Đề xuất “nới lỏng” chính sách cho nhập, trở lại quốc tịch Việt Nam

Bộ Tư pháp đang xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam, trong đó đáng chú ý là đề xuất về nhập quốc tịch, trở lại quốc tịch Việt Nam.

Theo Tờ trình dự án Luật, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài có khoảng 6 triệu người, sinh sống tại hơn 130 quốc gia, vùng lãnh thổ. Trong đó, tính đến tháng 3/2025 có 229.336 người được Chủ tịch nước cho thôi quốc tịch Việt Nam.

Việc thay đổi chính sách pháp luật quốc tịch của một số nước (cho phép công dân có thể mang 2 quốc tịch) trong thời gian gần đây (như Cộng hòa Séc, Cộng hòa liên bang Đức) dẫn đến các trường hợp trước đây đã xin thôi quốc tịch Việt Nam để nhập quốc tịch nước ngoài bày tỏ nguyện vọng xin trở lại quốc tịch Việt Nam mà vẫn giữ quốc tịch nước ngoài có dấu hiệu tăng.

Tại Chương trình “Xuân Quê hương” hằng năm, đại diện cộng đồng người Việt Nam đều đề đạt nguyện vọng với lãnh đạo Đảng, Nhà nước về việc xin trở lại quốc tịch Việt Nam đồng thời xin giữ quốc tịch nước ngoài.

Tính đến tháng 3/2025, Chủ tịch nước đã cho trở lại quốc tịch Việt Nam đối với 311 trường hợp, trong đó có 20 trường hợp được trở lại quốc tịch Việt Nam đồng thời giữ quốc tịch nước ngoài; cho nhập quốc tịch Việt Nam đối với 7.014 trường hợp, trong đó có 60 trường hợp được nhập quốc tịch Việt Nam đồng thời giữ quốc tịch nước ngoài.

Trong bối cảnh đất nước chuẩn bị bước vào kỷ nguyên mới, Bộ Tư pháp thấy rằng, một số quy định hiện hành liên quan đến thủ tục nhập/trở lại quốc tịch Việt Nam chưa thực sự tạo điều kiện cho cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài được có quốc tịch Việt Nam mà vẫn giữ quốc tịch nước ngoài; chưa thu hút được nhiều nguồn nhân lực chất lượng cao đóng góp vào sự phát triển của đất nước.

Phó Giám đốc Sở Tư pháp Hà Nội Phạm Thanh Cao trao Quyết định nhập quốc tịch Việt Nam cho ông Cao Pendant Quang Vinh. Ảnh: LM

Luật Quốc tịch Việt Nam quy định người xin nhập quốc tịch Việt Nam phải có năng lực hành vi dân sự đầy đủ và đang thường trú tại Việt Nam. Do đó những trường hợp đang cư trú ở nước ngoài, có cha hoặc mẹ hoặc ông bà nội, ông bà ngoại là công dân Việt Nam, có công lao đặc biệt đóng góp cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc Việt Nam, có lợi cho Nhà nước Việt Nam (nhà đầu tư, nhà khoa học, chuyên gia…) không đáp ứng điều kiện để được nộp hồ sơ xin nhập quốc tịch Việt Nam.

Trường hợp người xin nhập quốc tịch Việt Nam đồng thời giữ quốc tịch nước ngoài kể cả có vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ hoặc con đẻ là công dân Việt Nam vẫn phải đáp ứng điều kiện có công lao đặc biệt đóng góp cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc Việt Nam và có lợi cho Nhà nước.

Luật Quốc tịch Việt Nam quy định người xin nhập, xin trở lại quốc tịch Việt Nam phải thôi quốc tịch nước ngoài, trừ những trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 19 và khoản 5 Điều 23, trong trường hợp đặc biệt, nếu được Chủ tịch nước cho phép.

Bộ Tư pháp cho rằng, việc nghiên cứu sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam, trong đó “nới lỏng” chính sách cho nhập, trở lại quốc tịch Việt Nam nhằm tiếp tục thể chế hóa kịp thời, đầy đủ các chủ trương, chính sách của Đảng về công tác người Việt Nam ở nước ngoài.

Việc này cũng tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho người nước ngoài, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài về nước đầu tư, sản xuất, kinh doanh, thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số… Qua đó, góp phần thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao đóng góp vào sự phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới là cần thiết.

Dự thảo Luật đã đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định về trở lại quốc tịch Việt Nam. Theo đó, tất cả các trường hợp đã mất quốc tịch Việt Nam có đơn xin trở lại quốc tịch Việt Nam thì có thể được xét trở lại quốc tịch Việt Nam.

Đồng thời, sửa đổi, bổ sung khoản 5 Điều 23 theo hướng bỏ quy định “Người được trở lại quốc tịch Việt Nam phải thôi quốc tịch nước ngoài” và trường hợp đặc biệt được giữ quốc tịch nước ngoài.

Dự thảo Luật giao Chính phủ quy định các trường hợp xin trở lại quốc tịch Việt Nam đồng thời giữ quốc tịch nước ngoài chỉ cần đáp ứng hai điều kiện: Việc xin giữ quốc tịch nước ngoài của người đó khi trở lại quốc tịch Việt Nam là phù hợp với pháp luật của nước ngoài đó; không sử dụng quốc tịch nước ngoài để gây phương hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức và cá nhân; xâm hại an ninh, lợi ích quốc gia, trật tự, an toàn xã hội của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Cũng theo dự thảo Luật, công dân Việt Nam đồng thời có quốc tịch nước ngoài khi thực hiện các quyền ứng cử, tuyển dụng vào các chức danh, làm việc trong tổ chức bộ máy Nhà nước, tổ chức chính trị xã hội, tham gia lực lượng vũ trang của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam phải thôi quốc tịch nước ngoài và phải thường trú tại Việt Nam...

Phương Thảo