Xúc động cuộc vượt ngục lịch sử của hơn 100 tù chính trị tại Nhà tù Hỏa Lò

Chương trình có sự tham gia của thân nhân các cựu tù chính trị từng tham gia cuộc đại vượt ngục cách đây 80 năm: Trần Đăng Ninh, Lê Tất Đắc, Trần Tử Bình, Trương Thị Mỹ…

Giám đốc Ban Quản lý di tích Nhà tù Hỏa Lò Nguyễn Thị Bích Thuỷ chia sẻ: "Chương trình giao lưu "Dấu ấn vượt thời gian" không chỉ bày tỏ lòng tri ân với các cựu tù cách mạng mà còn khơi dậy niềm tự hào lịch sử cho các thế hệ người Việt Nam. Chương trình ôn lại những ký ức hào hùng của lịch sử dân tộc, nhiều câu chuyện về cuộc vượt ngục của các chiến sĩ cách mạng thể hiện ý chí và khát vọng tự do của người Việt Nam".

Các đại biểu xem hoạt cảnh tái hiện lại cuộc vượt ngục của các cựu tù chính trị.

Tám thập kỷ đã trôi qua, nhưng dấu ấn về tinh thần quả cảm, mưu trí, sáng tạo của những chiến sĩ tham gia cuộc vượt ngục năm xưa vẫn luôn hiện hữu và âm vang mãi, như một minh chứng trường tồn cho lòng yêu nước và khát vọng tự do của nhân dân Việt Nam, giúp thế hệ trẻ hiểu sâu sắc hơn cái giá của hòa bình, tự do ngày hôm nay đã phải đánh đổi bằng những gì.

"Trong những năm qua, Ban Quản lý Di tích Nhà tù Hỏa Lò đã tổ chức nhiều cuộc gặp mặt, giao lưu giữa các cựu tù chính trị tham gia cuộc vượt ngục tháng 3/1945. Mỗi cuộc gặp mặt là dịp để các Bác cùng nhau ôn lại những ký ức hào hùng trên con đường tìm kiếm tự do để trở về với cách mạng. Chúng tôi cũng tổ chức các trưng bày chuyên đề tại Di tích cũng như các trưng bày lưu động, giới thiệu những tư liệu, hiện vật liên quan đến các cựu tù chính trị tham gia cuộc vượt ngục tháng 3/1945", Giám đốc Ban Quản lý di tích Nhà tù Hỏa Lò Nguyễn Thị Bích Thuỷ cho hay.

Gia đình đồng chí Trần Tử Bình đã tặng Ban Quản lý di tích lịch sử Nhà Tù Hoả Lò tấm bằng Huân Chương Sao Vàng do Đảng, Nhà Nước truy tặng cho cụ Trần Tử Bình vào năm 2007.

Tại buổi giao lưu, ông Trần Kháng Chiến, con trai đồng chí Trần Tử Bình đã kể lại chi tiết về cuộc vượt ngục: "Tối 9/3/1945 Nhật đảo chính Pháp. Việc quản lý Nhà tù trong thời khắc "thay thầy, đổi chủ" trật tự trong nhà tù rất lộn xộn. Các tù chính trị được qua lại các trại tự do. Tập thể tù chính trị liên hệ với nhau chuẩn bị cho cuộc vượt ngục. Các nữ tù chính trị cũng được thông báo, gấp rút tiến hành chuẩn bị vượt ngục.

Nhóm các đồng chí Trần Đăng Ninh, Lê Trọng Nghĩa, Lê Tất Đắc, Vũ Tuấn, Hoàng Minh Chính, Vũ Kỳ, Nguyễn Chương, Châu Kỳ, Nguyễn Văn Kha... đã thực hiện thành công vượt ngục bằng cách vượt tường nhà tù vào tối 11/3/1945. Do tù thường phạm náo động tranh nhau vượt tường, bị lính canh Nhật phát hiện, nổ súng thị uy, phương án vượt tường thoát ra ngoài phải dừng lại.

Ngay ngày hôm sau 12/3/1945 cha tôi cùng các đồng chí Nguyễn Huy Hoà, Trần Văn Cừ, Phan Văn khi đến trại J (giam tù nhân vụ thành niên) thấy một nắp cống bê tông. Từ nắp cống này nhóm tìm được đường thoát ra ngoài. Tù chính trị họp lại, lập kế hoạch vượt ngục qua đường cống ngầm. Tù chính trị phân thành các nhóm nhỏ theo thứ tự thoát ra ngoài nhà tù. Tối 12/3/1945, cha tôi cùng các đồng chí Phan Văn, Nguyễn Huy Hoà, Nguyễn Tuân nhận nhiệm vụ nhóm tiên phong, nhóm tiếp theo là các đồng chí Đỗ Mười, Trần Văn Cừ, Nguyễn Cao Đàm. Trong các ngày tiếp theo, hơn 100 tù chính trị đã vượt ngục thành công qua đường cống ngầm, trong đó có các đồng chí Nguyễn Lam, Đỗ Thị Hạnh, Nguyễn Thanh Bình, Lê Quốc Thân, Trương Đình Dần, Lương Văn Chất...".

Sau khi vượt ngục thành công, các đồng chí nhanh chóng tỏa về các địa phương, kịp thời bổ sung cán bộ lãnh đạo cốt cán, góp phần làm nên thắng lợi của cuộc Tổng khởi nghĩa tháng Tám - 1945 ở Hà Nội và các tỉnh Đồng bằng Bắc Bộ.

"Toàn thể tù chính trị vượt ngục thành công đã bắt được liên lạc với Tổ chức Đảng, được quán triệt chỉ thị "Nhật, Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta" của Tổng Bí thư Trường Chinh, họ mau chóng toả về các địa phương, tham gia tích cực vào việc chuẩn bị cho Tổng Khởi nghĩa giành chính quyền vào Ngày 19/8/1945," con trai đồng chí Trần Tử Bình chia sẻ.

Trong buổi gặp gỡ kỷ niệm 80 năm cuộc vượt ngục lịch sử này, gia đình đồng chí Trần Tử Bình đã tặng Ban Quản lý di tích lịch sử Nhà tù Hoả Lò tấm bằng Huân chương Sao Vàng do Đảng, Nhà Nước truy tặng cho cụ Trần Tử Bình vào năm 2007, góp phần làm phong phú thêm kho tư liệu của di tích lịch sử Nhà tù Hoả Lò.

Theo bà Nguyễn Thị Bích Thuỷ, theo thời gian, các nhân chứng của cuộc vượt ngục lịch sử vào tháng 3/1945 đã không còn nữa, nhưng các chương trình giao lưu, trưng bày chuyên đề, trưng bày lưu động và chương trình đêm thiêng liêng 3 vẫn được tổ chức đều đặn, để lớp lớp cháu con được tri ân, tưởng nhớ đến công lao của thế hệ cha ông, để cùng góp sức xây dựng đất nước Việt Nam ngày càng giàu đẹp và hùng cường.

Ban Quản lý Di tích Nhà tù Hỏa Lò cũng mong nhận được những chia sẻ, hồi ức, kỷ niệm, tư liệu, hiện vật từ thân nhân các cựu tù để phục vụ trưng bày chuyên đề vào năm 2030, nhân kỷ niệm 85 năm cuộc vượt ngục của các chiến sĩ cách mạng tại Nhà tù Hỏa Lò.

Phương Bùi