách. Những mẫu tàu này, dù từng phù hợp để đảm bảo an toàn và quản lý số lượng du khách, giờ đây đã trở nên lạc hậu trước xu hướng du lịch hiện đại. Du khách ngày nay không chỉ tìm kiếm trải nghiệm ngắm cảnh mà còn mong muốn những dịch vụ cao cấp, tiện nghi và thẩm mỹ trên các con tàu mang phong cách độc đáo, hiện đại.

So sánh với vịnh Lan Hạ (Hải Phòng), nơi chính quyền địa phương áp dụng cách tiếp cận linh hoạt hơn, sự khác biệt là rõ ràng. Thay vì bắt buộc chủ tàu tuân theo các mẫu thiết kế cố định, Hải Phòng chỉ kiểm soát các tiêu chí về số lượng khách tối đa và chất lượng an toàn kỹ thuật. Nhờ vậy, các doanh nghiệp tại đây có thể tự do sáng tạo, thiết kế những con tàu với kiểu dáng đẹp mắt, nội thất sang trọng và tích hợp các tiện ích hiện đại như năng lượng xanh, không gian mở hay khu vực giải trí trên tàu. Kết quả là đội tàu du lịch tại vịnh Lan Hạ không chỉ đa dạng về mẫu mã mà còn mang tính thẩm mỹ cao, tạo ấn tượng mạnh mẽ với du khách, đặc biệt là khách quốc tế.

Tại vịnh Hạ Long, đội tàu hiện tại dù đáp ứng được yêu cầu cơ bản về an toàn nhưng thiếu sự đột phá về thiết kế. Nhiều du khách nhận xét rằng các con tàu tại đây có vẻ “na ná nhau”, thiếu cá tính và không đủ sức cạnh tranh với sự đa dạng của vịnh Lan Hạ. Vịnh Hạ Long vốn sở hữu vẻ đẹp thiên nhiên kỳ vĩ, được UNESCO công nhận, nhưng nếu đội tàu du lịch không được nâng cấp để xứng tầm, nguy cơ mất dần sức hút trước các điểm đến lân cận là điều khó tránh khỏi. Một con tàu đẹp, hiện đại không chỉ là phương tiện vận chuyển mà còn là một phần của trải nghiệm du lịch, góp phần quảng bá hình ảnh vịnh Hạ Long ra thế giới.

Thách thức từ quy trình phê duyệt và đóng tàu

Bên cạnh vấn đề thiết kế, quy trình phê duyệt và đóng mới tàu cũng đang đặt ra không ít khó khăn cho các doanh nghiệp. Hiện tại, để một mẫu thiết kế tàu được Cục Đăng kiểm Việt Nam phê duyệt, doanh nghiệp phải mất khoảng 6 tháng cho các thủ tục thẩm định và chỉnh sửa. Sau khi được phê duyệt, việc ký hợp đồng với các nhà máy đóng tàu lại gặp trở ngại do ngành công nghiệp đóng tàu trong nước đang quá tải. Các nhà máy lớn thường kín đơn hàng, và thời gian để hoàn thiện một con tàu mới có thể kéo dài tới 18 tháng hoặc hơn. Như vậy, từ lúc bắt đầu thiết kế đến khi đưa tàu vào vận hành, một dự án đóng tàu có thể mất tới 2 năm hoặc lâu hơn.

Mẫu tàu du lịch do tinh Quảng Ninh quy định

Trong khi đó, để vừa khắc phục khó khăn sau bão Yagi, vừa phải đầu tư tàu mới, khiến doanh nghiệp rơi vào thế khó. Nhiều doanh nghiệp đang phải vay vốn ngân hàng với lãi suất cao để chuẩn bị tài chính cho việc đóng tàu mới, nhưng việc chậm trễ ban hành Kế hoạch phát triển đội tàu du lịch đến năm 2030 khiến họ không thể định hướng rõ ràng. Nhiều câu hỏi được đưa ra như “Tàu mới sẽ được thiết kế theo tiêu chuẩn nào?”, “Có được tự do sáng tạo mẫu mã hay không?” vẫn chưa có lời giải đáp cụ thể. Hơn nữa, việc chuẩn bị cho một dự án đóng tàu không chỉ dừng lại ở tài chính mà còn đòi hỏi thời gian để tuyển dụng, đào tạo nhân lực vận hành tàu, thương thảo hợp đồng với các nhà máy, và xây dựng chiến lược kinh doanh phù hợp với đội tàu mới.

Trao đổi với báo chí, nhiều chủ tàu cho rằng việc chậm trễ ban hành Kế hoạch không chỉ ảnh hưởng đến sinh kế của họ mà còn tác động tiêu cực đến hình ảnh du lịch Quảng Ninh. Một chủ tàu chia sẻ, nếu tình trạng này kéo dài, du khách sẽ chuyển sang các điểm đến khác, và doanh nghiệp sẽ mất cơ hội phục hồi… Sự chậm trễ này không chỉ khiến doanh nghiệp khó khăn mà còn ảnh hưởng đến người dân địa phương, đặc biệt là đội ngũ thuyền viên và nhân viên phục vụ, những người đang đối mặt với nguy cơ mất việc làm sau bão và trong bối cảnh nhiều tàu sắp hết hạn hoạt động.

Thiết nghĩ, để vực dậy đội tàu du lịch vịnh Hạ Long, Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh và Sở Giao thông Vận tải cần hành động quyết liệt và mạnh mẽ hơn nữa. Trước hết, việc ban hành Quyết định về Kế hoạch phát triển đội tàu du lịch đến năm 2030 cần được đẩy nhanh, tạo cơ sở pháp lý rõ ràng để doanh nghiệp triển khai đóng mới hoặc thay thế tàu. Đồng thời, tỉnh cần tổ chức các buổi đối thoại trực tiếp với doanh nghiệp để lắng nghe tâm tư, tháo gỡ vướng mắc và xây dựng lộ trình thực hiện kế hoạch khả thi, tránh tình trạng “trên nóng, dưới lạnh”.

Để có đội tàu xứng tầm di sản

Vịnh Hạ Long không chỉ là tài sản của Quảng Ninh mà còn là niềm tự hào của cả nước. Một đội tàu du lịch đẹp, hiện đại và đa dạng sẽ là “bộ mặt” mới giúp Hạ Long cạnh tranh sòng phẳng với các điểm đến quốc tế như vịnh Phang Nga (Thái Lan) hay vịnh El Nido (Philippines), thay vì chỉ dừng lại ở cuộc đua với vịnh Lan Hạ. Những con tàu với thiết kế độc đáo, tích hợp công nghệ xanh và mang đậm dấu ấn văn hóa địa phương sẽ không chỉ phục vụ du khách mà còn trở thành phương tiện quảng bá hình ảnh Hạ Long ra thế giới.

Mẫu tàu du lịch của Hải Phòng được đầu tư mới hiện đại, hấp dẫn du khách

Hơn nữa, việc đổi mới đội tàu còn mang lại lợi ích kinh tế dài hạn. Một đội tàu hiện đại sẽ thu hút lượng lớn khách quốc tế, đặc biệt là phân khúc cao cấp, từ đó gia tăng doanh thu cho doanh nghiệp và ngân sách địa phương. Đồng thời, nó cũng tạo thêm việc làm cho người dân, từ thuyền viên, hướng dẫn viên đến nhân viên phục vụ, góp phần vực dậy sinh kế sau những tổn thất từ thiên tai và quá trình thay thế tàu cũ.

Vịnh Hạ Long xứng đáng có một đội tàu du lịch không chỉ an toàn mà còn đẹp, hiện đại và mang tính biểu tượng. Quy định cũ về thiết kế tàu cố định, cùng với quy trình phê duyệt và đóng tàu kéo dài, đang là những rào cản lớn ngăn cản sự phát triển của ngành du lịch Quảng Ninh. Trong khi vịnh Lan Hạ đang tạo được dấu ấn với những con tàu đa dạng và thẩm mỹ, Hạ Long không thể chậm trễ hơn nữa trong việc đổi mới chính sách.

Doanh nghiệp đang khao khát một “lối thoát” từ chính sách để hồi sinh sau bão Yagi, đồng thời chuẩn bị cho việc thay thế những con tàu sắp hết hạn sử dụng và cạnh tranh trong bối cảnh mới. Việc ban hành Kế hoạch phát triển đội tàu không chỉ là chuyện “phê duyệt văn bản”, mà là chìa khóa để hồi sinh sinh kế, phục hồi du lịch và gìn giữ di sản. Không thể để những con tàu nằm lại dưới đáy biển mãi mãi, cũng không thể để những con tàu cũ tiếp tục hoạt động mà không được thay thế kịp thời. Càng không thể để các doanh nghiệp, những người gắn bó cả đời với vịnh Hạ Long mòn mỏi chờ đợi.

Nếu vịnh Hạ Long là một di sản của nhân loại, thì sự phục hồi sau thiên tai và nâng cấp đội tàu phải là trách nhiệm chung và phải bắt đầu từ những hành động quyết liệt, kịp thời và thấu tình đạt lý ngay hôm nay. Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh, với vai trò là “người cầm lái”, cần hành động nhanh chóng để không chỉ giữ vững giá trị di sản mà còn nâng tầm vịnh Hạ Long thành điểm đến đẳng cấp thế giới. Một con tàu đẹp không chỉ chở du khách qua những kỳ quan đá vôi, mà còn chở theo giấc mơ về một Hạ Long thịnh vượng, bền vững và đầy tự hào.

Tuấn Minh